Në këtë intervistë të gjatë, të cilën do e botojmë në disa numra, krijuesi i Wikileaks Julian Assange rrëfen fëmijërinë, rininë dhe hapat e parë në botën e informacionit të rezervuar. Adoleshent i interesuar për internetin në Australinë e largët, ai do të komentojë trajektoren e jashtëzakonshme që e solli në faqet e para të shtypit botëror dhe e ktheu në armikun numër një të Amerikës, pas Bin Ladenit
Julian, si filloi e gjitha kjo?
Jam rritur në Australi, në vitet ’70. Prindërit e mi ishte aktorë komedie, luanin në teatër. Kjo bëri që unë të jetoja nga pak në çdo vend, duke ndjekur ata. Në më shumë se 50 qytete të ndryshme. Kam frekuentuar 37 shkolla në të gjithë vendin. Shumë nga këto vendqëndrime ndodheshin në një ambjent rural, prandaj mund të them se jam rritur si Tom Sojeri – ngjitesha në kalë, eksploroja shpellat, peshkoja, zhytesha në ujë dhe i jepja motorrit. Nga kjo pikëpamje, kam pasur një fëmijëri klasike, si gjithë të tjerët.
Por ka edhe ngjarje të tjera, si për shembull në qytetin e Adelajdes, kur nëna ime u përfshi në rrjedhjen e informacioneve të dosjes Marilinga, që ishte poligoni i provave bërthamore britanike, që ndodhej në një zonë të brendshme të vendit. Ajo dhe unë, atëhere adoleshent, u mbajtëm në komisariat gjithë natën nga policia australiane. Ata ushtruan presion mbi nënën time dhe e këshilluan të rrinte jashtë politikës
Kur isha fëmijë, isha kurioz për gjithçka, pyesja gjithnjë “pse”, doja gjithmonë të thyeja barrierën e injorancës. Kur mbusha 15 vjeç, tashmë e pashë veten duke zbërthyer kodet e kompjuterave. Më pas, bëra të njëjtën gjë me serverat publikë të institucioneve qeveritare. Australia ishte një vend provincial, para se të hynte në fuqi interneti dhe ishte një kënaqësi e madhe të ikje drejt një bote më të madhe dhe të ndryshme nga ana intelektuale. Për një të ri 17 vjeçar, të izoluar nga pjesa tjetër e botës, aftësia për të hyrë në të fshehtat e Komandës së tetë të Pentagonit, ishte një eksperiencë çliruese.
Por grupi ynë, që botonte një revistë që unë vetë e kisha krijuar, u vu në shënjestrën e policisë shumë shpejt. Ishte një operacion i madh. Nga ai moment më lindi idea se kjo pasuri që kishim krijuar, duke penetruar në të fshehtat e botës dhe të njerëzve, duhej ndarë me të gjithë. Duheshin ndarë njohuritë që kishim. U futa kështu në industrinë e re të internetit në Australi. Kalova disa vite duke instaluar shërbimin e internetit përmes shoqërisë time në gjithë vendin. Por kjo s’më mjaftonte. Kërkojë një sfidë të re.
Pra, ju mungonte diçka...
Po, më mungonte diçka. Kjo më bëri që të interesohem për kriptologjinë, për të mbrojtur të drejtat e njerëzve përmes një rruge novatore. Si rezultat i punës time në matematikë dhe në fizikë dhe natyrisht, për shkak të militiantizmit tim ndaj kësaj kauze të re, gjërat dukeshin ndryshe. Dilnin ngado kufizime, barriera dhe mure, në atë që bëja. Nuk kishte mjaftueshëm informacion, për të kuptuar sesi funksiononte bota. Duhej më shumë intuita, për të parë disi brenda ngjarjeve dhe për të perceptuar se kishte diçka të madhe brenda çdo loje që luhej, ndaj të cilës shpesh jepeshin përgjigje të tipit filozofik, për të kompensuar këtë ndjesi boshllëku dhe mungese.
Historia e njerëzimit mbështetet mbi tre lloj informacioni, njëri prej të cilëve nuk është disponueshëm për njerëzit e zakonshëm. Ai zotërohet nga një industri e caktuar, ose grupe njerëzish – p.sh si të prodhojmë një pompë uji, ose si të krijojmë një aliazh të fortë çeliku, si të gjejmë receta gatimi, si t’i përpunojmë ushqimet etj. Ky lloj informacioni ndodhet i integruar në aktivitetet e përditshme, por ka një sistem ekonomik që e ve në lëvizje dhe e bën të qarkullojë tek të gjitha.
Pra, është diçka që përfshin shumë aktorë...
Është një sistem i tërë që merret me të. Ka më pas një lloj tjetër informacioni në kujtesën tonë kolektive (ky është një term që unë e përdor shpesh, për të zëvendësuar termin “arkiva” dhe që nuk tregon vetëm atë që ka ndodhur para 100 vjetësh, por edhe atë që po ndodh tani). Ky tip i dytë informacioni nuk ruhet apo shpërndahet nga një sistem ekonomik. Ai ndodhet në analet e historisë dhe prek çeshtje që kanë ndodhur. Informacioni është aty, kaq. Ai po bie ngadalë në harresë dhe po mbulohet me pluhur. Me kalimin e kohës ekzemplarët e një libri bëhen gjithnjë e më të rrallë. Por procesi vetë është i ngadaltë, pasi askush nuk tenton ta zhdukë me qëllim këtë lloj informacioni.
Ka më në fund një lloj të tretë informacioni në botën e sotme. Ai për të cilin unë interesohem. Është ai lloj materiali që disa persona duan ta pengojnë që të dalë dhe të pasqyrohet edhe në arkiva. Ky tip i tretë informacioni hiqet nga qarkullimi, ose para, ose pas botimit. Nëse ai qarkullon për një moment i lirë, do të shohim menjëherë tentativa për ta hequr nga duart e publikut.
Meqe dy tipat e parë të informacionit përhapen pëgjithësisht në kanalet klasike të sistemeve ekonomike dhe nuk përbëjnë objekt censure, më interesojnë pak. Tipi i tretë i informacionit na është fshehur gjithmonë nga të tretët. Kurdoherë.
Ku e gjejmë gjenezën e Wikileaks? Si filloi kjo aventurë?
Ka shumë faktorë që më drejtuan tek krijimi i Wikileaks. Kjo nismë është rezultat i ideve të ndryshme që kam pasur për informacionin dhe që i mblodha së bashku në një moment të caktuar. Ishte gjithashtu rezultat i faktit që disa faktorë ekonomikë bënë që Ëikilekas të avanconte pa shumë shpenzime. Një element me rëndësi drejt kësaj ndërmarrjeje, ka qenë teoria mbi ndryshimin, e thënë ndryshe, të kuptuarit e asaj që është e rëndësishme në jetë, një proces selektimi i hierarkisë së informacionit, i ideve sesi mbrohet një sfidë si Wikileaks, i inovacioneve teknologjike që u zbatuan në këtë kuadër. Të gjitha këto janë blloqe ndërtimi, nesë mund t’i quaj kështu, të cilat, së bashku formuan vizionin final të Wikileaks. Është një strukturë komplekse, si një kamion, i cili ka rrotat, pjesën mekanike etj etj dhe ku gjithçka duhet të funksionojë në perfeksion.
Pra duhet ndjekur një rrugë...
Po, ka një rrugë që duhet ndjekur. Por duhet edhe një mjet lëvizjeje, për të shkuar përpara.
Gjatë vitit 2007 Wikileaks nisi të zhvillojë kontakte më gazetat dhe më duket se në 2008, ju keni publikuar dokumenta që akuzojnë një bankë zvicerane për larje parash. Cila ka qenë goditja juaj e parë e madhe?
Ne kemi publikuar një numër të konsiderueshëm raportesh në korrik 2007. Njëri prej tyre ishte një listë e detajuar prej 2000 faqesh rreth paisjeve ushtarake në Irak dhe Afganistan, përfshirë shpërndarjen e njësive ushtarake dhe gjithë strukturat e tyre. Ishte diçka interesante, por më duhet ta nënvizoj, njëkohësisht edhe e vështirë për t’u filtruar në shtyp, pasi qe një material shumë kompleks. Prandaj edhe nuk pati ndonjë impakt të madh të drejtpërdrejtë.
Dokumenti i parë i cili mori “bekimin” e shtypit ndërkombëtar, ishte një raport informues i shoqërisë Kroll, një kompani private që merret me mbledhjen e informacionit. Raporti u hartuar nga zyra e tyre në Londër, me shpenzimet e qeverisë së Kenias, që kërkonte të dinte se ku e kishte fshehur Daniel Moi dhe partizanët e tij thesarin e vjedhur të shtetit kenian. Hetuesit mundën të gjenin gjurmët e thesarit prej rreth 3 miliard dollarësh, i cili ishte grabitur gjatë trazirave. Paratë ndodheshin të depozituara në bankat britanike, zvicerane, në një fermë prej 10 mijë hektarësh në Autsrali, në prona të patundshme në SHBA, në shoqëri biznesi në Londër etj etj.
Kjo solli ndryshimin e rezultatit të zgjedhjeve në Kenia?
Rreth dhjetë përqind e elektoratit ndryshoi preferencën e tij të votës në Kenia, duke sjellë edhe ndryshimin e rezultatit më pas. Kjo provokoi më tej një seri ngjarjesh spektakolare në atë vend, duke sjellë edhe përmbysjen e qeverisë dhe ndryshimin e kushtetutës.
Pra mund të thuhet se për herë të parë Wikileaks prodhoi një realitet të ri
Po. Ju kujtohet sa ju thashë më lart, rreth teorisë së ndryshimit. Duhet pra një pikë nisjeje. Kështu ndodhi edhe me rastin e Kenias.
A ka pasur ngjarje të tjera të ngjashme?
Ka, por disa prej tyre janë të vështira për t’u peshuar për nga rëndësia. Kur flitet për zgjedhjet është e lehtë, pasi ka një fitues dhe një humbës. Zbulimi i madh që pasoi, mund të them se ishte botimi i dy serive të manualeve të Guantanamos. I pari, të cilin ne e morëm në 2003, një vit pas hapjes së kampit, dhe që zbulonte një banalizëm të së keqes. Pentagoni provoi të na përgjigjej: “Dakort, në rregull, kjo ka ndodhur më 2003 nën komandën e Gjeneralit Miller”. Vitin tjetër, komanda kishte ndryshuar dhe gjërat duhej të shkonin më mirë. Kështu mendohej të paktën. Por raporti i 2004 nuk thoshte ashtu.
Krahasova fjalë për fjalë dy raportet dhe doli që manuali kishte pësuar ndryshime për keq.
Më lejoni një pyetje në këtë temë. Sa e vërtetë është që Wikileaks provokoi protestat në Lindjen e Mesme, me zbulimet që bëri?
S’jam i sigurtë, por ne provuam ta bëjmë diçka të tillë. Nuk e njohim ende impaktin e vërtetë që kemi pasur, por di se kemi hedhur shumë benzinë në zjarr. Duhen zbuluar akoma shumë detaje, por është një histori jashtë mase interesante. Ju jap një shembull. Ka një gazetë të madhe në Liban, quhet Al Akbar. Në fillim të dhjetorit ajo publikoi disa analiza tonat, lidhur me vendet e Afrikës Veroire, prej të cilave Tunizia dhe gjithashtu edhe Arabia Saudite. Faqja e gazetës u sulmua menjëherë në internet dhe u devijua drejt një faqeje pornografike saudite. Meqë ra fjala, nuk e dija deri atëhere se kishte faqe porno interneti në Arabinë Saudite. Kur gazeta mundi të rikthejë adresën e saj në internet, nisën sulme masive nga hakerat. Përmes një ndërhyrje asaj iu shuan të gjitha analizat që kishte botuar. Një material, mbi të gjithë, që fliste për pasuritë përrallore të Ben Aliut, ku e gjitha tregohej përmes fjalëve të një ambasadori amerikan në zonën e Afrikës Veriore.
Jam i sigurtë se kjo i nxehu shumë disa tunizianë, të cilët dolën më pas në protesta. Dy javë pas këtij materiali, një i ri i dha zjarr vetes në një shesh publik dhe aty nisi rënia e regjimit. Por një prej nuancave të forta të materialeve që botuam më pas për Tunizinë, ishte ajo që thoshte se amerikanët do të zgjidhnin ushtrinë, nëse ajo përplasej me Ben Aliun. Një sinjal jo vetëm për gjeneralët tunizianë, por edhe për të tjerët në atë vend.
Po kështu, edhe disa zbulime mbi sauditët, e detyruan shtetin saudit që të fokusohej shumë në problemet e brendshme. Ishte e qartë se Tunizia qe një shkëndijë që i dha zjarr protestave të tjera në Lindjen e Mesme. Kemi botuar asokohe një numër të madh kabllosh diplomatike për Egjiptin, në fakt disa qindra, për të treguar abuzimet e Mubarakut me pushtetin dhe për t’i dhënë një argument më shumë manifetuesve, por edhe për të pakësuar përkrahjen perëndimore për presidentin egjiptian.
Tani në skenë ka dalë Libia dhe konflikti i saj. Në bashkëpunim më Daily Telegraph në Angli, kemi botuar rreth 480 kabllo diplomatike mbi këtë vend, të cilat zbulojnë abuzime të jashtëzakonshme, por edhe informata mbi funksionimin e qeverisë libiane. Besojmë se e kemi dobësuar mbështetjen perëndimore ndaj Libisë dhe ndoshta kemi ftohur pak edhe fqinjët me Gadafin.
Qasja jonë ndaj Lindjes së Mesme është që ta konsiderojmë këtë proces si një zhvillim pan-arab, ku shumë fqinjë përkrahin njëri-tjetrin njëkohësisht. Elitat e këtyre vendeve – pjesa më e madhe e tyre janë në fakt elita diktatoriale – duhet të përkrahin njëra-tjetrën. Prandaj ne do ta komplikonim procesin, nëse do t’i shtynim ato të fokusoheshin më shumë sesa duhet mbi axhendat e tyre të brendshme. Megjithatë militantizmi pan-arab po përhapet dhe një pjesë e Perëndimit po e përkrah. Kjo mbështetje rritet edhe me anë të botimit të aferave abuzive të regjimeve në fjalë, por edhe me anë të zbulimit të lidhjeve mes SHBA dhe këtyre diktatorëve. Kur klidhje të tilla dalin në sipërfaqe, ndodhemi në një situatë si ajo kur zv.presidenti amerikan Bajden me cilëson mua një “terrorist hi-tech”. Por ai ka thënë gjithashtu gjatë këtij viti edhe se Mubarak nuk është diktator, por një demokrat që s’duhet ta lëshojë pushtetin. Shihni sa ka ndryshuar qëndrimi i SHBA ndaj kreut të Egjiptit, para rënies së këtij të fundit.
Julian, si filloi e gjitha kjo?
Jam rritur në Australi, në vitet ’70. Prindërit e mi ishte aktorë komedie, luanin në teatër. Kjo bëri që unë të jetoja nga pak në çdo vend, duke ndjekur ata. Në më shumë se 50 qytete të ndryshme. Kam frekuentuar 37 shkolla në të gjithë vendin. Shumë nga këto vendqëndrime ndodheshin në një ambjent rural, prandaj mund të them se jam rritur si Tom Sojeri – ngjitesha në kalë, eksploroja shpellat, peshkoja, zhytesha në ujë dhe i jepja motorrit. Nga kjo pikëpamje, kam pasur një fëmijëri klasike, si gjithë të tjerët.
Por ka edhe ngjarje të tjera, si për shembull në qytetin e Adelajdes, kur nëna ime u përfshi në rrjedhjen e informacioneve të dosjes Marilinga, që ishte poligoni i provave bërthamore britanike, që ndodhej në një zonë të brendshme të vendit. Ajo dhe unë, atëhere adoleshent, u mbajtëm në komisariat gjithë natën nga policia australiane. Ata ushtruan presion mbi nënën time dhe e këshilluan të rrinte jashtë politikës
Kur isha fëmijë, isha kurioz për gjithçka, pyesja gjithnjë “pse”, doja gjithmonë të thyeja barrierën e injorancës. Kur mbusha 15 vjeç, tashmë e pashë veten duke zbërthyer kodet e kompjuterave. Më pas, bëra të njëjtën gjë me serverat publikë të institucioneve qeveritare. Australia ishte një vend provincial, para se të hynte në fuqi interneti dhe ishte një kënaqësi e madhe të ikje drejt një bote më të madhe dhe të ndryshme nga ana intelektuale. Për një të ri 17 vjeçar, të izoluar nga pjesa tjetër e botës, aftësia për të hyrë në të fshehtat e Komandës së tetë të Pentagonit, ishte një eksperiencë çliruese.
Por grupi ynë, që botonte një revistë që unë vetë e kisha krijuar, u vu në shënjestrën e policisë shumë shpejt. Ishte një operacion i madh. Nga ai moment më lindi idea se kjo pasuri që kishim krijuar, duke penetruar në të fshehtat e botës dhe të njerëzve, duhej ndarë me të gjithë. Duheshin ndarë njohuritë që kishim. U futa kështu në industrinë e re të internetit në Australi. Kalova disa vite duke instaluar shërbimin e internetit përmes shoqërisë time në gjithë vendin. Por kjo s’më mjaftonte. Kërkojë një sfidë të re.
Pra, ju mungonte diçka...
Po, më mungonte diçka. Kjo më bëri që të interesohem për kriptologjinë, për të mbrojtur të drejtat e njerëzve përmes një rruge novatore. Si rezultat i punës time në matematikë dhe në fizikë dhe natyrisht, për shkak të militiantizmit tim ndaj kësaj kauze të re, gjërat dukeshin ndryshe. Dilnin ngado kufizime, barriera dhe mure, në atë që bëja. Nuk kishte mjaftueshëm informacion, për të kuptuar sesi funksiononte bota. Duhej më shumë intuita, për të parë disi brenda ngjarjeve dhe për të perceptuar se kishte diçka të madhe brenda çdo loje që luhej, ndaj të cilës shpesh jepeshin përgjigje të tipit filozofik, për të kompensuar këtë ndjesi boshllëku dhe mungese.
Historia e njerëzimit mbështetet mbi tre lloj informacioni, njëri prej të cilëve nuk është disponueshëm për njerëzit e zakonshëm. Ai zotërohet nga një industri e caktuar, ose grupe njerëzish – p.sh si të prodhojmë një pompë uji, ose si të krijojmë një aliazh të fortë çeliku, si të gjejmë receta gatimi, si t’i përpunojmë ushqimet etj. Ky lloj informacioni ndodhet i integruar në aktivitetet e përditshme, por ka një sistem ekonomik që e ve në lëvizje dhe e bën të qarkullojë tek të gjitha.
Pra, është diçka që përfshin shumë aktorë...
Është një sistem i tërë që merret me të. Ka më pas një lloj tjetër informacioni në kujtesën tonë kolektive (ky është një term që unë e përdor shpesh, për të zëvendësuar termin “arkiva” dhe që nuk tregon vetëm atë që ka ndodhur para 100 vjetësh, por edhe atë që po ndodh tani). Ky tip i dytë informacioni nuk ruhet apo shpërndahet nga një sistem ekonomik. Ai ndodhet në analet e historisë dhe prek çeshtje që kanë ndodhur. Informacioni është aty, kaq. Ai po bie ngadalë në harresë dhe po mbulohet me pluhur. Me kalimin e kohës ekzemplarët e një libri bëhen gjithnjë e më të rrallë. Por procesi vetë është i ngadaltë, pasi askush nuk tenton ta zhdukë me qëllim këtë lloj informacioni.
Ka më në fund një lloj të tretë informacioni në botën e sotme. Ai për të cilin unë interesohem. Është ai lloj materiali që disa persona duan ta pengojnë që të dalë dhe të pasqyrohet edhe në arkiva. Ky tip i tretë informacioni hiqet nga qarkullimi, ose para, ose pas botimit. Nëse ai qarkullon për një moment i lirë, do të shohim menjëherë tentativa për ta hequr nga duart e publikut.
Meqe dy tipat e parë të informacionit përhapen pëgjithësisht në kanalet klasike të sistemeve ekonomike dhe nuk përbëjnë objekt censure, më interesojnë pak. Tipi i tretë i informacionit na është fshehur gjithmonë nga të tretët. Kurdoherë.
Ku e gjejmë gjenezën e Wikileaks? Si filloi kjo aventurë?
Ka shumë faktorë që më drejtuan tek krijimi i Wikileaks. Kjo nismë është rezultat i ideve të ndryshme që kam pasur për informacionin dhe që i mblodha së bashku në një moment të caktuar. Ishte gjithashtu rezultat i faktit që disa faktorë ekonomikë bënë që Ëikilekas të avanconte pa shumë shpenzime. Një element me rëndësi drejt kësaj ndërmarrjeje, ka qenë teoria mbi ndryshimin, e thënë ndryshe, të kuptuarit e asaj që është e rëndësishme në jetë, një proces selektimi i hierarkisë së informacionit, i ideve sesi mbrohet një sfidë si Wikileaks, i inovacioneve teknologjike që u zbatuan në këtë kuadër. Të gjitha këto janë blloqe ndërtimi, nesë mund t’i quaj kështu, të cilat, së bashku formuan vizionin final të Wikileaks. Është një strukturë komplekse, si një kamion, i cili ka rrotat, pjesën mekanike etj etj dhe ku gjithçka duhet të funksionojë në perfeksion.
Pra duhet ndjekur një rrugë...
Po, ka një rrugë që duhet ndjekur. Por duhet edhe një mjet lëvizjeje, për të shkuar përpara.
Gjatë vitit 2007 Wikileaks nisi të zhvillojë kontakte më gazetat dhe më duket se në 2008, ju keni publikuar dokumenta që akuzojnë një bankë zvicerane për larje parash. Cila ka qenë goditja juaj e parë e madhe?
Ne kemi publikuar një numër të konsiderueshëm raportesh në korrik 2007. Njëri prej tyre ishte një listë e detajuar prej 2000 faqesh rreth paisjeve ushtarake në Irak dhe Afganistan, përfshirë shpërndarjen e njësive ushtarake dhe gjithë strukturat e tyre. Ishte diçka interesante, por më duhet ta nënvizoj, njëkohësisht edhe e vështirë për t’u filtruar në shtyp, pasi qe një material shumë kompleks. Prandaj edhe nuk pati ndonjë impakt të madh të drejtpërdrejtë.
Dokumenti i parë i cili mori “bekimin” e shtypit ndërkombëtar, ishte një raport informues i shoqërisë Kroll, një kompani private që merret me mbledhjen e informacionit. Raporti u hartuar nga zyra e tyre në Londër, me shpenzimet e qeverisë së Kenias, që kërkonte të dinte se ku e kishte fshehur Daniel Moi dhe partizanët e tij thesarin e vjedhur të shtetit kenian. Hetuesit mundën të gjenin gjurmët e thesarit prej rreth 3 miliard dollarësh, i cili ishte grabitur gjatë trazirave. Paratë ndodheshin të depozituara në bankat britanike, zvicerane, në një fermë prej 10 mijë hektarësh në Autsrali, në prona të patundshme në SHBA, në shoqëri biznesi në Londër etj etj.
Kjo solli ndryshimin e rezultatit të zgjedhjeve në Kenia?
Rreth dhjetë përqind e elektoratit ndryshoi preferencën e tij të votës në Kenia, duke sjellë edhe ndryshimin e rezultatit më pas. Kjo provokoi më tej një seri ngjarjesh spektakolare në atë vend, duke sjellë edhe përmbysjen e qeverisë dhe ndryshimin e kushtetutës.
Pra mund të thuhet se për herë të parë Wikileaks prodhoi një realitet të ri
Po. Ju kujtohet sa ju thashë më lart, rreth teorisë së ndryshimit. Duhet pra një pikë nisjeje. Kështu ndodhi edhe me rastin e Kenias.
A ka pasur ngjarje të tjera të ngjashme?
Ka, por disa prej tyre janë të vështira për t’u peshuar për nga rëndësia. Kur flitet për zgjedhjet është e lehtë, pasi ka një fitues dhe një humbës. Zbulimi i madh që pasoi, mund të them se ishte botimi i dy serive të manualeve të Guantanamos. I pari, të cilin ne e morëm në 2003, një vit pas hapjes së kampit, dhe që zbulonte një banalizëm të së keqes. Pentagoni provoi të na përgjigjej: “Dakort, në rregull, kjo ka ndodhur më 2003 nën komandën e Gjeneralit Miller”. Vitin tjetër, komanda kishte ndryshuar dhe gjërat duhej të shkonin më mirë. Kështu mendohej të paktën. Por raporti i 2004 nuk thoshte ashtu.
Krahasova fjalë për fjalë dy raportet dhe doli që manuali kishte pësuar ndryshime për keq.
Më lejoni një pyetje në këtë temë. Sa e vërtetë është që Wikileaks provokoi protestat në Lindjen e Mesme, me zbulimet që bëri?
S’jam i sigurtë, por ne provuam ta bëjmë diçka të tillë. Nuk e njohim ende impaktin e vërtetë që kemi pasur, por di se kemi hedhur shumë benzinë në zjarr. Duhen zbuluar akoma shumë detaje, por është një histori jashtë mase interesante. Ju jap një shembull. Ka një gazetë të madhe në Liban, quhet Al Akbar. Në fillim të dhjetorit ajo publikoi disa analiza tonat, lidhur me vendet e Afrikës Veroire, prej të cilave Tunizia dhe gjithashtu edhe Arabia Saudite. Faqja e gazetës u sulmua menjëherë në internet dhe u devijua drejt një faqeje pornografike saudite. Meqë ra fjala, nuk e dija deri atëhere se kishte faqe porno interneti në Arabinë Saudite. Kur gazeta mundi të rikthejë adresën e saj në internet, nisën sulme masive nga hakerat. Përmes një ndërhyrje asaj iu shuan të gjitha analizat që kishte botuar. Një material, mbi të gjithë, që fliste për pasuritë përrallore të Ben Aliut, ku e gjitha tregohej përmes fjalëve të një ambasadori amerikan në zonën e Afrikës Veriore.
Jam i sigurtë se kjo i nxehu shumë disa tunizianë, të cilët dolën më pas në protesta. Dy javë pas këtij materiali, një i ri i dha zjarr vetes në një shesh publik dhe aty nisi rënia e regjimit. Por një prej nuancave të forta të materialeve që botuam më pas për Tunizinë, ishte ajo që thoshte se amerikanët do të zgjidhnin ushtrinë, nëse ajo përplasej me Ben Aliun. Një sinjal jo vetëm për gjeneralët tunizianë, por edhe për të tjerët në atë vend.
Po kështu, edhe disa zbulime mbi sauditët, e detyruan shtetin saudit që të fokusohej shumë në problemet e brendshme. Ishte e qartë se Tunizia qe një shkëndijë që i dha zjarr protestave të tjera në Lindjen e Mesme. Kemi botuar asokohe një numër të madh kabllosh diplomatike për Egjiptin, në fakt disa qindra, për të treguar abuzimet e Mubarakut me pushtetin dhe për t’i dhënë një argument më shumë manifetuesve, por edhe për të pakësuar përkrahjen perëndimore për presidentin egjiptian.
Tani në skenë ka dalë Libia dhe konflikti i saj. Në bashkëpunim më Daily Telegraph në Angli, kemi botuar rreth 480 kabllo diplomatike mbi këtë vend, të cilat zbulojnë abuzime të jashtëzakonshme, por edhe informata mbi funksionimin e qeverisë libiane. Besojmë se e kemi dobësuar mbështetjen perëndimore ndaj Libisë dhe ndoshta kemi ftohur pak edhe fqinjët me Gadafin.
Qasja jonë ndaj Lindjes së Mesme është që ta konsiderojmë këtë proces si një zhvillim pan-arab, ku shumë fqinjë përkrahin njëri-tjetrin njëkohësisht. Elitat e këtyre vendeve – pjesa më e madhe e tyre janë në fakt elita diktatoriale – duhet të përkrahin njëra-tjetrën. Prandaj ne do ta komplikonim procesin, nëse do t’i shtynim ato të fokusoheshin më shumë sesa duhet mbi axhendat e tyre të brendshme. Megjithatë militantizmi pan-arab po përhapet dhe një pjesë e Perëndimit po e përkrah. Kjo mbështetje rritet edhe me anë të botimit të aferave abuzive të regjimeve në fjalë, por edhe me anë të zbulimit të lidhjeve mes SHBA dhe këtyre diktatorëve. Kur klidhje të tilla dalin në sipërfaqe, ndodhemi në një situatë si ajo kur zv.presidenti amerikan Bajden me cilëson mua një “terrorist hi-tech”. Por ai ka thënë gjithashtu gjatë këtij viti edhe se Mubarak nuk është diktator, por një demokrat që s’duhet ta lëshojë pushtetin. Shihni sa ka ndryshuar qëndrimi i SHBA ndaj kreut të Egjiptit, para rënies së këtij të fundit.
