Si do të jetë harta e Ballkanit për brezat e ardhshëm? Projekti i Shqipërisë së Madhe është vetëm një fantazi, pa asnjë bazë të shteteve të rajonit, apo ekzistojnë vërtetë mundësitë që në të ardhmen të kemi një shtet të madh shqiptar? Janë këto pyetjet që shtron autorja Radeta Xhorxheviç në artikullin me titull "Shqipëria e Madhe po troket", të publikuar dje në median serbe "Veçernje Novosti". Në artikull autorja shpalosh opinionet e tre studiuesve, Dimitris Panatojakis, Dragan Petroviç dhe Jadranka Poloviç sipas të cilëve, Shqipëria e Madhe praktikisht po funksionon.
Pyetja që shtron autorja është nëse do të njihet formalisht ekzistenca e saj. I pari është i mendimit se Shqipëria e Madhe mund të bëhet realitet pa konflikte të mëdha, teksa shtetet e rajonit varen në masë të madhe prej ndihmave nga jashtë, gjë që mund t'i detyrojë të japin konsensusin për ekzistencën e saj. I dyti është i mendimit se suksesi i faktorit shqiptar varet nga sa do të ndihen të kërcënuara dhe mënyra si do reagojnë shtetet e tjera ndaj këtij projekti: nëse Serbia, Mali i Zi, Maqedonia dhe Greqia bashkëpunojnë dhe përballen me këtë problem seriozisht me një qëndrim të përbashkët.
Dragan Petroviç
Në opinionin e Doktor Dragan Petroviç, historian dhe politolog thotë Shqipëria e Madhe do të ishte një fantazi, vetëm në rast se do të bashkëpunojnë ngushtë, Athinë, Beogradi dhe Shkupi.
"Faktori shqiptar nuk do të kishte asnjë shans suksesi, në rast se Beogradi, Podgorica bashkë me Shkupin e Athinën do të bashkëpunonin strategjikisht përpara kësaj çështjeje, duke u mbështetur te fuqitë e mëdha, të cilat nuk e pranojnë një veprim të tillë: Gjithë bashkësinë e shteteve Bric, ashtu si dhe ato shtete të Bashkimit Evropian, të cilat nuk i mbështesin koncepte kaq ekstremiste, siç janë Franca, Spanja, Italia, Sllovakia, Rumania. Politika amerikane, sponsorizuesja kryesore e revizionizmit shqiptar ka ndikim të fortë në vendet ballkanike dhe disa prej qeverive po veprojnë drejtpërsëdrejti kundër interesave të veta afatgjata", nënvizon në artikull Petroviç. A nuk qenë qeveritë e Podgoricës e të Shkupit ato që e njohën shtetin fantazmë të Kosovës, ashtu si dhe zyrtarët e Beogradit në vitin 2008 bënë një seri gabimesh të papranueshme në raport me Kosovën e Metohinë, madje duke vepruar ndesh me Kushtetutën e tyre shton. - Më tej studiuesi shton se - nëse nuk respekton Kushtetutën e vendit, mos prit respekt nga të tjerët".
Dimitris Panatojakis
"Shqiptarët shpresojnë që ëndrra për Shqipërinë e Madhe të realizohet në të ardhmen e afërt, në vitin 2016", thotë Dimitris Panatojakis, analist politik i "News". Më tej nënvizon se Uashingtoni e Brukseli kanë shpenzuar tashmë shuma të konsiderueshme parash për këtë qëllim dhe s'kanë ndër mend që këto para t'u shkojnë dëm. Sipas analistit grek, pas njohjes së Kosovës, projekti për Shqipërinë e Madhe është mbase edhe më i realizueshëm se në fillim të Luftës së Dytë Botërore. "I ashtuquajturi shtet i Kosovës e deklaroi pavarësinë nën kushtin se nuk i njihet e drejta e bashkimit me një shtet tjetër. Gjithsesi është mëse e qartë që bashkimi i provincës jugore të Serbisë me Shqipërinë është veç çështje kohe. Kështu, kemi një komb të ndarë në dy shtete fqinje dhe fuqitë e mëdha që kërkojnë unifikimin e tyre", thotë Panatojakis.
Analisti grek shton se pas bashkimit të Kosovës me Shqipërinë, skenari i ngjarjeve pasuese është mëse i qartë: së pari, do të ngrihet çështja e Perëndimit të Maqedonisë (FYROM) dhe pas saj, të rajoneve të tjera të populluara nga shqiptarët. "Shqipëria e Madhe mund të mos jetë zyrtarizuar ende, por praktikisht po funksionon, pasi kufijtë mes Kosovës dhe Shqipërisë nuk ekzistojnë, ndërsa ai mes Kosovës dhe ish-Republikës Jugosllave të Maqedonisë është më shumë imagjinar se sa real", thotë Panatojakis.
Eksperti grek sjell në vëmendje se territorit shqiptar, në Shqipërinë e Madhe do t'i shtohet Kosova e Metohija, Lugina e Preshevës në jug të Serbisë, pjesa perëndimore e ish-Republikës Jugosllave të Maqedonisë, pjesa jugore e lindore i Malit të Zi me Ulqinin si dhe territore të tjera, si dhe Epiri i Jugut në Greqi, në një kohë që grekët nga ana e tyre luajnë kartën e Epirit të Veriut, që ka një popullsi të dominuar nga minoriteti grek. Shqiptarët thonë se gjithçka do japë rezultate pozitive me kalimin e kohës.
Poloviç
"Vizita e Hilari Klinton në rajon vitin që shkoi (Bosnjë Hercegovinë, Serbi, Kosovë, Shqipëri e Kroaci), përgjatë së cilës nuk kreu udhëtimin në drejtim të Maqedonisë, për mendimin tim ishte një 'dënim me vdekje' për këtë shtet, të cilët më parë ushqenin ndjenja pozitive ndaj Amerikës. Shqipëria e Madhe do ta nisë shtrirjen nga Maqedonia", thotë Jadranka Poloviç, politologe kroate, e cila ka mbrojtur doktoraturën me një punë shkencore mbi ndikimin amerikan në rajon. Edhe Poloviç konstaton gjithashtu se, kufiri mes Shqipërisë e Kosovës nuk ekziston, ndërkohë që thotë se u beson krerëve të Lëvizjes Nacionaliste Shqiptare sipas të cilëve, fuqitë e mëdha kanë rënë dakord për një hartë të re gjeopolitike të Evropës, ku përfshihet Shqipëria e Madhe. "Mendoj se në të ardhmen me shumë gjasa Serbia e Kroacia do ndajnë mes tyre Bonjë Hercegovinën, por gjithsesi do të mbeten shtete të vogla krahasuar me Shqipërinë e Madhe, e cila do të jetë nën ombrellën e Bashkimit Evropian", vazhdon Poloviç.
Studiuesja e sheh këtë rikonfigurim të Ballkanit të ndodhë pa konflikte të mëdha (mbase pak rezistencë do të bëjnë Maqedonia e Greqia) ndërkohë që shpjegon se Mali i Zi, Kosova e Maqedonia varen së tepërmi nga ndihma dhe influenca e Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Sipas saj, Beogradi, Shkupi, Podgorica e Athina do të japin konsensus të detyruar. "Një rezultat i tillë nuk është aspak i papritur në një rajon ku mbizotëron mentaliteti i të qënit nën mbrojtjen e fuqive të mëdha. Të mëdhenjtë arrijnë të merrem vesh më së miri me njëri-tjetrin, ndërkohë që ne të vegjëlve na mbeten mëritë e motivuara prej nacionalizmit", thotë Poloviç.
Paqësisht apo luftë?
Ndërkohë që nga ana e tij, Panatojakis është i mendimit se Shqipëria e Madhe nuk mund të bëhet realitet përmes rrugëve demokratike. "Në Kosovë e arritën qëllimin e tyre me luftë, ndërkohë që në FYROM mund ta arrijnë përmes konflikteve të vogla. Por kur vjen fjala te Greqia, gjerat ndryshojnë, pasi pavarësisht problemeve ekonomike, mbetet gjithnjë shtet serioz e i fortë", thotë Panatojakis. Analisti grek shprehet se lëvizja për Shqipërinë Natyrale kërkon të lërë të kuptohet se rrugëtimi drejt qëllimit përfundimtar do të bëhet përmes mjeteve demokratike, duke shmangur termin "Shqipëria e Madhe", që do të sillte për pasojë që projekti i tyre të mos asocioohet me idenë fashiste të "Shqipërisë së Madhe" të Luftës së Dytë Botërore.
Por nga ana tjetër Panatojakis vëren se u referohen gjithnjë e më shumë ushtarëve çlirimtarë si në Maqedoni, ashtu edhe në Luginën e Preshevës. I pyetur nëse është i mundur bashkimi paqësor i shqiptarëve të Maqedonisë, Malit të Zi, Greqisë, Kosovës e jugut të Serbisë, Petroviç thotë: "Në rast se këto vende, viktima të Shqipërisë së Madhe, të përgjumura e në disa raste, kukulla të politikave amerikanë, pranojnë që kjo të ndodhë, do të thotë vetëvrasje. Për këtë duhen shfrytëzuar zhvillimet multipolarëshe botërore, për të dobësuar impaktin e Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe fuqive të tjera, që mbështesin idenë e Shqipërisë së Madhe".
Pyetja që shtron autorja është nëse do të njihet formalisht ekzistenca e saj. I pari është i mendimit se Shqipëria e Madhe mund të bëhet realitet pa konflikte të mëdha, teksa shtetet e rajonit varen në masë të madhe prej ndihmave nga jashtë, gjë që mund t'i detyrojë të japin konsensusin për ekzistencën e saj. I dyti është i mendimit se suksesi i faktorit shqiptar varet nga sa do të ndihen të kërcënuara dhe mënyra si do reagojnë shtetet e tjera ndaj këtij projekti: nëse Serbia, Mali i Zi, Maqedonia dhe Greqia bashkëpunojnë dhe përballen me këtë problem seriozisht me një qëndrim të përbashkët.
Dragan Petroviç
Në opinionin e Doktor Dragan Petroviç, historian dhe politolog thotë Shqipëria e Madhe do të ishte një fantazi, vetëm në rast se do të bashkëpunojnë ngushtë, Athinë, Beogradi dhe Shkupi.
"Faktori shqiptar nuk do të kishte asnjë shans suksesi, në rast se Beogradi, Podgorica bashkë me Shkupin e Athinën do të bashkëpunonin strategjikisht përpara kësaj çështjeje, duke u mbështetur te fuqitë e mëdha, të cilat nuk e pranojnë një veprim të tillë: Gjithë bashkësinë e shteteve Bric, ashtu si dhe ato shtete të Bashkimit Evropian, të cilat nuk i mbështesin koncepte kaq ekstremiste, siç janë Franca, Spanja, Italia, Sllovakia, Rumania. Politika amerikane, sponsorizuesja kryesore e revizionizmit shqiptar ka ndikim të fortë në vendet ballkanike dhe disa prej qeverive po veprojnë drejtpërsëdrejti kundër interesave të veta afatgjata", nënvizon në artikull Petroviç. A nuk qenë qeveritë e Podgoricës e të Shkupit ato që e njohën shtetin fantazmë të Kosovës, ashtu si dhe zyrtarët e Beogradit në vitin 2008 bënë një seri gabimesh të papranueshme në raport me Kosovën e Metohinë, madje duke vepruar ndesh me Kushtetutën e tyre shton. - Më tej studiuesi shton se - nëse nuk respekton Kushtetutën e vendit, mos prit respekt nga të tjerët".
Dimitris Panatojakis
"Shqiptarët shpresojnë që ëndrra për Shqipërinë e Madhe të realizohet në të ardhmen e afërt, në vitin 2016", thotë Dimitris Panatojakis, analist politik i "News". Më tej nënvizon se Uashingtoni e Brukseli kanë shpenzuar tashmë shuma të konsiderueshme parash për këtë qëllim dhe s'kanë ndër mend që këto para t'u shkojnë dëm. Sipas analistit grek, pas njohjes së Kosovës, projekti për Shqipërinë e Madhe është mbase edhe më i realizueshëm se në fillim të Luftës së Dytë Botërore. "I ashtuquajturi shtet i Kosovës e deklaroi pavarësinë nën kushtin se nuk i njihet e drejta e bashkimit me një shtet tjetër. Gjithsesi është mëse e qartë që bashkimi i provincës jugore të Serbisë me Shqipërinë është veç çështje kohe. Kështu, kemi një komb të ndarë në dy shtete fqinje dhe fuqitë e mëdha që kërkojnë unifikimin e tyre", thotë Panatojakis.
Analisti grek shton se pas bashkimit të Kosovës me Shqipërinë, skenari i ngjarjeve pasuese është mëse i qartë: së pari, do të ngrihet çështja e Perëndimit të Maqedonisë (FYROM) dhe pas saj, të rajoneve të tjera të populluara nga shqiptarët. "Shqipëria e Madhe mund të mos jetë zyrtarizuar ende, por praktikisht po funksionon, pasi kufijtë mes Kosovës dhe Shqipërisë nuk ekzistojnë, ndërsa ai mes Kosovës dhe ish-Republikës Jugosllave të Maqedonisë është më shumë imagjinar se sa real", thotë Panatojakis.
Eksperti grek sjell në vëmendje se territorit shqiptar, në Shqipërinë e Madhe do t'i shtohet Kosova e Metohija, Lugina e Preshevës në jug të Serbisë, pjesa perëndimore e ish-Republikës Jugosllave të Maqedonisë, pjesa jugore e lindore i Malit të Zi me Ulqinin si dhe territore të tjera, si dhe Epiri i Jugut në Greqi, në një kohë që grekët nga ana e tyre luajnë kartën e Epirit të Veriut, që ka një popullsi të dominuar nga minoriteti grek. Shqiptarët thonë se gjithçka do japë rezultate pozitive me kalimin e kohës.
Poloviç
"Vizita e Hilari Klinton në rajon vitin që shkoi (Bosnjë Hercegovinë, Serbi, Kosovë, Shqipëri e Kroaci), përgjatë së cilës nuk kreu udhëtimin në drejtim të Maqedonisë, për mendimin tim ishte një 'dënim me vdekje' për këtë shtet, të cilët më parë ushqenin ndjenja pozitive ndaj Amerikës. Shqipëria e Madhe do ta nisë shtrirjen nga Maqedonia", thotë Jadranka Poloviç, politologe kroate, e cila ka mbrojtur doktoraturën me një punë shkencore mbi ndikimin amerikan në rajon. Edhe Poloviç konstaton gjithashtu se, kufiri mes Shqipërisë e Kosovës nuk ekziston, ndërkohë që thotë se u beson krerëve të Lëvizjes Nacionaliste Shqiptare sipas të cilëve, fuqitë e mëdha kanë rënë dakord për një hartë të re gjeopolitike të Evropës, ku përfshihet Shqipëria e Madhe. "Mendoj se në të ardhmen me shumë gjasa Serbia e Kroacia do ndajnë mes tyre Bonjë Hercegovinën, por gjithsesi do të mbeten shtete të vogla krahasuar me Shqipërinë e Madhe, e cila do të jetë nën ombrellën e Bashkimit Evropian", vazhdon Poloviç.
Studiuesja e sheh këtë rikonfigurim të Ballkanit të ndodhë pa konflikte të mëdha (mbase pak rezistencë do të bëjnë Maqedonia e Greqia) ndërkohë që shpjegon se Mali i Zi, Kosova e Maqedonia varen së tepërmi nga ndihma dhe influenca e Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Sipas saj, Beogradi, Shkupi, Podgorica e Athina do të japin konsensus të detyruar. "Një rezultat i tillë nuk është aspak i papritur në një rajon ku mbizotëron mentaliteti i të qënit nën mbrojtjen e fuqive të mëdha. Të mëdhenjtë arrijnë të merrem vesh më së miri me njëri-tjetrin, ndërkohë që ne të vegjëlve na mbeten mëritë e motivuara prej nacionalizmit", thotë Poloviç.
Paqësisht apo luftë?
Ndërkohë që nga ana e tij, Panatojakis është i mendimit se Shqipëria e Madhe nuk mund të bëhet realitet përmes rrugëve demokratike. "Në Kosovë e arritën qëllimin e tyre me luftë, ndërkohë që në FYROM mund ta arrijnë përmes konflikteve të vogla. Por kur vjen fjala te Greqia, gjerat ndryshojnë, pasi pavarësisht problemeve ekonomike, mbetet gjithnjë shtet serioz e i fortë", thotë Panatojakis. Analisti grek shprehet se lëvizja për Shqipërinë Natyrale kërkon të lërë të kuptohet se rrugëtimi drejt qëllimit përfundimtar do të bëhet përmes mjeteve demokratike, duke shmangur termin "Shqipëria e Madhe", që do të sillte për pasojë që projekti i tyre të mos asocioohet me idenë fashiste të "Shqipërisë së Madhe" të Luftës së Dytë Botërore.
Por nga ana tjetër Panatojakis vëren se u referohen gjithnjë e më shumë ushtarëve çlirimtarë si në Maqedoni, ashtu edhe në Luginën e Preshevës. I pyetur nëse është i mundur bashkimi paqësor i shqiptarëve të Maqedonisë, Malit të Zi, Greqisë, Kosovës e jugut të Serbisë, Petroviç thotë: "Në rast se këto vende, viktima të Shqipërisë së Madhe, të përgjumura e në disa raste, kukulla të politikave amerikanë, pranojnë që kjo të ndodhë, do të thotë vetëvrasje. Për këtë duhen shfrytëzuar zhvillimet multipolarëshe botërore, për të dobësuar impaktin e Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe fuqive të tjera, që mbështesin idenë e Shqipërisë së Madhe".
