Dosieri i tij i udhëtimeve ishte tashmë i pazakontë, me vitet e tij të shkollës në Indonezi dhe lidhjet familjare në Kenia, por javën që kaloi Barak Obama zbuloi një tjetër faqe të spikatur: qëndrimi në shtëpinë e një shoku të kolegjit në Pakistan në fillimin e viteve tetëdhjetë. Ai rrëfen se si udhëtimet u kanë dhënë formë pikëpamjeve të tij për pikat e nxehta të globit
Çfarë ju la veçanërisht përshtypje nga udhëtimi në Pakistan?
Ishin disa gjëra... Në atë kohë ishte një Qeveri ushtarake, kishte shumë probleme me korrupsionin, shumë të rinj të papunë nëpër rrugë, një klasë sunduese shumë të pasur, e cila kish zënë vend në ekonominë ndërkombëtare, por që në një farë mënyrë nuk ish e inkorporuar në ekonominë më të madhe... Pati shumë tendenca të ngjashme me ato që unë kisha parë në Indonezi dhe atë që do të shihja më vonë në Kenia. Një pjesë shumë e paharrueshme e udhëtimit është se pashë se çfarë do të thotë në thelb jetë feudale jo vetëm në termat e ekonomisë, por strukturë politike... Kishte fshatarë që vazhdonin të punonin si shërbyes me kontratë. Dhe ekuivalenti i lordëve feudal që ishin praktikisht ligji në komunitetet ku jetonin. Moderniteti jetonte krahë për krah me mënyra të jetesës si dhe ekonomi që nuk ishin ndryshuar prej shekujsh.
A ka ndikuar ai urdhërim në qasjen tuaj ndaj Pakistanit?
Ajo që më thotë mua, është se aspekti më i rëndësishëm i politikës tonë të jashtme nuk janë thjeshtë marrëdhëniet tona me udhëheqësit e këtyre vendeve, por edhe vlerësimi dhe kuptimi nga ana jonë i sfidave, vështirësive dhe betejave nëpër të cilat kalojnë njerëzit e zakonshëm atje. Sepse në një vend si Pakistani, nëse nuk mendojmë për atë fshatarin që punon në fusha, apo djaloshin që është një punëtor me mëditje në Karachi, nëse mendojmë se ndërveprimet e pakistanezëve në Parlament, që janë të shkolluar në Oksford na japin një panoramë të thellë të vendit, atëherë mund të gabohemi dhe të bëjmë një seri gjykimesh të gabuara. Në Pakistan ka një klasë të mesme, e cila beson në sundimin e ligjit dhe beson në një Qeveri që jep llogari para popullit. Kështu, gatishmëria jonë për të vendosur të gjithë vezët në koshin e Musharrafit pa kuptuar këtë traditën tjetër, dhe pa kuptuar se zgjedhja jonë në një vend si Pakistani nuk është thjeshtë mes diktaturës ushtarake dhe udhëheqjes së islamikëve, na çoi të bëjmë një seri keqllogaritjesh, gjë e cila ka dobësuar luftën tonë kundër terrorizmit në rajon.
Por ju nuk e keni fjalën vetëm tek “të kuptuarit”, apo jo? Ju keni thënë se do të godisnit Al Kaedën nëse do të krijohet mundësia dhe se pakistanezët nuk po veprojnë.
Absolutisht. Por, çështja është se sa më shumë që populli në Pakistan të besojë gjerësisht se Amerika nuk i sheh ata thjeshtë si një mjet për të realizuar synimet e politikës sonë të jashtme dhe përmbushur interesat tona personale, por sheh si të ligjshme aspiratat e tyre... dhe pjesë të një serie më të gjerë aspiratash që kanë të bëjnë me përmirësimin e cilësisë së jetës në Pakistan dhe krijimit të shanseve për njerëzit, aq më shumë gjasa ka që ne të gjejmë bashkëpunimin kur bëhet fjalë për luftën kundër terroristëve, dhe aq më shumë gjasa do të ketë të kemi ligjshmëri kur ndërmarrim veprime ushtarake.
Ju keni folur për organizimin e një samiti global liderësh myslimanë në fillim të presidencës tuaj. Sa shumë do të zërë në mesazhin drejtuar atyre kuptimi dhe përvoja juaj personale?
Them se do të më ndihmojë. Shikoni, këtë e kam thënë herët në fushatë. Nëse shkoj në një vend të varfër dhe flas, si për obligimin e SHBA-së për të punuar me vende të varfra për të liruar nga vuajtjet, po rrethe për përgjegjësinë e vendeve të varfra të pastrohen nga korrupsioni dhe të rrisin transparencën si dhe forcën e ligjit, e bëj këtë me besueshmërinë e dikujt, gjyshja e të cilit jeton në një fshat të varfër në Afrikë. Në po të njëjtën mënyrë, po të kisha një samit myslimanësh, mendoj se mund t’u flas me kredibilitet atyre në lidhje me faktin që unë e respektoj kulturën e tyre, e kuptoj fenë e tyre, që unë kam jetuar në një vend mysliman, dhe si pasojë unë mendoj se është e mundur të pajtohet Islami me modernitetin dhe respektin e të drejtave të njeriut si dhe refuzimin e dhunës. Kjo nuk do të thotë se liderët myslimanë do të veprojnë automatikisht sipas axhendës amerikane, nëse kjo bie ndesh me atë që ata e perceptojnë si interesi i tyre. Por, të paktën mendoj se ka një element besimi plus.
Ju keni thënë më parë se fakti që keni familje jashtë vendit dhe fakti që keni jetuar jashtë vendit ju ka ndihmuar për të arritur në vendimin tuaj për të kundërshtuar luftën në Irak në vitin 2002. Mund të na i shpjegoni?
Do t’ju jap një shembull shumë konkret. Si pasojë e faktit që kam jetuar në Indonezi dhe udhëtuar në Pakistan, si dhe faktit që kam patur miq në kolegj që kanë qenë myslimanë, unë kam qenë shumë i qartë në lidhje me historinë e antagonizmit shiitsunnit. Dhe kështu, ideja që në një farë mënyre ne do të ishim në gjendje të ndërtonim një demokraci funksionale dhe pajtonim konflikte disa shekullore, kam menduar gjithmonë se ka qenë thjeshtë fjalë të bukura nga kjo administratë.
A ka një “doktrinë Obama”?
Mendoj se jam kandidati antidoktrinar. Nuk mendoj në abstraksione kur vjen fjala tek politika e jashtme. Unë mendoj se vendimet duhet të merren bazuar në ndërgjegjësime për fuqinë dhe limitet tona, si dhe një ndërgjegjësim mbi historinë, një kuptim i detajuar i mënyrës se si na sheh bota ne dhe se popujt përreth botës kanë një seri konfliktesh, ndjenjash, shpresash që janë në një farë mënyre universale, por edhe shumë specifike nga këndvështrimi kulturor... Ne duhet të marrim vendime bazuar në një panoramë shumë të qartë të asaj që mund të bëjmë në një kohë të caktuar. Unë mendoj se udhëhiqem nga një grup vlerash dhe parimesh themelore. Kështu në majë të piramidës do të ishte një gatishmëri për të bërë çdo gjë që kërkohet për të ruajtur të sigurt popullin amerikan. Por kjo përfshin gjithashtu një besim se Amerika mund të jetë një forcë e të mirës në botë, sa kohë që ne jemi modestë sa duhet në lidhje me atë se sa mund të bëjmë në një kohë të caktuar, dhe për sa kohë mbajmë parasysh ligjin e pasojave të padëshiruara. Ne duam të jemi vazhdimisht në kërkim të shanseve për të zgjeruar lirinë, zgjeruar forcën e ligjit, përhapur transparencën, rritjen ekonomike nga lartë poshtë, arsimimin, aksesin në shëndetin publik dhe teknologjinë. Por ne duhet të kuptojmë se shtetet përreth botës dhe njerëzit përreth botës do të duhet të lëvizin me kujdes, dhe përparimi do të bëhet me hapin e tyre. Dhe nëse mendojmë se ne thjeshtë mund të prodhojmë rezultate bazuar në ideologjinë, atëherë do të pësojmë zgjime të pakëndshme, si na ka ndodhur në Irak.
Për Irakun, çfarë kushtesh do t’ju ndalnin nga përparimi me planin tuaj të tërheqjes?
Ajo që kam thënë që në fillim është se do të jem në një proces konstant të vlerësimit të kushteve në terren. Do të isha i papërgjegjshëm po të veproj ndryshe. Por, nga ana tjetër kam thënë se është një besim i imi strategjik se kemi nevojë për një plan kohor tërheqje. Populli i Irakut dhe udhëheqësit e Irakut kanë nevojë të kuptojnë se ne nuk do të mbajmë baza të përhershme atje. Sapo ky parim vendoset në politikën tonë të jashtme, atëherë sigurisht që do të na duhet të bëjmë përshtatje bazuar në kushtet në terren. Por, kjo është shumë ndryshe nga ajo që unë besoj se është politika e jashtme e Xorxh Bushit, e cila thotë se ne do të na duhet të qëndrojmë atje sa kohë që do të na duhet për të marrë saktësisht atë që duam në Irak, që është një aleat i fuqishëm i SHBA-së dhe një demokraci funksionale pa gjurmë të ndjenjave antiamerikane dhe pa ndikim të madh prej Iranit. Objeksionet e mia ndaj atyre që kanë ndodhur në Irak kohët e fundit nuk janë taktike; unë mendoj se Gjenerali Petraeus ka bërë punë shumë të rëndësishme. Është strategjike, unë nuk mendoj se ata kanë vendosur një synim të qartë, të arrish dhe realist për Irakun, i cili të përfshijë edhe interesat tona më të gjera kombëtare në luftën e Al Kaedës në Afganistan, reduktimin e ndjenjave antiamerikane në botën islamike, forcimin e aleancave tona me vendet e Evropës, forcimin e ushtrisë tonë për të përballuar me sfida ushtarake të paparashikuara. Dhe në mungesë të këtij lloji të menduarit strategjik, nuk ka një shënjues të qartë të suksesit.
Ju nuk keni qenë në Irak që nga viti 2005. Disa aleatë të MekKein e kanë nxjerrë këtë si kritikë.
E vërteta është se unë kam parë shumë prej udhëtimeve të Senatorit MekKein dhe ata kanë qenë shpesh herë politikë në natyrë. Kur ai udhëton përmes një tregu në Bagdad të rrethuar nga ushtarë dhe helikopterë dhe lë të kuptohet se siguria është më e madhe, unë nuk mendoj se ai ka një përshtypje më të mirë për Irakun se sa unë. Unë e kam patur qëllim që të udhëtoj sërish në Irak sapo të mbarojë sezoni i këtyre zgjedhjeve të para. Ka shkuar pak më gjatë nga sa prisja.
Sa i përket Iranit, a do të nisnit bisedime përpara se ata të mbajnë zgjedhjet në 2009-n? Apo do të prisni e të shihni?
Çdokush do të donte të shihte një pastrim dhe të kuptonte se kush është forcuar dhe kush është dobësuar nga zgjedhjet dhe me cilin mund të flasësh. Por... unë dua që njerëzit ta kenë të qartë në lidhje me parimin e përgjithshëm se ne jemi të gatshëm të angazhohemi në bisedime të drejtpërdrejta.
Përse u morët me çështjen bërthamore, nga të gjithë çështjet për të cilat mund të flisnit në Komisionin e Marrëdhënieve me Jashtë?
Sepse mendoj se është rreziku më i madh ndaj sigurisë kombëtare që na kanoset. Xhon MekKeinit i pëlqen të thotë se beteja përcaktuese apo sfida përcaktuese e brezit tonë është beteja kundër, si e quan ai, islamo-fashizmit. Mendoj se ai sheh pemët dhe jo pyllin. Unë mendoj se beteja përcaktuese për ne është të mbajmë armët e shkatërrimit në masë larg nga duart e terroristëve, më pas mund të merremi me terroristët... Unë mendoj se administrata Bush ka hedhur poshtë shanset për të ndërtuar mbi suksesin e START I, START II dhe Traktatit të Mospërhapjes Bërthamore. Dhe ky do të jetë një prej prioriteteve të mia kur të jem President i Shteteve të Bashkuara të Amerikës.
Richard Wolffe /
Marre nga Gazeta Metropol
Çfarë ju la veçanërisht përshtypje nga udhëtimi në Pakistan?
Ishin disa gjëra... Në atë kohë ishte një Qeveri ushtarake, kishte shumë probleme me korrupsionin, shumë të rinj të papunë nëpër rrugë, një klasë sunduese shumë të pasur, e cila kish zënë vend në ekonominë ndërkombëtare, por që në një farë mënyrë nuk ish e inkorporuar në ekonominë më të madhe... Pati shumë tendenca të ngjashme me ato që unë kisha parë në Indonezi dhe atë që do të shihja më vonë në Kenia. Një pjesë shumë e paharrueshme e udhëtimit është se pashë se çfarë do të thotë në thelb jetë feudale jo vetëm në termat e ekonomisë, por strukturë politike... Kishte fshatarë që vazhdonin të punonin si shërbyes me kontratë. Dhe ekuivalenti i lordëve feudal që ishin praktikisht ligji në komunitetet ku jetonin. Moderniteti jetonte krahë për krah me mënyra të jetesës si dhe ekonomi që nuk ishin ndryshuar prej shekujsh.
A ka ndikuar ai urdhërim në qasjen tuaj ndaj Pakistanit?
Ajo që më thotë mua, është se aspekti më i rëndësishëm i politikës tonë të jashtme nuk janë thjeshtë marrëdhëniet tona me udhëheqësit e këtyre vendeve, por edhe vlerësimi dhe kuptimi nga ana jonë i sfidave, vështirësive dhe betejave nëpër të cilat kalojnë njerëzit e zakonshëm atje. Sepse në një vend si Pakistani, nëse nuk mendojmë për atë fshatarin që punon në fusha, apo djaloshin që është një punëtor me mëditje në Karachi, nëse mendojmë se ndërveprimet e pakistanezëve në Parlament, që janë të shkolluar në Oksford na japin një panoramë të thellë të vendit, atëherë mund të gabohemi dhe të bëjmë një seri gjykimesh të gabuara. Në Pakistan ka një klasë të mesme, e cila beson në sundimin e ligjit dhe beson në një Qeveri që jep llogari para popullit. Kështu, gatishmëria jonë për të vendosur të gjithë vezët në koshin e Musharrafit pa kuptuar këtë traditën tjetër, dhe pa kuptuar se zgjedhja jonë në një vend si Pakistani nuk është thjeshtë mes diktaturës ushtarake dhe udhëheqjes së islamikëve, na çoi të bëjmë një seri keqllogaritjesh, gjë e cila ka dobësuar luftën tonë kundër terrorizmit në rajon.
Por ju nuk e keni fjalën vetëm tek “të kuptuarit”, apo jo? Ju keni thënë se do të godisnit Al Kaedën nëse do të krijohet mundësia dhe se pakistanezët nuk po veprojnë.
Absolutisht. Por, çështja është se sa më shumë që populli në Pakistan të besojë gjerësisht se Amerika nuk i sheh ata thjeshtë si një mjet për të realizuar synimet e politikës sonë të jashtme dhe përmbushur interesat tona personale, por sheh si të ligjshme aspiratat e tyre... dhe pjesë të një serie më të gjerë aspiratash që kanë të bëjnë me përmirësimin e cilësisë së jetës në Pakistan dhe krijimit të shanseve për njerëzit, aq më shumë gjasa ka që ne të gjejmë bashkëpunimin kur bëhet fjalë për luftën kundër terroristëve, dhe aq më shumë gjasa do të ketë të kemi ligjshmëri kur ndërmarrim veprime ushtarake.
Ju keni folur për organizimin e një samiti global liderësh myslimanë në fillim të presidencës tuaj. Sa shumë do të zërë në mesazhin drejtuar atyre kuptimi dhe përvoja juaj personale?
Them se do të më ndihmojë. Shikoni, këtë e kam thënë herët në fushatë. Nëse shkoj në një vend të varfër dhe flas, si për obligimin e SHBA-së për të punuar me vende të varfra për të liruar nga vuajtjet, po rrethe për përgjegjësinë e vendeve të varfra të pastrohen nga korrupsioni dhe të rrisin transparencën si dhe forcën e ligjit, e bëj këtë me besueshmërinë e dikujt, gjyshja e të cilit jeton në një fshat të varfër në Afrikë. Në po të njëjtën mënyrë, po të kisha një samit myslimanësh, mendoj se mund t’u flas me kredibilitet atyre në lidhje me faktin që unë e respektoj kulturën e tyre, e kuptoj fenë e tyre, që unë kam jetuar në një vend mysliman, dhe si pasojë unë mendoj se është e mundur të pajtohet Islami me modernitetin dhe respektin e të drejtave të njeriut si dhe refuzimin e dhunës. Kjo nuk do të thotë se liderët myslimanë do të veprojnë automatikisht sipas axhendës amerikane, nëse kjo bie ndesh me atë që ata e perceptojnë si interesi i tyre. Por, të paktën mendoj se ka një element besimi plus.
Ju keni thënë më parë se fakti që keni familje jashtë vendit dhe fakti që keni jetuar jashtë vendit ju ka ndihmuar për të arritur në vendimin tuaj për të kundërshtuar luftën në Irak në vitin 2002. Mund të na i shpjegoni?
Do t’ju jap një shembull shumë konkret. Si pasojë e faktit që kam jetuar në Indonezi dhe udhëtuar në Pakistan, si dhe faktit që kam patur miq në kolegj që kanë qenë myslimanë, unë kam qenë shumë i qartë në lidhje me historinë e antagonizmit shiitsunnit. Dhe kështu, ideja që në një farë mënyre ne do të ishim në gjendje të ndërtonim një demokraci funksionale dhe pajtonim konflikte disa shekullore, kam menduar gjithmonë se ka qenë thjeshtë fjalë të bukura nga kjo administratë.
A ka një “doktrinë Obama”?
Mendoj se jam kandidati antidoktrinar. Nuk mendoj në abstraksione kur vjen fjala tek politika e jashtme. Unë mendoj se vendimet duhet të merren bazuar në ndërgjegjësime për fuqinë dhe limitet tona, si dhe një ndërgjegjësim mbi historinë, një kuptim i detajuar i mënyrës se si na sheh bota ne dhe se popujt përreth botës kanë një seri konfliktesh, ndjenjash, shpresash që janë në një farë mënyre universale, por edhe shumë specifike nga këndvështrimi kulturor... Ne duhet të marrim vendime bazuar në një panoramë shumë të qartë të asaj që mund të bëjmë në një kohë të caktuar. Unë mendoj se udhëhiqem nga një grup vlerash dhe parimesh themelore. Kështu në majë të piramidës do të ishte një gatishmëri për të bërë çdo gjë që kërkohet për të ruajtur të sigurt popullin amerikan. Por kjo përfshin gjithashtu një besim se Amerika mund të jetë një forcë e të mirës në botë, sa kohë që ne jemi modestë sa duhet në lidhje me atë se sa mund të bëjmë në një kohë të caktuar, dhe për sa kohë mbajmë parasysh ligjin e pasojave të padëshiruara. Ne duam të jemi vazhdimisht në kërkim të shanseve për të zgjeruar lirinë, zgjeruar forcën e ligjit, përhapur transparencën, rritjen ekonomike nga lartë poshtë, arsimimin, aksesin në shëndetin publik dhe teknologjinë. Por ne duhet të kuptojmë se shtetet përreth botës dhe njerëzit përreth botës do të duhet të lëvizin me kujdes, dhe përparimi do të bëhet me hapin e tyre. Dhe nëse mendojmë se ne thjeshtë mund të prodhojmë rezultate bazuar në ideologjinë, atëherë do të pësojmë zgjime të pakëndshme, si na ka ndodhur në Irak.
Për Irakun, çfarë kushtesh do t’ju ndalnin nga përparimi me planin tuaj të tërheqjes?
Ajo që kam thënë që në fillim është se do të jem në një proces konstant të vlerësimit të kushteve në terren. Do të isha i papërgjegjshëm po të veproj ndryshe. Por, nga ana tjetër kam thënë se është një besim i imi strategjik se kemi nevojë për një plan kohor tërheqje. Populli i Irakut dhe udhëheqësit e Irakut kanë nevojë të kuptojnë se ne nuk do të mbajmë baza të përhershme atje. Sapo ky parim vendoset në politikën tonë të jashtme, atëherë sigurisht që do të na duhet të bëjmë përshtatje bazuar në kushtet në terren. Por, kjo është shumë ndryshe nga ajo që unë besoj se është politika e jashtme e Xorxh Bushit, e cila thotë se ne do të na duhet të qëndrojmë atje sa kohë që do të na duhet për të marrë saktësisht atë që duam në Irak, që është një aleat i fuqishëm i SHBA-së dhe një demokraci funksionale pa gjurmë të ndjenjave antiamerikane dhe pa ndikim të madh prej Iranit. Objeksionet e mia ndaj atyre që kanë ndodhur në Irak kohët e fundit nuk janë taktike; unë mendoj se Gjenerali Petraeus ka bërë punë shumë të rëndësishme. Është strategjike, unë nuk mendoj se ata kanë vendosur një synim të qartë, të arrish dhe realist për Irakun, i cili të përfshijë edhe interesat tona më të gjera kombëtare në luftën e Al Kaedës në Afganistan, reduktimin e ndjenjave antiamerikane në botën islamike, forcimin e aleancave tona me vendet e Evropës, forcimin e ushtrisë tonë për të përballuar me sfida ushtarake të paparashikuara. Dhe në mungesë të këtij lloji të menduarit strategjik, nuk ka një shënjues të qartë të suksesit.
Ju nuk keni qenë në Irak që nga viti 2005. Disa aleatë të MekKein e kanë nxjerrë këtë si kritikë.
E vërteta është se unë kam parë shumë prej udhëtimeve të Senatorit MekKein dhe ata kanë qenë shpesh herë politikë në natyrë. Kur ai udhëton përmes një tregu në Bagdad të rrethuar nga ushtarë dhe helikopterë dhe lë të kuptohet se siguria është më e madhe, unë nuk mendoj se ai ka një përshtypje më të mirë për Irakun se sa unë. Unë e kam patur qëllim që të udhëtoj sërish në Irak sapo të mbarojë sezoni i këtyre zgjedhjeve të para. Ka shkuar pak më gjatë nga sa prisja.
Sa i përket Iranit, a do të nisnit bisedime përpara se ata të mbajnë zgjedhjet në 2009-n? Apo do të prisni e të shihni?
Çdokush do të donte të shihte një pastrim dhe të kuptonte se kush është forcuar dhe kush është dobësuar nga zgjedhjet dhe me cilin mund të flasësh. Por... unë dua që njerëzit ta kenë të qartë në lidhje me parimin e përgjithshëm se ne jemi të gatshëm të angazhohemi në bisedime të drejtpërdrejta.
Përse u morët me çështjen bërthamore, nga të gjithë çështjet për të cilat mund të flisnit në Komisionin e Marrëdhënieve me Jashtë?
Sepse mendoj se është rreziku më i madh ndaj sigurisë kombëtare që na kanoset. Xhon MekKeinit i pëlqen të thotë se beteja përcaktuese apo sfida përcaktuese e brezit tonë është beteja kundër, si e quan ai, islamo-fashizmit. Mendoj se ai sheh pemët dhe jo pyllin. Unë mendoj se beteja përcaktuese për ne është të mbajmë armët e shkatërrimit në masë larg nga duart e terroristëve, më pas mund të merremi me terroristët... Unë mendoj se administrata Bush ka hedhur poshtë shanset për të ndërtuar mbi suksesin e START I, START II dhe Traktatit të Mospërhapjes Bërthamore. Dhe ky do të jetë një prej prioriteteve të mia kur të jem President i Shteteve të Bashkuara të Amerikës.
Richard Wolffe /
Marre nga Gazeta Metropol
