Ndoshta keni dëgjuar ndonjëherë grindje në shtëpinë e komshiut, apo gratë llafazane të lagjes flasin për thashethemet që ndodhin në të gjithë zonën përreth, por gjykata, dashje pa dashje që pas futjes në fuqi të ligjit për dhunën në familje, është bërë institucioni i rrëfimit të shumë gjynaheve dhe problemeve të jetës së çifteve shqiptare. Gjyqtarët që shqyrtojnë me urgjencë kërkesat e qytetarëve që kërkojnë mbrojtje, janë ata që përballen të parët me rrëfimet emocionale të bashkëshortëve të dhunuar. Duket sikur burrat, të nxehur si nga dhuna edhe çnderimi që u kanë bërë gratë, nisin të rrëfejnë me detaje gjithçka u ka ndodhur me mendimin për ta zhytur sa më thellë gruan e pamëshirshme.
Sipas të dhënave nga gjykata, frazat: “ajo më zhdëpi në dru”, “ajo më nxiu jetën”, apo “ajo më bëri me vula” sa vijnë e shtohen. Sigurisht që numri i grave dhunuese është shumë më i pakët se sa i burrave dhunues, por shtimi i tyre në kohët e fundit tregon që edhe gratë, po t’u jepet rasti mund të shndërrohen në qenie abuzive, si çdo krijesë njërëzore. Edhe pse logjika femërore të çon të dyshosh se, ia do t’ia ketë sjellë në majë të hundës dhe dhuna mbetet e fundit shkarkesë psikologjike.
Ajo që do ju rrëfejmë më poshtë është historia e një çifti që ka përfunduar në gjykatë. Çështja civile është regjistruar në muajin prill të këtij viti dhe protagonist janë 40 vjeçari Y.SH. dhe ish-bashkëshortja e tij L.SH. 36 vjeç. Të dy kanë lindur në Dibër, janë prindër të pesë fëmijëve, e prej kohësh banojnë në fshatin Paskuqan në periferi të kryeqytetit. Këtë herë ka qenë vetë burri, i cili është paraqitur në dyert e Gjykatës së Tiranës për të kërkuar nga ky institucion “urdhërin e menjëhershëm të mbrojtjes”. Arsyeja që e ka çuar këtë burrë në këto dyer është dhuna. Dhuna sistematike e ushtruar nga bashkëshortja e tij. Fëmijët e lindur nga kjo martesë jetonin me babain.
41 vjeçari ka lënë mënjanë krenarinë dhe ka rrëfyer para gjyqtares atë që e mundonte për më shumë se dy vjet: “Ajo (bashkëshortja) ka ushtruar dhunë ndaj meje dhe fëmijëve të mi, prej më shumë se dy vitesh. Ne jetojmë të ndarë faktikisht pasi, gruaja ka ikur nga banesa dhe banon tek vëllai i saj. E paditura është shumë e dhunshme”.
Por dhuna e saj, sipas rrëfimit të burrit nuk përfundon me kaq. Ajo ka arritur të ndërmarrë edhe një vendim ekstrem: I ka vënë zjarrin ish-banesës së përbashkët bashkëshortore. Veprim ky që ka detyruar burrin të pohojë para gjyqtares së çështjes se ish-bashkëshortja e tij përbën rrezik real për të dhe fëmijët e tyre. Në po atë përballje është përgjigjur edhe vet e akuzuara e cila nuk ka rënë plotësisht dakord me atë që ka deklaruar babai i 5 fëmijëve të saj. Ajo ka pranuar që ka venë zjarr në shtëpi, por tregon se ka djegur dyshekun e krevatit të dhomës së gjumit. Këtë e ka justifikuar me faktin se ndihej depresive dhe e indinjuar si pasojë e tradhtisë bashkëshortore nga ana e paditësit Y.SH. Gjykata ka argumentuar në vendim se gjatë shqyrtimit të padisë gruaja ka shfaqur sjellje agresive dhe për këtë arsye i është tërhequr disa herë vëmendja.
Duke shqyrtuar çështjen me detaje gjykata dha verdiktin për të marrë në mbrojtje burrin dhe për të lëshuar “urdhër të menjëhershëm të mbrojtjes”. Sipas vendimit, gruaja nuk duhet t’i afrohet më pak se 500 metra ish-bashkëshortit dhe se ky urdhër është i vlefshëm dhe duhet zbatuar për 6 muaj. E në fakt ky është njëri nga përfundimet e shumë kërkesave që kanë shkuar në gjykatë, të cilat pjesa më e madhe rrotullohen rreth së njëjtës fabul.
Po ligji, ku është ligji?
“Fundja, jemi njerëz, janë ligjet e pashkruara që ndonjëherë vendosin mbi ato të shkruara!”
Miratimi i ligjit për dhunën në familje dhe zbatimi i tij që nga qershori i vitit 2006 ka thjeshtuar goxha punët e drejtësisë për dhunën në familje. Mjafton që personi i dhunuar të paraqitet në polici dhe blutë e orientojnë menjëherë në gjykatë. Gjyqtari i çështjes brenda 48 orësh e shqyrton kërkesën dhe kur bindet që kemi të bëjmë vërtetë me dhunë fizikë apo psikologjike, lëshon urdhërin e mbrojtjes, që në më të shumtën e rasteve nënkupton veçimin e palëve në konflikt nga njëri-tjetri në një distancë prej 100 metrash. Po kështu këta ndalohen në mënyrë kategorike të komunikojnë mes tyre, aq më tepër të përdorin fjalë fyese apo sharje, në të kundërt personi që e shkel këtë vendim gjyqësor përfundon në polici, e më pas bëhet subjekt i një procedimi penal. Kjo është pak a shumë praktika që ndiqet kur viktimat janë femrat apo personat e pazotë fizikisht, siç janë të moshuarit apo fëmijët, por ndryshon puna me burrat e dhunuar. Këtu hyn sërish në punë sedra e burrit, e cila zbutet pak nga pak për t’i lënë vendin heqjes dorë nga “marrëzia” e zgjidhjes së gjërave para gjykatës, aq më tepër në sy të publikut.
E sikur të mos mjaftonte kjo, të paktën një burrë është shprehur në proces, se nuk arrinte të përballonte dot talljet e fqinjëve dhe thashethemet që qarkullonin në lagje për vobektësinë e tij dhe rrahjen nga gruaja. Po kështu,në Gjykatën e Tiranës, tregohet ende si rrëfenjë rasti kur në burrë qante në proces, pas dhunës që i kishte dhënë gruaja, ndërsa gjykatësi i prekur nga sedra e mashkullit që e karakterizonte, doli për pak çaste nga profesioni për të qenë vetvetja e një mashkulli dhe urdhëroi burrin që t’i fuste ca shpulla gruas në sallë të gjyqit!!! Situata u mor në kontroll nga të pranishmit aty, ndërsa gruaja i kërkoi falje burrit për fyerjen që i bëri para gjykatës. Me pas kjo skenë u komentua nga gjyqtarët juridikisht: Fundja, jemi njerëz, janë ligjet e pashkruara që ndonjëherë vendosin mbi ato të shkruara!
Po bota, ç’do thotë bota…
Është opinioni publik ai që vret më shumë se çdo gjë, shqiptarin patriarkal. Do të quheshin me plot gojën si fatlumë, ata burra që i kërkojnë ndihmë gjykatës për t’iu hequr qafe gratë që i torturojnë, pasi nuk kanë munguar as rastet kur burrat që nuk durojnë dot dhunën, fyerjen apo poshtërimin që u bëjnë gratë për t’i vrarë vetë. Kjo veç tjerash, sjell edhe shkatërrimin e pjesës tjetër të familjes pasi dihet që publiku shqiptar është shumë i ndjeshëm përballë fenomeneve të tilla. Gjykatësit kryeqytetas të çështjeve familjare numërojnë me dhjetëra raste kur burra “gjynahqarë” janë përlotur para tyre në kërkim të ndihmës, ndaj tyre apo prindërve të tyre, të cilët nuk kursehen nga nuset e dhunshme.
Natyrisht që ky numër është shumë i vogël në krahasim me dhjetëra gra që përloten me të drejtë për të shpëtuar nga dhuna e burrave. Shpeshherë paditë e tilla i hapin rrugë proceseve të divorcit dhe më pas lidhjeve të tjera që ish-partnerët krijojnë jashtë njëri-tjetrit, por në regjistrat e gjykatës dhe nëpër raftet e arkivës mbeten dëshmitë e tyre të përlotuara, si një kapitull i mbyllur dhune dhe sedre burrash e nëpërkëmbur nga gratë.
Kërcënohet me vdekje nga nusja e djalit
B.D., 78 vjeç, banues në rrugën “Miha Grameno” është detyruar t’i drejtohet Gjykatës së Tiranës me kërkesën për “urdhër mbrojtje” ndaj nuses së djalit të tij M.B. 36 vjeçare. Ai gjatë rrëfimit në gjykatë ka pohuar se ajo i ka thënë: ”Do të vdes unë ty. Nuk iki që këtu pa të futur djalin e vogël në burg. Pa të vrarë ty nuk iki që këtu. Pas kësaj gruaja ime filloi të qante. Mua më ka rrahur disa herë dhe djalin. Nuk ka dy muaj që deshi ta çante me një tavëll duhani në kokë”. Ky është vetëm një pjesë nga rrëfimi të dhunuarit përpara gjyqtares së çështjes. Gjykata lëshoi urdhrin e menjëhershëm të mbrojtjes duke shmangur në këtë mënyrë ndoshta një tragjedi.
Burri kërkon dëmshpërblim moral
Në një rast tjetër, para një trupi gjykues në kryeqytet u ulën dy bashkëshortë nga Sauku dhe kishin gati 6 vjet martesë. Burri, i dëmtuar akuzues, veç, deklarimit fajtor të bashkëshortes së tij, kërkoi nga ajo edhe 100 mijë lekë të reja dëmshpërblim moral për fyerjet dhe sharjet që ka përdorur ndaj tij sistematikisht. Sipas tij, në rastin e fundit të dhunës, bashkëshortja e kishte rrahur në mes të lagjes. Pasi ishin kthyer nga Tirana dhe po ecnin drejt shtëpisë, ata kanë shkëmbyer disa sharje, derisa bashkëshortja e ka qëlluar me shpulla. Grindjen e kanë parë fqinjët e tyre, të cilët kanë ndërhyrë për t’i ndarë. Pas kësaj, ata kanë përfunduar në dyert e gjykatës për divorc, ndërsa burri veç kësaj edhe për të marrë dëmshpërblim për çnderimin në publik që i kishte bërë gruaja. Por në fund të këtij procesi ajo që mori ishte vendimi i divorcit, pasi në gjykatë edhe gruaja deklaroi se edhe burri e kishte sharë dhe fyer në publik disa herë. Madje për këtë gruaja nuk ngurroi aspak të sillte si dëshmitarë një tufë me fqinj, të cilët pohuan me pikë dhe presje atë që thoshte gruaja, ndërsa vazhduan më tej të kryqëzonin me akuza burrin si njeri me vese dhe i paaftë për të qenë kryefamiljar.
12
Burra i janë drejtuar Gjykatës së Tiranës që nga fillimi i vitit 2011 me kërkesën për lëshimin e urdhërit të menjëhershëm të mbrojtjes ndaj grave.
200
Është gjithsej numri i kërkesave për urdhër mbrojtje në gjykatë, ku 188 prej tyre janë gra. Të gjitha këto ndihen të dhunuara nga bashkëshortët e tyre.
Sipas të dhënave nga gjykata, frazat: “ajo më zhdëpi në dru”, “ajo më nxiu jetën”, apo “ajo më bëri me vula” sa vijnë e shtohen. Sigurisht që numri i grave dhunuese është shumë më i pakët se sa i burrave dhunues, por shtimi i tyre në kohët e fundit tregon që edhe gratë, po t’u jepet rasti mund të shndërrohen në qenie abuzive, si çdo krijesë njërëzore. Edhe pse logjika femërore të çon të dyshosh se, ia do t’ia ketë sjellë në majë të hundës dhe dhuna mbetet e fundit shkarkesë psikologjike.
Ajo që do ju rrëfejmë më poshtë është historia e një çifti që ka përfunduar në gjykatë. Çështja civile është regjistruar në muajin prill të këtij viti dhe protagonist janë 40 vjeçari Y.SH. dhe ish-bashkëshortja e tij L.SH. 36 vjeç. Të dy kanë lindur në Dibër, janë prindër të pesë fëmijëve, e prej kohësh banojnë në fshatin Paskuqan në periferi të kryeqytetit. Këtë herë ka qenë vetë burri, i cili është paraqitur në dyert e Gjykatës së Tiranës për të kërkuar nga ky institucion “urdhërin e menjëhershëm të mbrojtjes”. Arsyeja që e ka çuar këtë burrë në këto dyer është dhuna. Dhuna sistematike e ushtruar nga bashkëshortja e tij. Fëmijët e lindur nga kjo martesë jetonin me babain.
41 vjeçari ka lënë mënjanë krenarinë dhe ka rrëfyer para gjyqtares atë që e mundonte për më shumë se dy vjet: “Ajo (bashkëshortja) ka ushtruar dhunë ndaj meje dhe fëmijëve të mi, prej më shumë se dy vitesh. Ne jetojmë të ndarë faktikisht pasi, gruaja ka ikur nga banesa dhe banon tek vëllai i saj. E paditura është shumë e dhunshme”.
Por dhuna e saj, sipas rrëfimit të burrit nuk përfundon me kaq. Ajo ka arritur të ndërmarrë edhe një vendim ekstrem: I ka vënë zjarrin ish-banesës së përbashkët bashkëshortore. Veprim ky që ka detyruar burrin të pohojë para gjyqtares së çështjes se ish-bashkëshortja e tij përbën rrezik real për të dhe fëmijët e tyre. Në po atë përballje është përgjigjur edhe vet e akuzuara e cila nuk ka rënë plotësisht dakord me atë që ka deklaruar babai i 5 fëmijëve të saj. Ajo ka pranuar që ka venë zjarr në shtëpi, por tregon se ka djegur dyshekun e krevatit të dhomës së gjumit. Këtë e ka justifikuar me faktin se ndihej depresive dhe e indinjuar si pasojë e tradhtisë bashkëshortore nga ana e paditësit Y.SH. Gjykata ka argumentuar në vendim se gjatë shqyrtimit të padisë gruaja ka shfaqur sjellje agresive dhe për këtë arsye i është tërhequr disa herë vëmendja.
Duke shqyrtuar çështjen me detaje gjykata dha verdiktin për të marrë në mbrojtje burrin dhe për të lëshuar “urdhër të menjëhershëm të mbrojtjes”. Sipas vendimit, gruaja nuk duhet t’i afrohet më pak se 500 metra ish-bashkëshortit dhe se ky urdhër është i vlefshëm dhe duhet zbatuar për 6 muaj. E në fakt ky është njëri nga përfundimet e shumë kërkesave që kanë shkuar në gjykatë, të cilat pjesa më e madhe rrotullohen rreth së njëjtës fabul.
Po ligji, ku është ligji?
“Fundja, jemi njerëz, janë ligjet e pashkruara që ndonjëherë vendosin mbi ato të shkruara!”
Miratimi i ligjit për dhunën në familje dhe zbatimi i tij që nga qershori i vitit 2006 ka thjeshtuar goxha punët e drejtësisë për dhunën në familje. Mjafton që personi i dhunuar të paraqitet në polici dhe blutë e orientojnë menjëherë në gjykatë. Gjyqtari i çështjes brenda 48 orësh e shqyrton kërkesën dhe kur bindet që kemi të bëjmë vërtetë me dhunë fizikë apo psikologjike, lëshon urdhërin e mbrojtjes, që në më të shumtën e rasteve nënkupton veçimin e palëve në konflikt nga njëri-tjetri në një distancë prej 100 metrash. Po kështu këta ndalohen në mënyrë kategorike të komunikojnë mes tyre, aq më tepër të përdorin fjalë fyese apo sharje, në të kundërt personi që e shkel këtë vendim gjyqësor përfundon në polici, e më pas bëhet subjekt i një procedimi penal. Kjo është pak a shumë praktika që ndiqet kur viktimat janë femrat apo personat e pazotë fizikisht, siç janë të moshuarit apo fëmijët, por ndryshon puna me burrat e dhunuar. Këtu hyn sërish në punë sedra e burrit, e cila zbutet pak nga pak për t’i lënë vendin heqjes dorë nga “marrëzia” e zgjidhjes së gjërave para gjykatës, aq më tepër në sy të publikut.
E sikur të mos mjaftonte kjo, të paktën një burrë është shprehur në proces, se nuk arrinte të përballonte dot talljet e fqinjëve dhe thashethemet që qarkullonin në lagje për vobektësinë e tij dhe rrahjen nga gruaja. Po kështu,në Gjykatën e Tiranës, tregohet ende si rrëfenjë rasti kur në burrë qante në proces, pas dhunës që i kishte dhënë gruaja, ndërsa gjykatësi i prekur nga sedra e mashkullit që e karakterizonte, doli për pak çaste nga profesioni për të qenë vetvetja e një mashkulli dhe urdhëroi burrin që t’i fuste ca shpulla gruas në sallë të gjyqit!!! Situata u mor në kontroll nga të pranishmit aty, ndërsa gruaja i kërkoi falje burrit për fyerjen që i bëri para gjykatës. Me pas kjo skenë u komentua nga gjyqtarët juridikisht: Fundja, jemi njerëz, janë ligjet e pashkruara që ndonjëherë vendosin mbi ato të shkruara!
Po bota, ç’do thotë bota…
Është opinioni publik ai që vret më shumë se çdo gjë, shqiptarin patriarkal. Do të quheshin me plot gojën si fatlumë, ata burra që i kërkojnë ndihmë gjykatës për t’iu hequr qafe gratë që i torturojnë, pasi nuk kanë munguar as rastet kur burrat që nuk durojnë dot dhunën, fyerjen apo poshtërimin që u bëjnë gratë për t’i vrarë vetë. Kjo veç tjerash, sjell edhe shkatërrimin e pjesës tjetër të familjes pasi dihet që publiku shqiptar është shumë i ndjeshëm përballë fenomeneve të tilla. Gjykatësit kryeqytetas të çështjeve familjare numërojnë me dhjetëra raste kur burra “gjynahqarë” janë përlotur para tyre në kërkim të ndihmës, ndaj tyre apo prindërve të tyre, të cilët nuk kursehen nga nuset e dhunshme.
Natyrisht që ky numër është shumë i vogël në krahasim me dhjetëra gra që përloten me të drejtë për të shpëtuar nga dhuna e burrave. Shpeshherë paditë e tilla i hapin rrugë proceseve të divorcit dhe më pas lidhjeve të tjera që ish-partnerët krijojnë jashtë njëri-tjetrit, por në regjistrat e gjykatës dhe nëpër raftet e arkivës mbeten dëshmitë e tyre të përlotuara, si një kapitull i mbyllur dhune dhe sedre burrash e nëpërkëmbur nga gratë.
Kërcënohet me vdekje nga nusja e djalit
B.D., 78 vjeç, banues në rrugën “Miha Grameno” është detyruar t’i drejtohet Gjykatës së Tiranës me kërkesën për “urdhër mbrojtje” ndaj nuses së djalit të tij M.B. 36 vjeçare. Ai gjatë rrëfimit në gjykatë ka pohuar se ajo i ka thënë: ”Do të vdes unë ty. Nuk iki që këtu pa të futur djalin e vogël në burg. Pa të vrarë ty nuk iki që këtu. Pas kësaj gruaja ime filloi të qante. Mua më ka rrahur disa herë dhe djalin. Nuk ka dy muaj që deshi ta çante me një tavëll duhani në kokë”. Ky është vetëm një pjesë nga rrëfimi të dhunuarit përpara gjyqtares së çështjes. Gjykata lëshoi urdhrin e menjëhershëm të mbrojtjes duke shmangur në këtë mënyrë ndoshta një tragjedi.
Burri kërkon dëmshpërblim moral
Në një rast tjetër, para një trupi gjykues në kryeqytet u ulën dy bashkëshortë nga Sauku dhe kishin gati 6 vjet martesë. Burri, i dëmtuar akuzues, veç, deklarimit fajtor të bashkëshortes së tij, kërkoi nga ajo edhe 100 mijë lekë të reja dëmshpërblim moral për fyerjet dhe sharjet që ka përdorur ndaj tij sistematikisht. Sipas tij, në rastin e fundit të dhunës, bashkëshortja e kishte rrahur në mes të lagjes. Pasi ishin kthyer nga Tirana dhe po ecnin drejt shtëpisë, ata kanë shkëmbyer disa sharje, derisa bashkëshortja e ka qëlluar me shpulla. Grindjen e kanë parë fqinjët e tyre, të cilët kanë ndërhyrë për t’i ndarë. Pas kësaj, ata kanë përfunduar në dyert e gjykatës për divorc, ndërsa burri veç kësaj edhe për të marrë dëmshpërblim për çnderimin në publik që i kishte bërë gruaja. Por në fund të këtij procesi ajo që mori ishte vendimi i divorcit, pasi në gjykatë edhe gruaja deklaroi se edhe burri e kishte sharë dhe fyer në publik disa herë. Madje për këtë gruaja nuk ngurroi aspak të sillte si dëshmitarë një tufë me fqinj, të cilët pohuan me pikë dhe presje atë që thoshte gruaja, ndërsa vazhduan më tej të kryqëzonin me akuza burrin si njeri me vese dhe i paaftë për të qenë kryefamiljar.
12
Burra i janë drejtuar Gjykatës së Tiranës që nga fillimi i vitit 2011 me kërkesën për lëshimin e urdhërit të menjëhershëm të mbrojtjes ndaj grave.
200
Është gjithsej numri i kërkesave për urdhër mbrojtje në gjykatë, ku 188 prej tyre janë gra. Të gjitha këto ndihen të dhunuara nga bashkëshortët e tyre.
