Realiteti i ri i krijuar ne gadishullin ballkanik ne fundshekullin e XX dhe fillim shekullin e XXI nuk do te thote se ka sjell nje fryme te re ne zhvillimet e pergjithshme te rajonit ne pergjithesi, por as shkeputjen e plote te ketij rajoni nga sistemet e meparshme ideologjike, por as edhe te daljes nga tranzicioni i gjate ne fushen e demokracise. Epoka e re qe ka hyre ballkani pas ngjarjeve rrenqethese qe lam pas nuk e ka çliruar ne teresi kete gadishull nga barra e se kaluares, kjo epoke vetem sa e ka futur kete rajon ne nje pergjegjesi historik qe pa nje çlirim te plote te ketij rajoni nga mitet dhe doktrinat e erreta veshtire te dilet ne rrugen e ardhmerise se perbashket te popujve brenda tij.
Gjithashtu pas shembjes formale te sistemeve autoritare dhe diktatoriale brenda ketij gadishulli nuk do te thote se brenda shpirtit te disa nga popujve (ne kete rast popullit serb) qe kane ndertuar themelet e shtetit te tyre ne mite dhe ideologji deshtake eshte shembur per toke edhe enderra per te rikthyer kete tradite te erret demoniake. Megjithkete pengesat e medha qe ka ky rajon edhe pas kesaj epoke te re jane evidente dhe guret qe po dalin rruges si probleme te veshtira duke pare politikat joharmonike dhe destruktive qe po zhvillojne disa nga shtetet brenda ketij gadhishulli, por edhe te jodemkratizimit te sistemit te ri qe ka veshur ky rajon qe pas perfundimit te konflikteve te saj ne mes popujve te njeri-tjetrit. Tani sidomos disa kane filluar te besojne se ky rajon po e ndane thellesisht vetveten, qofte nga ana e grupev etnik ashtu edhe nga ana e qellimeve dhr rruges drejte se ardhmes, duke penguar keshtu rrugen e ndertimit te nje demokracie te shendosh brenda nje shoqerie(shteti) te tere dhe te shendosh e harmonike ne heterogjenitetin e saj.
Defektet qe po sjell kjo ndarje brenda ketij rajon po shpalos nga dita ne dite fytytren e rrejshme se ky rajon ne kete menyre do te mund te demokratizohet, te lirohet nga bara dhe te hyj ne procesin si e tere te rruges se integrimeve euroatlantike. Ne kete rajon ka munges kulture e cila eshte nje nder faktoret e rendesishem qe perçon vlerat e demokracise dhe te progresit drejte se ardhmes se perbashket te ketij rajoni. Duke ditur se pa nje kulture origjinale tipike e brumosur ne thellesit e shpirit te popujve si e civilizuar nuk mund te arrihet kurre pershtatja meboten qe ka ecur me shekuj para ne zhvillim dhe modernitet e teknologji te avancuar. Ne kuader te kesaj duhet nenvizoj ketu se Kosova si nje shtet i mbykqyrur dhe i ri ne realitetin e ketij rajoni dhe botes demokratike ne pergjithesi nuk po tregon shenja te ecjes nga vetja dhe origjinaliteti i brendshem historiko-kulturor, por ajo po e portretizon nje permbajtje te vlerave te rrejshme e te huaja e qe me vone do ta zbuloj gjate kohes se historise se saj se kjo vlere e huaja eshte trup i huaj per te dhe e pengon pershtatjen me vlerat perendimore, pastaj do te behet si e padeshirueshme dhe do te krijonte veshtiresi te medha ne procesin e saj te avancimit ne rrugen e demokratizimit dhe te integrimit ne strukturat euroatalantike.
Ne mesojm nga pervoja e meparshme se Kosova dh gati i tere rajoni nuk kane pasur nje pervoje te demokracise liberale apo edhe nuk e kane pas kurre pjese te organizmit te saj gjate historise se tyre, duke ditur se gjithnje ne kete rajon ka pasur sisteme te imponuara dhe autoritare gje qe ky rajon kurre nuk ka arrit ta shijoj demokracine si te prekshme dhe qe e lejon te dal nga burimi i vullnetit te popullitPrandaj nga kjo mund te themi se mungesa apo prania e demokracise ne te kaluaren ne kete rajon respektivisht ne Kosove mund te kete nje efekt te rendesishem ne marredheniet e saj me vone me demokracine. Gjithashtu kjo ve ne pah edhe kete se eshte shume e veshtire apo e pamundur per demokracine qe te zbatohet menjehere ne shtetin e mbykqyrur te Kosove dhe rajon duke ditur mungesen e pervojes paraprake.
Shteti i mbykqyrur i Kosoves nese deshiron qe te mos mbetet fatkeqesia e ballkanit dhe oaze e pademokratizuar, duhet qe gradualisht ta zhvilloj demokracine ne vetvete (popullin e saj-institucionet e saj)duke mesuar nga pervojat e kaluara te kombeve demokratike e qe tani kane tradite dhe kane arritur te behen faktore relevant nderkombetar. Institucionet e Kosoves duhet qe vazhdimisht ta shohin si pozitive angazhimin nderkombetar si nje faktor vendimtar ne suksesin e demokratizimit te institucioneve ne pergjithesi dhe pergaditjes per rrugen e integrimit ne unionin europian, por duhet cekur parasegjithash e qe eshte me e shendetshme qe demokracia te nxitet ne menyre aktive dhe kjo nxitje duhet te vije nga poshte lart sepse vetem ne kete menyre kjo demokraci dhe keto institucione do te kishin origjinalitetin e tyre qe buron nga vullneti i popullit si ndertues i kesaj ndertese te madhe te demokracise se kombeve moderne demokratike.
Sidoqofte krejt ne fund institucionet e shtetit te mbykqyrur te Kosoves tani duhet te fokusohen te punojne vullnetshem ne keto fushat gjate ruges se saj te ndertimit te nje shteti demokratik e europian; si; procesi i demokratizimit, marredheniet dhe bashkepunimi shtet-shoqeri, identiteti dhe politika etnike, levizjet sociale, analiza institucionale, si dhe ekonomia politike ne teresi. Guret e demokracise liberale ajo duhet t'i ndertoj me mençuri ne ndertesen e saj te re dhe ne rrugen e procesit te integrimit ne strukturat euroatlantike. Nuk ka kohe per te folur dhe mbajtur retorike boshe gjate gjithe kohes as per t'i kenaqur qejfet dhe pasionet, as per te pare enderra se Kosova eshte te dera, ne vetem se duhet hedhur hapin e pare pa levizur asnje gur ne kete rruge, jo jo jo ka kushte per te arritur te dera e BE, para se te vij koha te dera duhet kalohet neper oborrin e saj, e Kosova ka shume pune per te arritur tek oborri i Bashkimit Europian. Dera eshte e hapur gjithmone, por Kosova eshte ende shume larg integrimit ne UE.
Gjithashtu pas shembjes formale te sistemeve autoritare dhe diktatoriale brenda ketij gadishulli nuk do te thote se brenda shpirtit te disa nga popujve (ne kete rast popullit serb) qe kane ndertuar themelet e shtetit te tyre ne mite dhe ideologji deshtake eshte shembur per toke edhe enderra per te rikthyer kete tradite te erret demoniake. Megjithkete pengesat e medha qe ka ky rajon edhe pas kesaj epoke te re jane evidente dhe guret qe po dalin rruges si probleme te veshtira duke pare politikat joharmonike dhe destruktive qe po zhvillojne disa nga shtetet brenda ketij gadhishulli, por edhe te jodemkratizimit te sistemit te ri qe ka veshur ky rajon qe pas perfundimit te konflikteve te saj ne mes popujve te njeri-tjetrit. Tani sidomos disa kane filluar te besojne se ky rajon po e ndane thellesisht vetveten, qofte nga ana e grupev etnik ashtu edhe nga ana e qellimeve dhr rruges drejte se ardhmes, duke penguar keshtu rrugen e ndertimit te nje demokracie te shendosh brenda nje shoqerie(shteti) te tere dhe te shendosh e harmonike ne heterogjenitetin e saj.
Defektet qe po sjell kjo ndarje brenda ketij rajon po shpalos nga dita ne dite fytytren e rrejshme se ky rajon ne kete menyre do te mund te demokratizohet, te lirohet nga bara dhe te hyj ne procesin si e tere te rruges se integrimeve euroatlantike. Ne kete rajon ka munges kulture e cila eshte nje nder faktoret e rendesishem qe perçon vlerat e demokracise dhe te progresit drejte se ardhmes se perbashket te ketij rajoni. Duke ditur se pa nje kulture origjinale tipike e brumosur ne thellesit e shpirit te popujve si e civilizuar nuk mund te arrihet kurre pershtatja meboten qe ka ecur me shekuj para ne zhvillim dhe modernitet e teknologji te avancuar. Ne kuader te kesaj duhet nenvizoj ketu se Kosova si nje shtet i mbykqyrur dhe i ri ne realitetin e ketij rajoni dhe botes demokratike ne pergjithesi nuk po tregon shenja te ecjes nga vetja dhe origjinaliteti i brendshem historiko-kulturor, por ajo po e portretizon nje permbajtje te vlerave te rrejshme e te huaja e qe me vone do ta zbuloj gjate kohes se historise se saj se kjo vlere e huaja eshte trup i huaj per te dhe e pengon pershtatjen me vlerat perendimore, pastaj do te behet si e padeshirueshme dhe do te krijonte veshtiresi te medha ne procesin e saj te avancimit ne rrugen e demokratizimit dhe te integrimit ne strukturat euroatalantike.
Ne mesojm nga pervoja e meparshme se Kosova dh gati i tere rajoni nuk kane pasur nje pervoje te demokracise liberale apo edhe nuk e kane pas kurre pjese te organizmit te saj gjate historise se tyre, duke ditur se gjithnje ne kete rajon ka pasur sisteme te imponuara dhe autoritare gje qe ky rajon kurre nuk ka arrit ta shijoj demokracine si te prekshme dhe qe e lejon te dal nga burimi i vullnetit te popullitPrandaj nga kjo mund te themi se mungesa apo prania e demokracise ne te kaluaren ne kete rajon respektivisht ne Kosove mund te kete nje efekt te rendesishem ne marredheniet e saj me vone me demokracine. Gjithashtu kjo ve ne pah edhe kete se eshte shume e veshtire apo e pamundur per demokracine qe te zbatohet menjehere ne shtetin e mbykqyrur te Kosove dhe rajon duke ditur mungesen e pervojes paraprake.
Shteti i mbykqyrur i Kosoves nese deshiron qe te mos mbetet fatkeqesia e ballkanit dhe oaze e pademokratizuar, duhet qe gradualisht ta zhvilloj demokracine ne vetvete (popullin e saj-institucionet e saj)duke mesuar nga pervojat e kaluara te kombeve demokratike e qe tani kane tradite dhe kane arritur te behen faktore relevant nderkombetar. Institucionet e Kosoves duhet qe vazhdimisht ta shohin si pozitive angazhimin nderkombetar si nje faktor vendimtar ne suksesin e demokratizimit te institucioneve ne pergjithesi dhe pergaditjes per rrugen e integrimit ne unionin europian, por duhet cekur parasegjithash e qe eshte me e shendetshme qe demokracia te nxitet ne menyre aktive dhe kjo nxitje duhet te vije nga poshte lart sepse vetem ne kete menyre kjo demokraci dhe keto institucione do te kishin origjinalitetin e tyre qe buron nga vullneti i popullit si ndertues i kesaj ndertese te madhe te demokracise se kombeve moderne demokratike.
Sidoqofte krejt ne fund institucionet e shtetit te mbykqyrur te Kosoves tani duhet te fokusohen te punojne vullnetshem ne keto fushat gjate ruges se saj te ndertimit te nje shteti demokratik e europian; si; procesi i demokratizimit, marredheniet dhe bashkepunimi shtet-shoqeri, identiteti dhe politika etnike, levizjet sociale, analiza institucionale, si dhe ekonomia politike ne teresi. Guret e demokracise liberale ajo duhet t'i ndertoj me mençuri ne ndertesen e saj te re dhe ne rrugen e procesit te integrimit ne strukturat euroatlantike. Nuk ka kohe per te folur dhe mbajtur retorike boshe gjate gjithe kohes as per t'i kenaqur qejfet dhe pasionet, as per te pare enderra se Kosova eshte te dera, ne vetem se duhet hedhur hapin e pare pa levizur asnje gur ne kete rruge, jo jo jo ka kushte per te arritur te dera e BE, para se te vij koha te dera duhet kalohet neper oborrin e saj, e Kosova ka shume pune per te arritur tek oborri i Bashkimit Europian. Dera eshte e hapur gjithmone, por Kosova eshte ende shume larg integrimit ne UE.
