Italia ka rënë tashmë në rrjetën e spekulatorëve dhe të frikës se do të jetë vendi i radhës që do të goditet nga kriza e euros. Në shumë drejtime, Italia është në një situatë më të mirë financiare se fqinjët e saj periferikë mesdhetarë, por ndryshe nga Greqia është një shtet tepër i madh për të falimentuar.
Simptomat tashmë janë shumë familjare. Rreziku i bondeve qeveritare italiane arriti të hënën një nivel të ri shumë të lartë, ndërsa aksionet ranë në Bursën e Milanos, duke shkaktuar pasoja qendrore dhe periferike. Kësisoj, Italia ka dalë menjëherë në qendër të vëmendjes së investitorëve ndërkombëtarë. Borxhi kombëtar është 120% i Prodhimit Kombëtar Bruto, që është i dyti më i lartë i Eurozonës, pas Greqisë. Por si është në të vërtetë situata në Itali?
Sulmet e investitorëve nuk janë ndonjë e papritur e madhe. Edhe kur u prezantua monedha e përbashkët, vendi, me malin e tij karakteristik të borxheve, konsiderohej një problem potencial për të gjitha. Ishte e pashmangshme që tregjet, herët ose vonë të vinin në provë lëkundshmërinë financiare të Italisë, duke qenë se ishte një nga pikat e dobëta të Eurozonës.
Agjencitë e kategorizimit të borxhit i injoruan sinjalet fillestare të çrregullimit. Në muajin maj, “Standard & Poor’s” e cilësoi fuqinë shlyerëse italiane si “negative” dhe theksoi se ajo nuk po i zbatonte siç duhet objektivat e saj në shkurtimin e shpenzimeve publike. Në qershor, “Moody’s” e vijoi këtë alarm, duke deklaruar se kishte ardhur koha që të rishikohej renditja e deritanishme e Italisë në nivelin AA2. Sigurisht dhe pa dyshim që Italia ka shumë ngjashmëri me vendet e tjera “të sëmura të Europës, që ndodhen në periferi të kontinentit në të gjitha drejtimet. Por ka ndërkohë edhe dallime të mëdha mes tyre, të cilat e bëjnë situatën aktuale të alarmimit të tregjeve paksa të tepruar. Së pari, Italia ka një ekonomi të madhe dhe të diversifikuar. Ajo është një nga shtatë vendet më të industrializuara të botës dhe është shteti ku ndodhen disa nga selitë e kompanive me shtrirje të përbotshme. Mund të ketë shumë pemë ulliri, por ndërkohë është edhe një vend industrial. Është një nga prodhuesit dhe eksportuesit e suksesshëm të makinave në të gjithë botën, qendra botërore e modës dhe e veshjeve që është një ndër pikat më të forta të eksporteve. Ndërkohë, vendi nga shumëkush konsiderohet si Japonia e Europës, për shkak të përqindjes së lartë të kursimeve. Dhe për më tepër, italianët një pjesë të mirë të kursimeve i investojnë te bonot qeveritare. Kështu 55% e borxhit kombëtar është në duart e italianëve. Në këto kushte, vendi nuk është edhe aq i frikësuar se kapitali do t’i “fluturojë” me ikjen e investitorëve të huaj. Italia nuk ka pasur kurrë probleme të rifinancimit të borxhit të saj. Edhe skeptikët më të mëdhenj të mbarëvajtjes së punëve në Itali nuk presin që Italia të ketë vështirësi të mëdha, brenda një kohe të shkurtër. Kjo edhe falë faktit se pjesa më e madhe e borxhit, ndryshe nga rasti i Greqisë, është me afat maturimi të gjatë. Italia, deri më tani, nuk ka pasur as probleme për të krijuar një borxh të ri, por shqetësimet janë shtuar për rritjen e kostos financiare të borxhit të saj aktual. Kështu të hënën, përqindja e interesit për bonot 10-vjeçare është rritur me 5.5%. Përvoja e vendeve të tjera të Eurozonës ka treguar se niveli kritik është rreth 7%. Nëse kalohet, atëherë tregjet zhvillohen në mënyrë të paparashikuar dhe aspak pozitive dhe kjo nuk mund të ndalohet dhe të pengohet.
Megjithatë problemi më i madh është se investitorët janë duke kërkuar befas që të dinë se cilat janë planet e Romës për të paguar borxhet e saj të mëdha. Pra duan të dinë strategjinë. Rritja ekonomike është shumë e dobët. Në çerekun e parë të këtij viti, ajo ishte vetëm 1.0%, pra shumë më poshtë se niveli i vendeve të Eurozonës, që është 0.8%. Me rënien e produktivitetit, si dhe me plakjen e popullsisë, perspektiva e një rimarrjeje të shpejtë të vetes nuk është e mirë. Ministri i Financave, Tremonti e ka pranuar këtë rrezik.
Ai është duke nxitur marrjen e masave të rrepta të shkurtimit të shpenzimeve publike në të gjitha nivelet dhe të gjitha mundësitë, në mënyrë që të balancojë buxhetin deri në vitin 2014 dhe të nisë ulja e nivelit të lartë të borxhit. Por Tremonti ka qenë dhe vazhdon që të jetë i dobët brenda shtëpisë. Tani investitorët kanë frikë se Berluskoni mund të jetë duke planifikuar që ta heqë qafe ministrin e tij, për shkak të disa debateve dhe kundërshtive që kanë pasur së fundi. Tremonti së fundi deklaroi se, nëse ai do të binte, pas tij do të binte edhe Italia dhe euroja. Në këtë rast ndoshta e ka mbivlerësuar rëndësinë e vet, por nervozizmi i tregjeve tregon se çfarë ndikimi mund të ketë largimi i tij nga posti. Nëse Italia do të binte në rrethin vicioz të vendeve me një paaftësi për të shlyer borxhin e saj, pasojat do të ishin shkatërrimtare për Eurozonën. Një krizë e re bankare do të niste dhe këtë herë përmasat dhe fundi i saj nuk mund të parashikohen.
Simptomat tashmë janë shumë familjare. Rreziku i bondeve qeveritare italiane arriti të hënën një nivel të ri shumë të lartë, ndërsa aksionet ranë në Bursën e Milanos, duke shkaktuar pasoja qendrore dhe periferike. Kësisoj, Italia ka dalë menjëherë në qendër të vëmendjes së investitorëve ndërkombëtarë. Borxhi kombëtar është 120% i Prodhimit Kombëtar Bruto, që është i dyti më i lartë i Eurozonës, pas Greqisë. Por si është në të vërtetë situata në Itali?
Sulmet e investitorëve nuk janë ndonjë e papritur e madhe. Edhe kur u prezantua monedha e përbashkët, vendi, me malin e tij karakteristik të borxheve, konsiderohej një problem potencial për të gjitha. Ishte e pashmangshme që tregjet, herët ose vonë të vinin në provë lëkundshmërinë financiare të Italisë, duke qenë se ishte një nga pikat e dobëta të Eurozonës.
Agjencitë e kategorizimit të borxhit i injoruan sinjalet fillestare të çrregullimit. Në muajin maj, “Standard & Poor’s” e cilësoi fuqinë shlyerëse italiane si “negative” dhe theksoi se ajo nuk po i zbatonte siç duhet objektivat e saj në shkurtimin e shpenzimeve publike. Në qershor, “Moody’s” e vijoi këtë alarm, duke deklaruar se kishte ardhur koha që të rishikohej renditja e deritanishme e Italisë në nivelin AA2. Sigurisht dhe pa dyshim që Italia ka shumë ngjashmëri me vendet e tjera “të sëmura të Europës, që ndodhen në periferi të kontinentit në të gjitha drejtimet. Por ka ndërkohë edhe dallime të mëdha mes tyre, të cilat e bëjnë situatën aktuale të alarmimit të tregjeve paksa të tepruar. Së pari, Italia ka një ekonomi të madhe dhe të diversifikuar. Ajo është një nga shtatë vendet më të industrializuara të botës dhe është shteti ku ndodhen disa nga selitë e kompanive me shtrirje të përbotshme. Mund të ketë shumë pemë ulliri, por ndërkohë është edhe një vend industrial. Është një nga prodhuesit dhe eksportuesit e suksesshëm të makinave në të gjithë botën, qendra botërore e modës dhe e veshjeve që është një ndër pikat më të forta të eksporteve. Ndërkohë, vendi nga shumëkush konsiderohet si Japonia e Europës, për shkak të përqindjes së lartë të kursimeve. Dhe për më tepër, italianët një pjesë të mirë të kursimeve i investojnë te bonot qeveritare. Kështu 55% e borxhit kombëtar është në duart e italianëve. Në këto kushte, vendi nuk është edhe aq i frikësuar se kapitali do t’i “fluturojë” me ikjen e investitorëve të huaj. Italia nuk ka pasur kurrë probleme të rifinancimit të borxhit të saj. Edhe skeptikët më të mëdhenj të mbarëvajtjes së punëve në Itali nuk presin që Italia të ketë vështirësi të mëdha, brenda një kohe të shkurtër. Kjo edhe falë faktit se pjesa më e madhe e borxhit, ndryshe nga rasti i Greqisë, është me afat maturimi të gjatë. Italia, deri më tani, nuk ka pasur as probleme për të krijuar një borxh të ri, por shqetësimet janë shtuar për rritjen e kostos financiare të borxhit të saj aktual. Kështu të hënën, përqindja e interesit për bonot 10-vjeçare është rritur me 5.5%. Përvoja e vendeve të tjera të Eurozonës ka treguar se niveli kritik është rreth 7%. Nëse kalohet, atëherë tregjet zhvillohen në mënyrë të paparashikuar dhe aspak pozitive dhe kjo nuk mund të ndalohet dhe të pengohet.
Megjithatë problemi më i madh është se investitorët janë duke kërkuar befas që të dinë se cilat janë planet e Romës për të paguar borxhet e saj të mëdha. Pra duan të dinë strategjinë. Rritja ekonomike është shumë e dobët. Në çerekun e parë të këtij viti, ajo ishte vetëm 1.0%, pra shumë më poshtë se niveli i vendeve të Eurozonës, që është 0.8%. Me rënien e produktivitetit, si dhe me plakjen e popullsisë, perspektiva e një rimarrjeje të shpejtë të vetes nuk është e mirë. Ministri i Financave, Tremonti e ka pranuar këtë rrezik.
Ai është duke nxitur marrjen e masave të rrepta të shkurtimit të shpenzimeve publike në të gjitha nivelet dhe të gjitha mundësitë, në mënyrë që të balancojë buxhetin deri në vitin 2014 dhe të nisë ulja e nivelit të lartë të borxhit. Por Tremonti ka qenë dhe vazhdon që të jetë i dobët brenda shtëpisë. Tani investitorët kanë frikë se Berluskoni mund të jetë duke planifikuar që ta heqë qafe ministrin e tij, për shkak të disa debateve dhe kundërshtive që kanë pasur së fundi. Tremonti së fundi deklaroi se, nëse ai do të binte, pas tij do të binte edhe Italia dhe euroja. Në këtë rast ndoshta e ka mbivlerësuar rëndësinë e vet, por nervozizmi i tregjeve tregon se çfarë ndikimi mund të ketë largimi i tij nga posti. Nëse Italia do të binte në rrethin vicioz të vendeve me një paaftësi për të shlyer borxhin e saj, pasojat do të ishin shkatërrimtare për Eurozonën. Një krizë e re bankare do të niste dhe këtë herë përmasat dhe fundi i saj nuk mund të parashikohen.
