Nëse ushqehesh keq, modifikon aktivitetin e gjeneve dhe rrezikon prekjen nga shumë sëmundje të trashëgueshme. Shkenca ka zbuluar se me një dietë në bazë të ADN-së mund të shmangësh diabetin, infarktin, infertilitetin, osteoporozën, hipertensionin, madje edhe disa lloje tumoresh.
Ushqimi mund të shmangë shumë sëmundje të favorizuara nga ndryshimet gjenetike dhe të transmetueshme nga brezi në brez. Kështu, nëse ushqehesh keq, modifikon aktivitetin e gjeneve dhe rrezikon prekjen nga shumë sëmundje të trashëgueshme. Shkenca ka zbuluar se me një dietë në bazë të ADN-së mund të shmangësh diabetin, infarktin, infertilitetin, osteoporozën, hipertensionin, madje edhe disa lloje tumoresh.
Dikur mendohej se ushqimi ishte vetëm burim energjie për qelizat. Por, nuk është kështu. Një dietë e shëndetshme, e pasur me perime, vaj ulliri, peshk dhe e varfër me mish dhe produkte me origjinë shtazore redukton te pjesa më e madhe e popullsisë “vëllimin” e shumë gjeneve që lidhen me sëmundjet kronike si arterioskleroza, obeziteti, diabeti, disa lloj tumoresh, si ata të gjirit dhe mitrës, si dhe sëmundje neurodegjenerative. Por ndoshta edhe fertilitetin, osteoporozën, skizofreninë e shumë të tjera.
Dieta e personalizuar
Me mjekësinë që përparon dhe shkencën që nuk njeh kufij sa i përket progresit, pas pak vitesh mund të këshillosh çdo individ çfarë mund të hajë për vete dhe pasardhësit e tij, madje edhe se çfarë ilaçesh mund të përdorë. “Ushqyerja e personalizuar e bazuar te harta gjenetike individuale, është një hipotezë që do të kërkojë shumë kohë për t’u bërë realitet, por kur të bëhet, do jetë një arritje e madhe”, tregojnë mjekët.
Sëmundjet
Po fillojnë të zbulohen ndryshimet gjenetike të lidhura me rrezikun e individëve të veçantë. Ushqyerja do të bëhet e personalizuar për të parandaluar dhe kuruar sëmundjet komplekse që zbulohen në moshë të madhe. Ky është rezultat i aplikimeve të gjenetikës në kërkimet e reja. Nutrigjenomika, për shembull, është shkenca që studion sesi gjenet ndërveprojnë me ushqimin. Përmes kësaj pastaj mund të arrish të kesh ushqyerjen që do të zgjasë për të gjithë jetën. Hapi i parë konsiston në identifikimin e gjeneve që “garojnë” për të rritur rrezikun e çdonjërës prej këtyre sëmundjeve.
Dihet që të studiosh gjithë hartat gjenetike të të gjithë individëve të planetit, në kërkim të diferencave dhe efekteve të kësaj, do të ishte një punë e gjatë dhe e komplikuar. Ndryshimet e hartës sonë gjenetike na ndihmojnë të kuptojmë se përse dy persona i përgjigjen në mënyra të ndryshme së njëjtës dietë. Çdo individ ka pesë anomali që influencojnë enzimat, që mund të rregullohen përmes ushqimit. Për shembull, në të ardhmen, infertiliteti mund të kurohet përmes ushqimeve të veçanta dhe të pasura me disa aminoacide të veçanta.
Biznesi
Kërkimet po ecin ngadalë, ndërsa biznesi po ecën me shpejtësi të madhe, duke përfituar edhe nga boshllëku dhe mungesa e informacioneve të sakta për ushqyerjen. Shumë kompani ofrojnë teste gjenetike, duke shitur këshilla dhe mbi të gjitha integratorë ushqimorë që garantojnë ushqyerje të veçantë për tipa të veçantë. Të mos flasim pastaj për libra që ofrojnë dieta të bazuara te grupi i gjakut. Gjithsesi mjekët këshillojnë se deri kur të zbardhet e gjitha kjo çështje, është mirë të mos heqim dorë nga dieta mesdhetare.
Receta të personalizuara
Një numër gjithmonë e më i madh ilaçesh kërkon një analizë gjenetike për t’iu dhënë pacientëve. Pothuajse dhjetë vjet pas analizës së hartës gjenetike të trupit të njeriut, gjenetika po personalizon edhe farmakologjinë, duke bërë të mundur që ilaçet të jenë sa më efikase, të reduktohen në maksimum efektet anësore, për më tepër ndihmon edhe të kursesh, duke seleksionuar pacientët për të cilët ilaçet e fundit, shumë të kushtueshme, janë efikase. Ai që vendos sot se cilat ilaçe janë të përshtatshme për pacientin, është mjeku, dhe jo gjenetika. Mjekët, në bazë të karakteristikave klinike të të sëmurit, përcaktojnë terapinë që duhet ndjekur, duke gjetur, mes ilaçeve të shumta që janë të disponueshme, se cilat janë më të mirat për të kuruar sëmundjet.
Tensioni
Më thuaj çfarë gjenesh ke, të të them se çfarë ilaçesh duhet të marrësh për të ulur tensionin. Mund të jetë kjo përgjigjja e mjekut përballë një personi që vuan nga hipertensioni. Kjo sepse falë studimit të gjenomës së një individi të veçantë, mund të vlerësohet lloji i ilaçeve që i duhen dhënë për të qenë efikase. Ky zbulim që ka për qëllim personalizimin e terapisë, i takon mjekëve italianë. Studimi i publikuar në “Science Translational Medicine” ka përshkruar mekanizma specifikë molekularë, aktive në disa pacientë me tension të lartë dhe jo te të tjerët; ka identifikuar treguesit gjenetikë falë, të cilëve është e mundur t’i gjesh me një kampion gjaku dhe i trajtoi me një ilaç eksperimental të quajtur rostafuroxin, i studiuar për të ndërhyrë në mekanizmat molekularë përgjegjës për sëmundjen në atë grup pacientësh dhe i aftë të veprojë në mënyrë selektive mbi tensionin e lidhur me mutacionin e gjeneve.
Edhe pse një pjesë e vogël e pacientëve ka këtë karakteristikë gjenetike, studimi inauguron një rrugë të re, sepse tregon se është e mundur të mendosh për krijimin e ilaçeve të reja për sëmundjet kardiovaskulare. Këto sëmundje, me numrin më të madh të pacientëve, përbëjnë një biznes të shndritshëm për industritë farmaceutike, që prej disa vjetësh nuk ka janë në gjendje të propozojë terapi të reja për miliona të sëmurët e prekur nga këto patologji, ndërsa shumë prej ilaçeve të vjetra nuk janë më efektive. Nga hipertensioni sot vuajnë dhe kurohen rreth 1 miliardë e gjysmë njerëz, 7 milionë prej të cilëve humbin jetën çdo vit.
Ushqimi mund të shmangë shumë sëmundje të favorizuara nga ndryshimet gjenetike dhe të transmetueshme nga brezi në brez. Kështu, nëse ushqehesh keq, modifikon aktivitetin e gjeneve dhe rrezikon prekjen nga shumë sëmundje të trashëgueshme. Shkenca ka zbuluar se me një dietë në bazë të ADN-së mund të shmangësh diabetin, infarktin, infertilitetin, osteoporozën, hipertensionin, madje edhe disa lloje tumoresh.
Dikur mendohej se ushqimi ishte vetëm burim energjie për qelizat. Por, nuk është kështu. Një dietë e shëndetshme, e pasur me perime, vaj ulliri, peshk dhe e varfër me mish dhe produkte me origjinë shtazore redukton te pjesa më e madhe e popullsisë “vëllimin” e shumë gjeneve që lidhen me sëmundjet kronike si arterioskleroza, obeziteti, diabeti, disa lloj tumoresh, si ata të gjirit dhe mitrës, si dhe sëmundje neurodegjenerative. Por ndoshta edhe fertilitetin, osteoporozën, skizofreninë e shumë të tjera.
Dieta e personalizuar
Me mjekësinë që përparon dhe shkencën që nuk njeh kufij sa i përket progresit, pas pak vitesh mund të këshillosh çdo individ çfarë mund të hajë për vete dhe pasardhësit e tij, madje edhe se çfarë ilaçesh mund të përdorë. “Ushqyerja e personalizuar e bazuar te harta gjenetike individuale, është një hipotezë që do të kërkojë shumë kohë për t’u bërë realitet, por kur të bëhet, do jetë një arritje e madhe”, tregojnë mjekët.
Sëmundjet
Po fillojnë të zbulohen ndryshimet gjenetike të lidhura me rrezikun e individëve të veçantë. Ushqyerja do të bëhet e personalizuar për të parandaluar dhe kuruar sëmundjet komplekse që zbulohen në moshë të madhe. Ky është rezultat i aplikimeve të gjenetikës në kërkimet e reja. Nutrigjenomika, për shembull, është shkenca që studion sesi gjenet ndërveprojnë me ushqimin. Përmes kësaj pastaj mund të arrish të kesh ushqyerjen që do të zgjasë për të gjithë jetën. Hapi i parë konsiston në identifikimin e gjeneve që “garojnë” për të rritur rrezikun e çdonjërës prej këtyre sëmundjeve.
Dihet që të studiosh gjithë hartat gjenetike të të gjithë individëve të planetit, në kërkim të diferencave dhe efekteve të kësaj, do të ishte një punë e gjatë dhe e komplikuar. Ndryshimet e hartës sonë gjenetike na ndihmojnë të kuptojmë se përse dy persona i përgjigjen në mënyra të ndryshme së njëjtës dietë. Çdo individ ka pesë anomali që influencojnë enzimat, që mund të rregullohen përmes ushqimit. Për shembull, në të ardhmen, infertiliteti mund të kurohet përmes ushqimeve të veçanta dhe të pasura me disa aminoacide të veçanta.
Biznesi
Kërkimet po ecin ngadalë, ndërsa biznesi po ecën me shpejtësi të madhe, duke përfituar edhe nga boshllëku dhe mungesa e informacioneve të sakta për ushqyerjen. Shumë kompani ofrojnë teste gjenetike, duke shitur këshilla dhe mbi të gjitha integratorë ushqimorë që garantojnë ushqyerje të veçantë për tipa të veçantë. Të mos flasim pastaj për libra që ofrojnë dieta të bazuara te grupi i gjakut. Gjithsesi mjekët këshillojnë se deri kur të zbardhet e gjitha kjo çështje, është mirë të mos heqim dorë nga dieta mesdhetare.
Receta të personalizuara
Një numër gjithmonë e më i madh ilaçesh kërkon një analizë gjenetike për t’iu dhënë pacientëve. Pothuajse dhjetë vjet pas analizës së hartës gjenetike të trupit të njeriut, gjenetika po personalizon edhe farmakologjinë, duke bërë të mundur që ilaçet të jenë sa më efikase, të reduktohen në maksimum efektet anësore, për më tepër ndihmon edhe të kursesh, duke seleksionuar pacientët për të cilët ilaçet e fundit, shumë të kushtueshme, janë efikase. Ai që vendos sot se cilat ilaçe janë të përshtatshme për pacientin, është mjeku, dhe jo gjenetika. Mjekët, në bazë të karakteristikave klinike të të sëmurit, përcaktojnë terapinë që duhet ndjekur, duke gjetur, mes ilaçeve të shumta që janë të disponueshme, se cilat janë më të mirat për të kuruar sëmundjet.
Tensioni
Më thuaj çfarë gjenesh ke, të të them se çfarë ilaçesh duhet të marrësh për të ulur tensionin. Mund të jetë kjo përgjigjja e mjekut përballë një personi që vuan nga hipertensioni. Kjo sepse falë studimit të gjenomës së një individi të veçantë, mund të vlerësohet lloji i ilaçeve që i duhen dhënë për të qenë efikase. Ky zbulim që ka për qëllim personalizimin e terapisë, i takon mjekëve italianë. Studimi i publikuar në “Science Translational Medicine” ka përshkruar mekanizma specifikë molekularë, aktive në disa pacientë me tension të lartë dhe jo te të tjerët; ka identifikuar treguesit gjenetikë falë, të cilëve është e mundur t’i gjesh me një kampion gjaku dhe i trajtoi me një ilaç eksperimental të quajtur rostafuroxin, i studiuar për të ndërhyrë në mekanizmat molekularë përgjegjës për sëmundjen në atë grup pacientësh dhe i aftë të veprojë në mënyrë selektive mbi tensionin e lidhur me mutacionin e gjeneve.
Edhe pse një pjesë e vogël e pacientëve ka këtë karakteristikë gjenetike, studimi inauguron një rrugë të re, sepse tregon se është e mundur të mendosh për krijimin e ilaçeve të reja për sëmundjet kardiovaskulare. Këto sëmundje, me numrin më të madh të pacientëve, përbëjnë një biznes të shndritshëm për industritë farmaceutike, që prej disa vjetësh nuk ka janë në gjendje të propozojë terapi të reja për miliona të sëmurët e prekur nga këto patologji, ndërsa shumë prej ilaçeve të vjetra nuk janë më efektive. Nga hipertensioni sot vuajnë dhe kurohen rreth 1 miliardë e gjysmë njerëz, 7 milionë prej të cilëve humbin jetën çdo vit.
