“Shpërthen” ambasadori i SHBA-së në Tiranë, John Withers. Në fjalën e tij të fundit para largimit, diplomati i Uashingtonit, gjatë një interviste të dhënë për emisionin “Top Story” në “Top Channel”, që drejtohet nga gazetari Sokol Balla, ka lëshuar kritika edhe më të ashpra ndaj krerëve të qeverisë dhe mazhorancës. Ambasadori Withers theksoi se për SHISH është shkelur një nga angazhimet kryesore të marra kur Shqipëria u pranua në NATO, në lidhje me mosprekjen e institucioneve për një periudhë trevjeçare. Kryediplomati amerikan, në intervistën e tij të fundit, flet edhe për çështje të tjera, ku drejton gishtin duke kërkuar mbrojtjen e demokracisë dhe ruajtjen e institucioneve të pavarura. Zoti Withers flet dhe për Gërdecin, për të cilin thekson se nuk është vendosur drejtësia dhe plagët e katastrofës ende kullojnë gjak...
Mirëmbrëma dhe mirë se vini në “Top Story”, unë kam kënaqësinë që në këtë emision të fundit në këtë sezon të kem një mik të madh edhe të të gjithë shqiptarëve. Vetëm pak orë më parë në Senatin e Shteteve të Bashkuara, ambasadori i ri ka marrë aprovimin për të mbërritur në Shqipëri në vjeshtë. Zoti Withers, faleminderit që jeni sot në “Top Story”!
Sokol, është gjithmonë një kënaqësi. Kjo është e disata herë që kam qenë në studion tuaj dhe mendova që shfaqja ime e parë ishte në emisionin tuaj, ndaj mendova se do ishte një simetri e mirë që intervista e fundit të ishte në këtë televizion.
Pas tre vjetësh, nga intervista e parë ç’mendoni për Shqipërinë, demokracinë shqiptare, rrugën që po ecën vendi dhe sfidat që e presin?
Mendoj se një nga përshtypjet më të gjalla që do të mbart me vete është forca e miqësisë mes SHBA-së dhe Shqipërisë, sot e kemi diskutuar, kjo është një miqësi me rrënjë historike që shkojnë në dekada. Mua më ka prekur fakti që gjatë këtyre tre viteve, kam vazhduar të shoh rritjen e kësaj miqësie dhe thellësinë e rritjes së saj që tashmë është në një sërë nivelesh. Mund të them se marrëdhëniet mes Shqipërisë dhe SHBA janë të begata, ne mund të marrim shembullin e fundit ku patëm nisjen e trupave ushtarake shqiptare në Afganistan. Kjo është në vazhdimësi të mbështetjes që kemi marrë në përpjekjen tonë ndërkombëtare për të luftuar terrorizmin dhe për të siguruar paqen globale.
Është një përgjigje e pjesshme zoti ambasador, sepse pyetja ime ishte edhe për demokracinë. Keni ardhur tre vjet më parë, në një moment të rëndësishëm të politikës shqiptare, pas zgjedhjes së Presidentit dhe zgjedhjeve lokale të vitit 2007. Tre vjet më pas, si e shikoni demokracinë shqiptare dhe cilat janë sfidat që ajo ka përballë.
Ishte një moment i rëndësishëm për demokracinë viti 2007, kur unë mbërrita do të thosha që është një moment shumë i rëndësishëm, po aq i rëndësishëm siç është një kthesë për demokracinë shqiptare edhe ai ku jemi sot. Ajo shpejtësi që e bëri Shqipërinë që të shkojë në procesin e anëtarësimit në NATO, ishte shpejtësi që shikonte përpara dhe një inerci që ishte e motivuar pozitivisht. Mendoj se gjatë viteve të fundit ka pasur probleme që janë shfaqur dhe të cilat unë i kam diskutuar shumë hapur me ju dhe popullin shqiptar. Ju i njihni siç i njoh edhe unë, ka pasur shqetësime në lidhje me pavarësinë e institucioneve, veçanërisht gjykatat, shqetësime me drafte të caktuara ligjore, si ligji i pastrimit të figurave dhe më së fundi, ligji i Shërbimit Informativ.
Unë mendoj se mënyra se si mund ta përmbledh gjykimin tim është se demokracia e çfarëdo lloj qeverisjeje nuk është statike, nuk është diçka që arrihet dhe bëhet e përhershme. Ajo është diçka që gjithmonë evoluon në rritje dhe shpresojmë gjithashtu që kjo shoqëri të jetë duke bërë përpara, si çdo shoqëri demokratike qoftë në SHBA, Francë, Suedi apo Shqipëri. Ajo që është me rëndësi kritike, konsiston në faktin që të ushqehet kjo ecje përpara e demokracisë. Është me rëndësi themelore në këtë vend dhe në vende të tjera që demokracia të mbrohet, që ajo të bëjë përpara për të kryer funksionin e saj themelor, i cili është t’i shërbejë mirëqenies dhe aspiratave pozitive të popullit shqiptar. Nëse unë do të kisha një këshillë për audiencën tuaj televizive dhe për popullin shqiptar në përgjithësi do të ishte shumë e thjeshtë: Mbrojeni demokracinë tuaj!.
Ky është një mesazh shumë i fortë dhe shumë i rëndësishëm për shqiptarët, sidomos kur vjen nga SHBA. Kur thoni, mbroni demokracinë tuaj, a mos vallë ajo është në rrezik?
Unë besoj se sistemet demokratike më shumë se çdo sistem tjetër, më shumë se sistemet absolutiste apo monarkike, ose janë në rritje ose janë në rënie. Në këtë këndvështrim, demokracitë janë në një kontekst të caktuar në një lloj kërcënimi. Ajo që është e domosdoshme është që drejtuesit, publiku, media, institucionet, të ushtrojnë funksionet e tyre, të mbështesin parimet themelore mbi të cilat është ndërtuar kjo shoqëri. Pra, demokracia nuk është diçka që jepet njëherë e përgjithmonë pa kosto, por është diçka që fitohet dhe duhet të fitohet në mënyrë të vazhdueshme në procesin e kohës.
Më lejoni të jap një shembull, çdo amerikan pavarësisht se bie dakord politikisht me Presidentin Obama apo jo, bien dakord me që zgjedhja e tij tregoi se shënoi një maturim të vazhdueshëm, një rritje dhe një përparim të demokracisë amerikane. Unë mendoj që parimi që aplikohet mbi demokracinë amerikane, aplikohet mbi çdo demokraci tjetër përfshirë edhe demokracitë e reja si ajo shqiptare. Demokraci, të cilat përmes rezultateve të një procesi historik, të një historie që askush nga ju se kishte nën kontroll, do të thotë pra se shumë nga mekanizmat e demokracisë të cilat tashmë janë të vjetra në vende apo demokraci më me fat, janë akoma të reja në Shqipëri dhe akoma të brishta. Kam ndërmend gjykatat, mediat, shërbimin informativ, pra një gamë të gjerë institucionesh që janë me rëndësi kyçe për pluralizmin.
Jeni duke ikur, por gjatë largimit ju është dashur të ndërhyni edhe njëherë për projektligjin e shërbimeve inteligjente. Pse opinioni i SHBA është kundër këtij ligji kaq shumë të kërkuar, të insistuar, të shtyrë përpara. Pse jeni kundër këtij ligji?
Mendoj se janë një sërë arsyesh që ne kemi shqetësime. Ne jemi thellësisht të shqetësuar për çdo draft, projektligj apo çdo lëvizje, çdo ndryshim strukturash, personeli që do të dobësonte, apo mund të minonte profesionalizmin e institucionit, autonominë e tij, si dhe të mund të politizonte institucionin në një mënyrë të tillë, sa do të dëmtonte karakterin e tij themelor demokratik dhe aftësinë për të vepruar në një kontekst demokratik. Së dyti, jemi të shqetësuar për implikimet e këtij ligji për statusin dhe pozicionin e Shqipërisë në NATO. Aleanca në nivelet e saj më të larta i ka shprehur haptas shqetësimet e thella dhe mendoj se njerëzit që e dëgjojnë diskutimin tonë, të mbajnë në mendje elementet e procesit të hyrjes së Shqipërisë në NATO.
Ndërsa Shqipëria u përpoq që të arrinte kërkesat për hyrje në NATO, institucione si SHISH, ishin temë e një vëmendjeje dhe pune të madhe për t’i sjellë këto institucione në standardin që NATO kërkonte për çdo anëtar që është pjesë e kësaj organizate. Shqipëria ndërmori një angazhim dhe ndoshta shumë qytetarë nuk janë në dijeni të këtij fakti: Institucione të tilla si SHISH dhe të tjera të ngjashme që përmbushën standardin e NATO-s, nuk mund të ndryshoheshin për një periudhe trevjeçare pas anëtarësimit të Shqipërisë. Nëse do të ndërmerreshin ndryshime të tilla, ato do të sillnin një proces rivlerësimi nga ana e NATO-s, nëse këto institucione i plotësojnë standardet e kërkuara. Ne nuk duam që pas një angazhimi të qëndrueshëm të Shqipërisë dhe të përkushtuar ndaj procesit të anëtarësimit, të ndërmerrte ndonjë veprim që mund të komplikonte funksionimin e saj të vazhdueshëm në organizatë.
Ju siguroj që në opinionin publik ky detaj nuk dihet. Sot po e dëgjojmë për herë të parë që këto institucione nuk duhet të prekeshin për një afat trevjeçar. Ajo që nuk kuptojmë ne është se pse mazhoranca tentoi ta ndryshojë këtë institucion duke shkelur këtë moratorium të vendosur nga NATO. E dyta, kur vjen puna te shërbimet sekrete ka një lloj misteri, vishen me një pallto misteri ekstra sipër. Po ju përmend amendamentin e parë të Kushtetutës amerikane që është transparenca dhe në emër të saj, a ka diçka që nuk thuhet në debatin për SHISH dhe që mund të bëhet publike tani?
Për pjesën e parë të pyetjes suaj, unë nuk jam në atë pozicion që mund t’i jap përgjigje, ata që e kanë vënë në lëvizje këtë proces, duhet t’i përgjigjen se cilat janë arsyet që donin të çonin këtë legjislacion përpara, duke pasur parasysh pavarësisht shqetësimeve të ngritura përfshi edhe SHBA-në. Për sa u përket funksioneve të shërbimit informativ, sigurisht ne jetojmë në një botë ku kemi të nevojshme që të kemi në përdorim të gjitha instrumentet e mbrojtjes kundër armiqve shumë të rrezikshëm që kanë ekzistuar dhe ekzistojnë në mbarë botën. Këtu kam në vëmendje veçanërisht rreziqet në epokën tonë duke pasur parasysh terrorizmin. Kam në mend bashkëpunimin në luftën kundër terrorizmit me Shqipërinë, i cili ka qenë i shkëlqyer, në nivel të lartë profesional dhe ky bashkëpunim duhet të çohet më tej, të zhvillohet më tej dhe të vazhdohet më tej, në ato baza në të cilat kemi punuar kaq mirë deri më tani.
Ditët e fundit, në shtypin shqiptar ka pasur një farë debati lidhur me raportet që qeveria shqiptare ka me qeverinë e Moskës, duke cituar edhe ambasadorin tonë në Moskë. Në shqetësimet që kanë qenë në të shkuarën dhe ekzistojnë, futet edhe Rusia...
Mendoj se për sa u përket deklaratave të natyrës që përmendet ju, ka pasur mungesë të madhe qartësie dhe unë do t’ju referoja te ministri i Jashtëm për të bërë të qartë kontekstin.
Zoti ambasador, kaq fort sa ç’keni ndërhyrë për ligjin e shërbimeve inteligjente, mbaj mend që ndërhytë për ligjin e Lustracionit. Prej asaj dite, nuk kanë munguar deri më sot, madje deri pak ditë më parë sulme nga “oborri” i mazhorancës nëpërmjet zëdhënësve të saj se ju i bëni një zbatim personal politikës së SHBA në Shqipëri...
Qesh.... Mendoj se ata persona që kanë ngritur pretendime të tilla, ose janë të keqinformuar, ose janë të paditur për mënyrën se si funksionon sistemi i qeverisjes amerikane. Gjatë tre viteve që unë kam shërbyer në Shqipëri, nuk kam bërë asnjë deklaratë politike të një çështjeje me rëndësi mbi baza personale, dhe një gjë e tillë nuk është e mundshme. Një ambasador i SHBA flet në emër të qeverisë së SHBA. Ne jemi përfaqësuesit personalë të Presidentit të Shteteve të Bashkuara në vendet ku jemi akredituar. Veprimet tona janë të koordinuara ngushtë me tërë strukturën e shërbimit diplomatik të qeverisë sonë në Uashington. Kushdo që thotë, apo bën komente të tilla, thjesht nuk e kupton mënyrën se si ne funksionojmë ose përpiqet të dobësojë qëndrimin që SHBA ka marrë në një çështje të caktuar. Unë besoj se tashmë do të jetë e qartë se sekretarja Clinton mbështet plotësisht gjërat që ne jemi duke bërë në Shqipëri, pasi ato janë në përputhje të plotë me bindjet e saj të thella politike dhe nuk mendoj se do të ketë ndonjë ambiguitet në lidhje me këtë.
Zoti ambasador, megjithatë nga mazhoranca nuk e fshehin një lloj emocioni pozitiv që ju John Withers po largoheni. Tek e djathta është bërë publik fakti se SHBA identifikohet te antikomunizmi dhe një nga argumentet e përdorura kundër jush si ambasador, është qëndrimi që mbajtët ndaj ligjit për Lustracionin që në fakt, ndëshkon të shkuarën komuniste dhe jeni interpretuar se në një farë mënyre i keni bërë apologjinë komunizmit dhe i jeni kundërvënë një Kryeministri të djathtë, si dhe ndërkohë nuk ka pasur nga ju, asnjë kritikë për opozitën...
Unë jam gjithmonë i interesuar dhe shpesh argëtohem nga komente që bëhen nga gazetarë shqiptarë, por edhe politikanë, që në një mënyrë apo tjetër, përpiqen t’i japin jetë një nocioni të një marrëdhënie të vështirë personale mes le të themi, politikanëve me njëri-tjetrin apo marrëdhënieve personale mes meje dhe ndonjë zyrtari tjetër. Më lejoni të them shumë qartë, unë s’kam asnjë vështirësi personale në marrëdhëniet e mia me askënd, qofshin këta në qeveri, apo në opozitë. Unë kam respektin më të thellë për të gjithë zyrtarët që kam pasur privilegjin t’i takoj në Shqipëri.
Përmenda termin që është “argëtues” koncepti që një ambasador amerikan do të merrte krahun e njërës palë apo tjetrës. Mendoj se shfaqet e mia publike, dhe ky historik im publik është i qartë se unë gjithmonë i kam shprehur mendimet e mia hapur për secilin krah, dhe secili nuk ka qenë në kundërshtim me pikëpamjet e qeverisë dhe politikës amerikane. Po të shikosh këtë historik pozicionesh, mendoj se shikon qartë se si nga pikëpamja publike apo dhe nga marrëdhënia private kemi diskutime të hapura me të gjitha grupet në vend. Askush që ka pasur mundësi të më vëzhgojë në Shqipëri gjatë këtyre 3 viteve, mendoj do të ishte e pamundur të mendonte se unë flas në emër të dikujt tjetër përveçse në emër të qeverisë amerikane. Ne si amerikanë jemi goxha striktë, në bindjen tonë është të flasim haptazi, por gjithmonë flasim në emër të qeverisë sonë dhe popullit tonë. Këtë të drejtë nuk do lejonim të na e hiqte askush.
Si janë raportet e SHBA-së me këtë qeveri?
Unë e përmenda se kemi një marrëdhënie të shkëlqyer. Qeveria dhe drejtuesit e këtij vendi gëzojnë respektin më të madh. Ndodh rrallë që të kesh dy qeveri, por në rastin e Shqipërisë do të thosha dy shoqëri që kanë një pamje kaq të bashkërenduar për botën. Unë mendoj që ky ka qenë themeli mbi të cilin janë arritur gjëra të mëdha. Unë përmenda kontributet më të fundit që janë dhënë nga Shqipëria në Afganistan.
Kontributet e mëparshme në Irak, mbështetjen që marrim nga Shqipëria, mendoj se shumica e shqiptarëve do ta shikonin rolin dhe ndihmën tonë në çështjet e politikës së jashtme që janë me rëndësi themelore për Shqipërinë dhe që kanë qenë pozitive. Sigurisht një shembull i menjëhershëm që më vjen në mend është Kosova. Jo vetëm përkushtimi ynë absolut ndaj një politike të një Kosove të pavarur dhe të pandashme, por dhe çdo gjë që ne kemi punuar që të arrijmë diçka, që u konfirmua edhe me vendimin e GJND-së. Më lejoni të bëj edhe një koment për qëndrueshmërinë e politikës së SHBA. Ka pasur njerëz që kanë vënë një pikëpyetje se sa i gjatë dhe i vazhdueshëm do të ishte përkushtimi ynë ndaj Kosovës. Unë mendoj se tani e kemi vërtetuar se përkushtimi ynë mbetet i njëjtë për një Kosovë të pavarur dhe të pandarë.
Një tjetër investim i madh i SHBA-së është ngritja e një sistemi gjyqësor të pavarur me integritet dhe larg korrupsionit. Megjithatë, do thosha unë si vëzhgues jo dhe aq objektiv, diçka më subjektiv, sepse unë jetoj në Shqipëri, përveç Task-Forcës, vitet e dyshimit mbi integritetin e gjyqtarëve vazhdojnë. Vitet e kaluara ata prekën edhe Kolegjin Zgjedhor, që është parë gjithmonë si një investim nga pikëpamja e burimeve njerëzore, si një investim i SHBA-së. Gjykatat kanë dhënë vendime që janë gjykuar nga opinioni publik si skandaloze. Pas tre vjetësh, me çfarë opinioni largoheni ju për sistemin gjyqësor shqiptar?
Unë do ta shprehja haptas dhe qartë që themelimi i një pushteti të pavarur gjyqësor mbetet me rëndësi kritike për shëndetin e rritjes demokratike në Shqipëri. Unë do të shpreh gjithashtu që largohem i shqetësuar me gjendjen e një gjyqësori të pavarur në Shqipëri. Gjatë tre viteve që kam qëndruar në Shqipëri, kam parë një cikël të vazhdueshëm debati mbështetur në përpjekjet e një lloji a një tjetri nga pushtete politike, për të ndikuar gjykatat nëpërmjet presionit politik. Mund të përmend shembullin kur Parlamenti në një mënyrë jo të përgjegjshme refuzoi të gjithë kandidatët e propozuar në Gjykatën e Lartë, pavarësisht se kjo përzgjedhje përfshin disa nga gjyqtarët më të arrirë që Shqipëria ka pasur ndonjëherë.
Tani ndihemi në një situatë në Parlament ku nga njëra anë mazhoranca përdor argumente ligjore të dyshimta për të refuzuar kandidaturat që janë propozuar, dhe nga ana tjetër opozita ka refuzuar të marrë pjesë në një nga momentet më të rëndësishme legjislative të këtij vendi. Duket se secila nga palët, për arsyet e veta, preferon të bëjë politikë me këto emërime të rëndësishme gjyqësore, në vend të asaj që unë besoj se duhet të bëjnë që të ndërmarrin çdo veprim të mundshëm për të siguruar që kandidatët më të mirë të jenë ata që do të marrin këto pozicione të rëndësishme gjyqësore. Që gjykatat në këtë proces të forcohen në autonominë e tyre, në vend që të dobësohen, që retorika e lirë politike të mos përdoret për të dëmtuar këta gjyqtarë.
Në fakt, duhet të ishte e kundërta, pra që mbështetja për rritjen dhe fuqizimin e këtyre institucioneve duhet të mbizotërojë në radhët e udhëheqësisë politike në vend, në tërësinë e spektrit politik. Pra unë jam i shqetësuar që ne kemi parë një dobësim në gjykata. Ne bëmë një sondazh të perceptimit të korrupsionit në vend, sponsorizuar nga USAID. Unë u shqetësova shumë kur pashë se gjykatat kanë shënuar ulje të rëndësishme në vlerësimin e publikut për performancën e tyre. Prirja duhet të ishte e kundërta. Gjykatat duhet të jenë institucionet themelore në të cilat qytetarët investojnë besimin e tyre. Pra kjo është një pyetje e rëndësishme, që më shqetëson.
Një ish-ministër i kapur në skandal seksual shpërblehet nga një gjykatë me 400 mijë euro. Një gjykatë e cila dukshëm në vendimin e saj vlerëson privatësinë mbi interesin publik. Ne si gazetarë themi se është një hap prapa...
Unë mendoj se kjo është një çështje që lidhet direkt me median. Unë nuk jam në pozicion për të kritikuar një vendim të marrë nga gjykata, megjithatë unë mendoj se në marrëdhëniet në mes të së drejtës së privatësisë dhe interesit të publikut për t’u informuar, ky i fundit duhet të prevalojë në një demokraci funksionuese.
Ka edhe fakte që e tregojnë këtë. Hetimet për dosjet e mëdha apo emrat e mëdhenj dështuan. Natyrisht ky është një dështim në përgjithësi i sistemit të drejtësisë. Unë mendoj se Gjykata e Lartë ka përgjegjësi të madhe në këtë dështim. Një mbështetje parimore që bëri SHBA ishte mbështetja e madhe për zyrën e Prokurorit të Përgjithshëm. Mendoni se kjo zyrë e ka merituar mbështetjen totale dhe pa limit që i keni dhënë?
Unë do të thosha që ne mbetemi fuqimisht të përkushtuar që të mbështesim një prokurori të fuqishme, të pavarur dhe siç e thatë me vend, unë kam folur mbi këtë çështje shumë herë. Unë vazhdoj të besoj se prokurorët që kanë mundësinë të ndjekin provat ndërsa thonë të vërtetën, janë me rëndësi kyçe për arritjen e drejtësisë, dhe unë e përkrah plotësisht një zyrë të Prokurorit të Përgjithshëm, e cila vepron pa presion nga pushtetet politike dhe të paktën gjatë gjithë periudhës sime në Shqipëri, zyra e Prokurorit të Përgjithshëm është gjendur nën presionin e konsiderueshëm politik. Shpresa ime do të ishte që me këtë pushtet dhe aftësi t’u bëhet ballë ndikimeve politike që prokurorët të jenë aktivë, shumë aktivë. Ka një sërë çështjesh që bien mbi sferën e tyre të punës dhe kompetencës. Unë do t’i këshilloja t’i rezistonin çdo tendence pasiviteti, sepse prokurorët nga natyra duhet të jenë sa më aktivë.
Dy vjet pas Gërdecit, zoti Withers, çfarë mendoni se ndodhi atje?
Unë jam i shqetësuar nga ajo çfarë ka ndodhur dhe unë do ta shprehja në këtë mënyrë. Ne të gjithë na kujtohen ato ditë të tmerrshme, na kujtohen të gjithëve ato imazhe te ripërsëritura në mënyrë të vazhdueshme të qytetarëve që kishin plotësuar këto plagë të mëdha që çoheshin me shpejtësi drejt spitalit, që rridhnin gjak nga copëzat e predhave që kishin prekur trupat e tyre. 26 qytetarë humbën jetën, qindra u plagosën, pasuri të tëra u shkatërruan, të gjithëve na kujtohen. Unë do t’u bëja një pyetje shqiptarëve, jo vetëm atyre që ishin viktima, por qytetarëve të këtij vendi: A është vënë drejtësia në vend për këtë çështje? Unë mendoj se kjo është një pyetje për qytetarët shqiptarë, se është një gjë që i shqetëson ata thellësisht dhe që duhet ta ndjekin.
Pyetja tjetër është: A po vihet drejtësia në vend? A u shfrytëzua gama e plotë e shkeljeve të mundshme që mund të jenë kryer atje? A po eksplorohen ato në tërësinë e tyre? Ata janë të gjithë ata që mund të kenë pasur një rol të asaj që ndodhi duke u ekzaminuar me tërë përpikërinë që kërkon drejtësia. A po përdoren dispozita arkaike të imunitetit që pengojnë një hetim dhe një kërkim për të vendosur drejtësinë e plotë në emër të atyre qytetarëve që vuajtën? Kjo është ajo që unë mendoj se është puna e papërfunduar e Gërdecit. Për aq kohë sa drejtësia e plotë dhe jo drejtësia e pjesshme është akoma pa u përmbushur dhe nuk po ndiqet, atëherë mendoj se ka një mungesë përfundimi të kësaj çështjeje. Unë nuk po e drejtoj gishtin ndaj askujt, unë nuk e di se kush është i pafajshëm dhe kush fajtor, por që të pengosh aftësinë e njerëzve për të ndjekur një hetim të plotë, nuk më duket mënyra për të vënë në vend drejtësinë dhe derisa të vendoset kjo drejtësi, është sikur ato plagë të vazhdojnë të lëshojnë gjak.
Si i gjykoni zgjedhjet e 28 qershorit, si proces i tërë, përfshirë edhe atë të numërimit?
Së pari do të thosha që vlerësimi i zgjedhjeve në përgjithësi, në tërësinë e tyre, është shprehur nga gjithë vendet tona, përfshirë edhe SHBA-në. Ne njohëm dhe vumë re elementë pozitivë të zgjedhjeve, përparime të këtyre zgjedhjeve që ishin të dukshme, por mendoj që pas kësaj mbeten dy pyetje të rëndësishme dhe pyetja e parë është se ajo shpresë që unë shpreha që qytetarët e Shqipërisë ta kishin një ditë të mirë të nesërmen, kjo shpresë nuk doli e tillë. Ne jemi përballur me një krizë politike të vazhdueshme mes opozitës dhe mazhorancës që ka një konfrontim që ka vazhduar dhe ka dëmtuar të mirën e vendit dhe unë mendoj që është me rëndësi absolute që të gjendet një mënyrë për zgjidhjen e kësaj dileme dhe që vendi të jetë në gjendje të rivendosë të rikthehet, duke u kushtuar vëmendje të gjitha çështjeve që janë me rëndësi për të.
Mendoj se pasardhësi im, zoti Arvizu, e shprehu aq mirë në fjalën e tij para Komitetit të Marrëdhënieve me Jashtë të Senatit të SHBA dhe unë dëshiroj ta citoj: Në momente të caktuara duket sikur klasa politike është më e shqetësuar për rivalitetet e saj, se sa të mirën e qytetarëve të zakonshëm. Fatkeqësisht Shqipëria mbetet e penguar nga një trashëgimi politike e lojës ku çdo shumë kthehet në zero, kërkohet një dialog politik që t’i lejojë Shqipërisë të shfrytëzojë burimet që ajo ka.
Sekretarja e Shtetit, Hillary Clinton, nuk foli për krizën politike, por ama foli për Klodin e “Big Brother”. Si ta marrim këtë zoti ambasador?
Mendoj se kushdo që ka ndjekur karrierën e zonjës Clinton, e njeh përkushtimin e saj të jashtëzakonshëm dhe të shkëlqyer ndaj çështjeve të drejtësisë sociale. Këto nuk janë pjesë e rolit të saj si Sekretare e Shtetit e SHBA, por janë pjesë të natyrës së saj dhe gjenden të shprehura në eksperiencën e saj të gjatë politike dhe jopolitike. Ajo mbajti një fjalim të rëndësishëm për të drejtat e komunitetit gay. Mendoj se kjo do të jetë me rëndësi të jashtëzakonshme jo vetëm në diskutimin mbi këtë çështje në SHBA, por edhe në lidhje me vendosjen e këtij autoriteti moral që kemi në mbështetje të të drejtave të qytetarëve, pavarësisht ngjyrës, besimit fetar, apo orientimit të tyre seksual.
Unë e admiroj atë thellësisht në këtë pozicion dhe jam përpjekur të bëj më të mirën e mundshme në detyrën time në Shqipëri për të ndjekur shembullin e saj. Unë do të vija në pah edhe natyrën që ka Sekretarja e Shtetit. Ajo ndjek çështjet në mbarë botën, dhe çështja e Klodit, e familjes së tij këtu në Shqipëri, është po aq e rëndësishme për të, sa edhe një çështje tjetër e ngjashme në një vend më të madh.
Ju e njihni zotin Arvizu?
Së pari më lejoni të shprehem në mënyrën më të saktë. Ambasadori Arvizu është akoma i propozuar. Ai do të bëhet ambasador në përfundimin e procesit dhe ne nuk duam ta hamendësojmë një proces të tillë. Unë nuk shoh asnjë arsye. E kuptoj se pse ishte ai person që u zgjodh për të ardhur në një nga pozicionet më të mira të diplomacisë amerikane, pra në Tiranë.
Unë kam pasur privilegjin ta takoj Aleksin edhe përpara se të mbërrinin në një sugjerim se ai do ishte ambasadori amerikan. Ju mund të mbështeteni plotësisht në faktin se po merrni në Tiranë një nga diplomatët tanë më të mirë. Ai është një diplomat me karriere të gjatë, me urtësi dhe një person tejet miqësor, i cili do t’ju pëlqejë.
Marrë me shkurtime nga “Top Story”
Mirëmbrëma dhe mirë se vini në “Top Story”, unë kam kënaqësinë që në këtë emision të fundit në këtë sezon të kem një mik të madh edhe të të gjithë shqiptarëve. Vetëm pak orë më parë në Senatin e Shteteve të Bashkuara, ambasadori i ri ka marrë aprovimin për të mbërritur në Shqipëri në vjeshtë. Zoti Withers, faleminderit që jeni sot në “Top Story”!
Sokol, është gjithmonë një kënaqësi. Kjo është e disata herë që kam qenë në studion tuaj dhe mendova që shfaqja ime e parë ishte në emisionin tuaj, ndaj mendova se do ishte një simetri e mirë që intervista e fundit të ishte në këtë televizion.
Pas tre vjetësh, nga intervista e parë ç’mendoni për Shqipërinë, demokracinë shqiptare, rrugën që po ecën vendi dhe sfidat që e presin?
Mendoj se një nga përshtypjet më të gjalla që do të mbart me vete është forca e miqësisë mes SHBA-së dhe Shqipërisë, sot e kemi diskutuar, kjo është një miqësi me rrënjë historike që shkojnë në dekada. Mua më ka prekur fakti që gjatë këtyre tre viteve, kam vazhduar të shoh rritjen e kësaj miqësie dhe thellësinë e rritjes së saj që tashmë është në një sërë nivelesh. Mund të them se marrëdhëniet mes Shqipërisë dhe SHBA janë të begata, ne mund të marrim shembullin e fundit ku patëm nisjen e trupave ushtarake shqiptare në Afganistan. Kjo është në vazhdimësi të mbështetjes që kemi marrë në përpjekjen tonë ndërkombëtare për të luftuar terrorizmin dhe për të siguruar paqen globale.
Është një përgjigje e pjesshme zoti ambasador, sepse pyetja ime ishte edhe për demokracinë. Keni ardhur tre vjet më parë, në një moment të rëndësishëm të politikës shqiptare, pas zgjedhjes së Presidentit dhe zgjedhjeve lokale të vitit 2007. Tre vjet më pas, si e shikoni demokracinë shqiptare dhe cilat janë sfidat që ajo ka përballë.
Ishte një moment i rëndësishëm për demokracinë viti 2007, kur unë mbërrita do të thosha që është një moment shumë i rëndësishëm, po aq i rëndësishëm siç është një kthesë për demokracinë shqiptare edhe ai ku jemi sot. Ajo shpejtësi që e bëri Shqipërinë që të shkojë në procesin e anëtarësimit në NATO, ishte shpejtësi që shikonte përpara dhe një inerci që ishte e motivuar pozitivisht. Mendoj se gjatë viteve të fundit ka pasur probleme që janë shfaqur dhe të cilat unë i kam diskutuar shumë hapur me ju dhe popullin shqiptar. Ju i njihni siç i njoh edhe unë, ka pasur shqetësime në lidhje me pavarësinë e institucioneve, veçanërisht gjykatat, shqetësime me drafte të caktuara ligjore, si ligji i pastrimit të figurave dhe më së fundi, ligji i Shërbimit Informativ.
Unë mendoj se mënyra se si mund ta përmbledh gjykimin tim është se demokracia e çfarëdo lloj qeverisjeje nuk është statike, nuk është diçka që arrihet dhe bëhet e përhershme. Ajo është diçka që gjithmonë evoluon në rritje dhe shpresojmë gjithashtu që kjo shoqëri të jetë duke bërë përpara, si çdo shoqëri demokratike qoftë në SHBA, Francë, Suedi apo Shqipëri. Ajo që është me rëndësi kritike, konsiston në faktin që të ushqehet kjo ecje përpara e demokracisë. Është me rëndësi themelore në këtë vend dhe në vende të tjera që demokracia të mbrohet, që ajo të bëjë përpara për të kryer funksionin e saj themelor, i cili është t’i shërbejë mirëqenies dhe aspiratave pozitive të popullit shqiptar. Nëse unë do të kisha një këshillë për audiencën tuaj televizive dhe për popullin shqiptar në përgjithësi do të ishte shumë e thjeshtë: Mbrojeni demokracinë tuaj!.
Ky është një mesazh shumë i fortë dhe shumë i rëndësishëm për shqiptarët, sidomos kur vjen nga SHBA. Kur thoni, mbroni demokracinë tuaj, a mos vallë ajo është në rrezik?
Unë besoj se sistemet demokratike më shumë se çdo sistem tjetër, më shumë se sistemet absolutiste apo monarkike, ose janë në rritje ose janë në rënie. Në këtë këndvështrim, demokracitë janë në një kontekst të caktuar në një lloj kërcënimi. Ajo që është e domosdoshme është që drejtuesit, publiku, media, institucionet, të ushtrojnë funksionet e tyre, të mbështesin parimet themelore mbi të cilat është ndërtuar kjo shoqëri. Pra, demokracia nuk është diçka që jepet njëherë e përgjithmonë pa kosto, por është diçka që fitohet dhe duhet të fitohet në mënyrë të vazhdueshme në procesin e kohës.
Më lejoni të jap një shembull, çdo amerikan pavarësisht se bie dakord politikisht me Presidentin Obama apo jo, bien dakord me që zgjedhja e tij tregoi se shënoi një maturim të vazhdueshëm, një rritje dhe një përparim të demokracisë amerikane. Unë mendoj që parimi që aplikohet mbi demokracinë amerikane, aplikohet mbi çdo demokraci tjetër përfshirë edhe demokracitë e reja si ajo shqiptare. Demokraci, të cilat përmes rezultateve të një procesi historik, të një historie që askush nga ju se kishte nën kontroll, do të thotë pra se shumë nga mekanizmat e demokracisë të cilat tashmë janë të vjetra në vende apo demokraci më me fat, janë akoma të reja në Shqipëri dhe akoma të brishta. Kam ndërmend gjykatat, mediat, shërbimin informativ, pra një gamë të gjerë institucionesh që janë me rëndësi kyçe për pluralizmin.
Jeni duke ikur, por gjatë largimit ju është dashur të ndërhyni edhe njëherë për projektligjin e shërbimeve inteligjente. Pse opinioni i SHBA është kundër këtij ligji kaq shumë të kërkuar, të insistuar, të shtyrë përpara. Pse jeni kundër këtij ligji?
Mendoj se janë një sërë arsyesh që ne kemi shqetësime. Ne jemi thellësisht të shqetësuar për çdo draft, projektligj apo çdo lëvizje, çdo ndryshim strukturash, personeli që do të dobësonte, apo mund të minonte profesionalizmin e institucionit, autonominë e tij, si dhe të mund të politizonte institucionin në një mënyrë të tillë, sa do të dëmtonte karakterin e tij themelor demokratik dhe aftësinë për të vepruar në një kontekst demokratik. Së dyti, jemi të shqetësuar për implikimet e këtij ligji për statusin dhe pozicionin e Shqipërisë në NATO. Aleanca në nivelet e saj më të larta i ka shprehur haptas shqetësimet e thella dhe mendoj se njerëzit që e dëgjojnë diskutimin tonë, të mbajnë në mendje elementet e procesit të hyrjes së Shqipërisë në NATO.
Ndërsa Shqipëria u përpoq që të arrinte kërkesat për hyrje në NATO, institucione si SHISH, ishin temë e një vëmendjeje dhe pune të madhe për t’i sjellë këto institucione në standardin që NATO kërkonte për çdo anëtar që është pjesë e kësaj organizate. Shqipëria ndërmori një angazhim dhe ndoshta shumë qytetarë nuk janë në dijeni të këtij fakti: Institucione të tilla si SHISH dhe të tjera të ngjashme që përmbushën standardin e NATO-s, nuk mund të ndryshoheshin për një periudhe trevjeçare pas anëtarësimit të Shqipërisë. Nëse do të ndërmerreshin ndryshime të tilla, ato do të sillnin një proces rivlerësimi nga ana e NATO-s, nëse këto institucione i plotësojnë standardet e kërkuara. Ne nuk duam që pas një angazhimi të qëndrueshëm të Shqipërisë dhe të përkushtuar ndaj procesit të anëtarësimit, të ndërmerrte ndonjë veprim që mund të komplikonte funksionimin e saj të vazhdueshëm në organizatë.
Ju siguroj që në opinionin publik ky detaj nuk dihet. Sot po e dëgjojmë për herë të parë që këto institucione nuk duhet të prekeshin për një afat trevjeçar. Ajo që nuk kuptojmë ne është se pse mazhoranca tentoi ta ndryshojë këtë institucion duke shkelur këtë moratorium të vendosur nga NATO. E dyta, kur vjen puna te shërbimet sekrete ka një lloj misteri, vishen me një pallto misteri ekstra sipër. Po ju përmend amendamentin e parë të Kushtetutës amerikane që është transparenca dhe në emër të saj, a ka diçka që nuk thuhet në debatin për SHISH dhe që mund të bëhet publike tani?
Për pjesën e parë të pyetjes suaj, unë nuk jam në atë pozicion që mund t’i jap përgjigje, ata që e kanë vënë në lëvizje këtë proces, duhet t’i përgjigjen se cilat janë arsyet që donin të çonin këtë legjislacion përpara, duke pasur parasysh pavarësisht shqetësimeve të ngritura përfshi edhe SHBA-në. Për sa u përket funksioneve të shërbimit informativ, sigurisht ne jetojmë në një botë ku kemi të nevojshme që të kemi në përdorim të gjitha instrumentet e mbrojtjes kundër armiqve shumë të rrezikshëm që kanë ekzistuar dhe ekzistojnë në mbarë botën. Këtu kam në vëmendje veçanërisht rreziqet në epokën tonë duke pasur parasysh terrorizmin. Kam në mend bashkëpunimin në luftën kundër terrorizmit me Shqipërinë, i cili ka qenë i shkëlqyer, në nivel të lartë profesional dhe ky bashkëpunim duhet të çohet më tej, të zhvillohet më tej dhe të vazhdohet më tej, në ato baza në të cilat kemi punuar kaq mirë deri më tani.
Ditët e fundit, në shtypin shqiptar ka pasur një farë debati lidhur me raportet që qeveria shqiptare ka me qeverinë e Moskës, duke cituar edhe ambasadorin tonë në Moskë. Në shqetësimet që kanë qenë në të shkuarën dhe ekzistojnë, futet edhe Rusia...
Mendoj se për sa u përket deklaratave të natyrës që përmendet ju, ka pasur mungesë të madhe qartësie dhe unë do t’ju referoja te ministri i Jashtëm për të bërë të qartë kontekstin.
Zoti ambasador, kaq fort sa ç’keni ndërhyrë për ligjin e shërbimeve inteligjente, mbaj mend që ndërhytë për ligjin e Lustracionit. Prej asaj dite, nuk kanë munguar deri më sot, madje deri pak ditë më parë sulme nga “oborri” i mazhorancës nëpërmjet zëdhënësve të saj se ju i bëni një zbatim personal politikës së SHBA në Shqipëri...
Qesh.... Mendoj se ata persona që kanë ngritur pretendime të tilla, ose janë të keqinformuar, ose janë të paditur për mënyrën se si funksionon sistemi i qeverisjes amerikane. Gjatë tre viteve që unë kam shërbyer në Shqipëri, nuk kam bërë asnjë deklaratë politike të një çështjeje me rëndësi mbi baza personale, dhe një gjë e tillë nuk është e mundshme. Një ambasador i SHBA flet në emër të qeverisë së SHBA. Ne jemi përfaqësuesit personalë të Presidentit të Shteteve të Bashkuara në vendet ku jemi akredituar. Veprimet tona janë të koordinuara ngushtë me tërë strukturën e shërbimit diplomatik të qeverisë sonë në Uashington. Kushdo që thotë, apo bën komente të tilla, thjesht nuk e kupton mënyrën se si ne funksionojmë ose përpiqet të dobësojë qëndrimin që SHBA ka marrë në një çështje të caktuar. Unë besoj se tashmë do të jetë e qartë se sekretarja Clinton mbështet plotësisht gjërat që ne jemi duke bërë në Shqipëri, pasi ato janë në përputhje të plotë me bindjet e saj të thella politike dhe nuk mendoj se do të ketë ndonjë ambiguitet në lidhje me këtë.
Zoti ambasador, megjithatë nga mazhoranca nuk e fshehin një lloj emocioni pozitiv që ju John Withers po largoheni. Tek e djathta është bërë publik fakti se SHBA identifikohet te antikomunizmi dhe një nga argumentet e përdorura kundër jush si ambasador, është qëndrimi që mbajtët ndaj ligjit për Lustracionin që në fakt, ndëshkon të shkuarën komuniste dhe jeni interpretuar se në një farë mënyre i keni bërë apologjinë komunizmit dhe i jeni kundërvënë një Kryeministri të djathtë, si dhe ndërkohë nuk ka pasur nga ju, asnjë kritikë për opozitën...
Unë jam gjithmonë i interesuar dhe shpesh argëtohem nga komente që bëhen nga gazetarë shqiptarë, por edhe politikanë, që në një mënyrë apo tjetër, përpiqen t’i japin jetë një nocioni të një marrëdhënie të vështirë personale mes le të themi, politikanëve me njëri-tjetrin apo marrëdhënieve personale mes meje dhe ndonjë zyrtari tjetër. Më lejoni të them shumë qartë, unë s’kam asnjë vështirësi personale në marrëdhëniet e mia me askënd, qofshin këta në qeveri, apo në opozitë. Unë kam respektin më të thellë për të gjithë zyrtarët që kam pasur privilegjin t’i takoj në Shqipëri.
Përmenda termin që është “argëtues” koncepti që një ambasador amerikan do të merrte krahun e njërës palë apo tjetrës. Mendoj se shfaqet e mia publike, dhe ky historik im publik është i qartë se unë gjithmonë i kam shprehur mendimet e mia hapur për secilin krah, dhe secili nuk ka qenë në kundërshtim me pikëpamjet e qeverisë dhe politikës amerikane. Po të shikosh këtë historik pozicionesh, mendoj se shikon qartë se si nga pikëpamja publike apo dhe nga marrëdhënia private kemi diskutime të hapura me të gjitha grupet në vend. Askush që ka pasur mundësi të më vëzhgojë në Shqipëri gjatë këtyre 3 viteve, mendoj do të ishte e pamundur të mendonte se unë flas në emër të dikujt tjetër përveçse në emër të qeverisë amerikane. Ne si amerikanë jemi goxha striktë, në bindjen tonë është të flasim haptazi, por gjithmonë flasim në emër të qeverisë sonë dhe popullit tonë. Këtë të drejtë nuk do lejonim të na e hiqte askush.
Si janë raportet e SHBA-së me këtë qeveri?
Unë e përmenda se kemi një marrëdhënie të shkëlqyer. Qeveria dhe drejtuesit e këtij vendi gëzojnë respektin më të madh. Ndodh rrallë që të kesh dy qeveri, por në rastin e Shqipërisë do të thosha dy shoqëri që kanë një pamje kaq të bashkërenduar për botën. Unë mendoj që ky ka qenë themeli mbi të cilin janë arritur gjëra të mëdha. Unë përmenda kontributet më të fundit që janë dhënë nga Shqipëria në Afganistan.
Kontributet e mëparshme në Irak, mbështetjen që marrim nga Shqipëria, mendoj se shumica e shqiptarëve do ta shikonin rolin dhe ndihmën tonë në çështjet e politikës së jashtme që janë me rëndësi themelore për Shqipërinë dhe që kanë qenë pozitive. Sigurisht një shembull i menjëhershëm që më vjen në mend është Kosova. Jo vetëm përkushtimi ynë absolut ndaj një politike të një Kosove të pavarur dhe të pandashme, por dhe çdo gjë që ne kemi punuar që të arrijmë diçka, që u konfirmua edhe me vendimin e GJND-së. Më lejoni të bëj edhe një koment për qëndrueshmërinë e politikës së SHBA. Ka pasur njerëz që kanë vënë një pikëpyetje se sa i gjatë dhe i vazhdueshëm do të ishte përkushtimi ynë ndaj Kosovës. Unë mendoj se tani e kemi vërtetuar se përkushtimi ynë mbetet i njëjtë për një Kosovë të pavarur dhe të pandarë.
Një tjetër investim i madh i SHBA-së është ngritja e një sistemi gjyqësor të pavarur me integritet dhe larg korrupsionit. Megjithatë, do thosha unë si vëzhgues jo dhe aq objektiv, diçka më subjektiv, sepse unë jetoj në Shqipëri, përveç Task-Forcës, vitet e dyshimit mbi integritetin e gjyqtarëve vazhdojnë. Vitet e kaluara ata prekën edhe Kolegjin Zgjedhor, që është parë gjithmonë si një investim nga pikëpamja e burimeve njerëzore, si një investim i SHBA-së. Gjykatat kanë dhënë vendime që janë gjykuar nga opinioni publik si skandaloze. Pas tre vjetësh, me çfarë opinioni largoheni ju për sistemin gjyqësor shqiptar?
Unë do ta shprehja haptas dhe qartë që themelimi i një pushteti të pavarur gjyqësor mbetet me rëndësi kritike për shëndetin e rritjes demokratike në Shqipëri. Unë do të shpreh gjithashtu që largohem i shqetësuar me gjendjen e një gjyqësori të pavarur në Shqipëri. Gjatë tre viteve që kam qëndruar në Shqipëri, kam parë një cikël të vazhdueshëm debati mbështetur në përpjekjet e një lloji a një tjetri nga pushtete politike, për të ndikuar gjykatat nëpërmjet presionit politik. Mund të përmend shembullin kur Parlamenti në një mënyrë jo të përgjegjshme refuzoi të gjithë kandidatët e propozuar në Gjykatën e Lartë, pavarësisht se kjo përzgjedhje përfshin disa nga gjyqtarët më të arrirë që Shqipëria ka pasur ndonjëherë.
Tani ndihemi në një situatë në Parlament ku nga njëra anë mazhoranca përdor argumente ligjore të dyshimta për të refuzuar kandidaturat që janë propozuar, dhe nga ana tjetër opozita ka refuzuar të marrë pjesë në një nga momentet më të rëndësishme legjislative të këtij vendi. Duket se secila nga palët, për arsyet e veta, preferon të bëjë politikë me këto emërime të rëndësishme gjyqësore, në vend të asaj që unë besoj se duhet të bëjnë që të ndërmarrin çdo veprim të mundshëm për të siguruar që kandidatët më të mirë të jenë ata që do të marrin këto pozicione të rëndësishme gjyqësore. Që gjykatat në këtë proces të forcohen në autonominë e tyre, në vend që të dobësohen, që retorika e lirë politike të mos përdoret për të dëmtuar këta gjyqtarë.
Në fakt, duhet të ishte e kundërta, pra që mbështetja për rritjen dhe fuqizimin e këtyre institucioneve duhet të mbizotërojë në radhët e udhëheqësisë politike në vend, në tërësinë e spektrit politik. Pra unë jam i shqetësuar që ne kemi parë një dobësim në gjykata. Ne bëmë një sondazh të perceptimit të korrupsionit në vend, sponsorizuar nga USAID. Unë u shqetësova shumë kur pashë se gjykatat kanë shënuar ulje të rëndësishme në vlerësimin e publikut për performancën e tyre. Prirja duhet të ishte e kundërta. Gjykatat duhet të jenë institucionet themelore në të cilat qytetarët investojnë besimin e tyre. Pra kjo është një pyetje e rëndësishme, që më shqetëson.
Një ish-ministër i kapur në skandal seksual shpërblehet nga një gjykatë me 400 mijë euro. Një gjykatë e cila dukshëm në vendimin e saj vlerëson privatësinë mbi interesin publik. Ne si gazetarë themi se është një hap prapa...
Unë mendoj se kjo është një çështje që lidhet direkt me median. Unë nuk jam në pozicion për të kritikuar një vendim të marrë nga gjykata, megjithatë unë mendoj se në marrëdhëniet në mes të së drejtës së privatësisë dhe interesit të publikut për t’u informuar, ky i fundit duhet të prevalojë në një demokraci funksionuese.
Ka edhe fakte që e tregojnë këtë. Hetimet për dosjet e mëdha apo emrat e mëdhenj dështuan. Natyrisht ky është një dështim në përgjithësi i sistemit të drejtësisë. Unë mendoj se Gjykata e Lartë ka përgjegjësi të madhe në këtë dështim. Një mbështetje parimore që bëri SHBA ishte mbështetja e madhe për zyrën e Prokurorit të Përgjithshëm. Mendoni se kjo zyrë e ka merituar mbështetjen totale dhe pa limit që i keni dhënë?
Unë do të thosha që ne mbetemi fuqimisht të përkushtuar që të mbështesim një prokurori të fuqishme, të pavarur dhe siç e thatë me vend, unë kam folur mbi këtë çështje shumë herë. Unë vazhdoj të besoj se prokurorët që kanë mundësinë të ndjekin provat ndërsa thonë të vërtetën, janë me rëndësi kyçe për arritjen e drejtësisë, dhe unë e përkrah plotësisht një zyrë të Prokurorit të Përgjithshëm, e cila vepron pa presion nga pushtetet politike dhe të paktën gjatë gjithë periudhës sime në Shqipëri, zyra e Prokurorit të Përgjithshëm është gjendur nën presionin e konsiderueshëm politik. Shpresa ime do të ishte që me këtë pushtet dhe aftësi t’u bëhet ballë ndikimeve politike që prokurorët të jenë aktivë, shumë aktivë. Ka një sërë çështjesh që bien mbi sferën e tyre të punës dhe kompetencës. Unë do t’i këshilloja t’i rezistonin çdo tendence pasiviteti, sepse prokurorët nga natyra duhet të jenë sa më aktivë.
Dy vjet pas Gërdecit, zoti Withers, çfarë mendoni se ndodhi atje?
Unë jam i shqetësuar nga ajo çfarë ka ndodhur dhe unë do ta shprehja në këtë mënyrë. Ne të gjithë na kujtohen ato ditë të tmerrshme, na kujtohen të gjithëve ato imazhe te ripërsëritura në mënyrë të vazhdueshme të qytetarëve që kishin plotësuar këto plagë të mëdha që çoheshin me shpejtësi drejt spitalit, që rridhnin gjak nga copëzat e predhave që kishin prekur trupat e tyre. 26 qytetarë humbën jetën, qindra u plagosën, pasuri të tëra u shkatërruan, të gjithëve na kujtohen. Unë do t’u bëja një pyetje shqiptarëve, jo vetëm atyre që ishin viktima, por qytetarëve të këtij vendi: A është vënë drejtësia në vend për këtë çështje? Unë mendoj se kjo është një pyetje për qytetarët shqiptarë, se është një gjë që i shqetëson ata thellësisht dhe që duhet ta ndjekin.
Pyetja tjetër është: A po vihet drejtësia në vend? A u shfrytëzua gama e plotë e shkeljeve të mundshme që mund të jenë kryer atje? A po eksplorohen ato në tërësinë e tyre? Ata janë të gjithë ata që mund të kenë pasur një rol të asaj që ndodhi duke u ekzaminuar me tërë përpikërinë që kërkon drejtësia. A po përdoren dispozita arkaike të imunitetit që pengojnë një hetim dhe një kërkim për të vendosur drejtësinë e plotë në emër të atyre qytetarëve që vuajtën? Kjo është ajo që unë mendoj se është puna e papërfunduar e Gërdecit. Për aq kohë sa drejtësia e plotë dhe jo drejtësia e pjesshme është akoma pa u përmbushur dhe nuk po ndiqet, atëherë mendoj se ka një mungesë përfundimi të kësaj çështjeje. Unë nuk po e drejtoj gishtin ndaj askujt, unë nuk e di se kush është i pafajshëm dhe kush fajtor, por që të pengosh aftësinë e njerëzve për të ndjekur një hetim të plotë, nuk më duket mënyra për të vënë në vend drejtësinë dhe derisa të vendoset kjo drejtësi, është sikur ato plagë të vazhdojnë të lëshojnë gjak.
Si i gjykoni zgjedhjet e 28 qershorit, si proces i tërë, përfshirë edhe atë të numërimit?
Së pari do të thosha që vlerësimi i zgjedhjeve në përgjithësi, në tërësinë e tyre, është shprehur nga gjithë vendet tona, përfshirë edhe SHBA-në. Ne njohëm dhe vumë re elementë pozitivë të zgjedhjeve, përparime të këtyre zgjedhjeve që ishin të dukshme, por mendoj që pas kësaj mbeten dy pyetje të rëndësishme dhe pyetja e parë është se ajo shpresë që unë shpreha që qytetarët e Shqipërisë ta kishin një ditë të mirë të nesërmen, kjo shpresë nuk doli e tillë. Ne jemi përballur me një krizë politike të vazhdueshme mes opozitës dhe mazhorancës që ka një konfrontim që ka vazhduar dhe ka dëmtuar të mirën e vendit dhe unë mendoj që është me rëndësi absolute që të gjendet një mënyrë për zgjidhjen e kësaj dileme dhe që vendi të jetë në gjendje të rivendosë të rikthehet, duke u kushtuar vëmendje të gjitha çështjeve që janë me rëndësi për të.
Mendoj se pasardhësi im, zoti Arvizu, e shprehu aq mirë në fjalën e tij para Komitetit të Marrëdhënieve me Jashtë të Senatit të SHBA dhe unë dëshiroj ta citoj: Në momente të caktuara duket sikur klasa politike është më e shqetësuar për rivalitetet e saj, se sa të mirën e qytetarëve të zakonshëm. Fatkeqësisht Shqipëria mbetet e penguar nga një trashëgimi politike e lojës ku çdo shumë kthehet në zero, kërkohet një dialog politik që t’i lejojë Shqipërisë të shfrytëzojë burimet që ajo ka.
Sekretarja e Shtetit, Hillary Clinton, nuk foli për krizën politike, por ama foli për Klodin e “Big Brother”. Si ta marrim këtë zoti ambasador?
Mendoj se kushdo që ka ndjekur karrierën e zonjës Clinton, e njeh përkushtimin e saj të jashtëzakonshëm dhe të shkëlqyer ndaj çështjeve të drejtësisë sociale. Këto nuk janë pjesë e rolit të saj si Sekretare e Shtetit e SHBA, por janë pjesë të natyrës së saj dhe gjenden të shprehura në eksperiencën e saj të gjatë politike dhe jopolitike. Ajo mbajti një fjalim të rëndësishëm për të drejtat e komunitetit gay. Mendoj se kjo do të jetë me rëndësi të jashtëzakonshme jo vetëm në diskutimin mbi këtë çështje në SHBA, por edhe në lidhje me vendosjen e këtij autoriteti moral që kemi në mbështetje të të drejtave të qytetarëve, pavarësisht ngjyrës, besimit fetar, apo orientimit të tyre seksual.
Unë e admiroj atë thellësisht në këtë pozicion dhe jam përpjekur të bëj më të mirën e mundshme në detyrën time në Shqipëri për të ndjekur shembullin e saj. Unë do të vija në pah edhe natyrën që ka Sekretarja e Shtetit. Ajo ndjek çështjet në mbarë botën, dhe çështja e Klodit, e familjes së tij këtu në Shqipëri, është po aq e rëndësishme për të, sa edhe një çështje tjetër e ngjashme në një vend më të madh.
Ju e njihni zotin Arvizu?
Së pari më lejoni të shprehem në mënyrën më të saktë. Ambasadori Arvizu është akoma i propozuar. Ai do të bëhet ambasador në përfundimin e procesit dhe ne nuk duam ta hamendësojmë një proces të tillë. Unë nuk shoh asnjë arsye. E kuptoj se pse ishte ai person që u zgjodh për të ardhur në një nga pozicionet më të mira të diplomacisë amerikane, pra në Tiranë.
Unë kam pasur privilegjin ta takoj Aleksin edhe përpara se të mbërrinin në një sugjerim se ai do ishte ambasadori amerikan. Ju mund të mbështeteni plotësisht në faktin se po merrni në Tiranë një nga diplomatët tanë më të mirë. Ai është një diplomat me karriere të gjatë, me urtësi dhe një person tejet miqësor, i cili do t’ju pëlqejë.
Marrë me shkurtime nga “Top Story”
