21 Prill 2025

Në një bunker të mbyllur nga nazistët dhe të paeksloruar më parë mendohet se fshihet një koleksion arti që mund të vlejë miliarda. Një shkrimtar gjerman që i ka kushtuar jetën e tij gjetjes së këtij thesari i ka thënë “The Sun” se është shumë pranë gjetjes dhe që mund ta bëjë brenda këtij viti.

Burkhart List thotë se është afër zbulimit të koleksionit të munguar të artit të baronit Ferenc Hatvany. Thesaret e hungarezit hebre u plaçkitën gjatë Luftës së Dytë Botërore pasi ai u persekutua nga nazistët, por ato nuk u gjetën kurrë.

Teoritë spekulojnë se ose “SS” famëkeqe e Adolf Hitlerit ose Ushtria e Kuqe brutale e Jozef Stalinit grabitën pasurinë e koleksionistit hungarez. Pasi u arratis nga Hungaria, ai e humbi koleksionin e tij edhe pse i mbijetoi luftës.

Hatvany vdiq në Zvicër në 1958. Koleksioni mendohet të ketë 800 piktura të mbledhura nga Hatvany. Dyshohet se ato u futën në një depo pranë kufirit gjermano-çek dhe që sot mund të vlejë miliarda dollarë. Ndonëse List, 75 vjeç, është i vendosur për të rikuperuar thesarin, autoritetet i kanë bllokuar rrugën në një moment vendimtar në ato që ai i quan “rrethana qesharake”.

Gjermani tha se një studim gjeografik novator tregonte një bunker të krijuar nga njeriu, i cili përmbante objekte rreth 40 metra nën tokë. List pretendon se i disponon koordinatat e kësaj memorie misterioze që ai beson se është vendi ku “SS” fshehën pikturat e vjedhura të Hatvany në 1944.

“Ky është koleksioni më i madh i impresionistëve francezë jashtë Francës duke përfshirë piktura magjepsëse nga Monet, Pissarro, Degas, Renoir, Manet, Cezanne dhe më shumë” – tha ai “The Sun”. Ai shtoi se familja e njohur Hatvany ishte “familja më e shquar artistikisht në Budapest”, dhe se vetë Ferenc Hatvany ishte gjithashtu një piktor i talentuar. Depoja mistike sipas tij ndodhet pranë fshatit të vogël Deutschkatharinenberg në malet Ore.

Ky rajon është i njohur për minierat dhe tunelet e tij të shumta, shumë prej të cilave janë përfolur se strehojnë thesarin nazist gjatë dekadave. Këto legjenda qarkulluan përmes thashethemeve lokale të kamionëve “SS” që vinin e shkonin në mes të natës për të shkarkuar pasuritë.

Studimi i fudnit është kryer nga profesor Wolfgang Neubauer, drejtor i Institutit Ludwig Boltzmann të Austrisë për Arkeologjinë Virtuale. Ai ishte pjesë e një ekipi që bëri një zbulim që ndryshoi idetë për Stonehenge duke përdorur imazhe gjeofizike në vitin 2010.

Gjetjet e tij rreth Deutschkatharinenberg sugjerojnë se hyrja në minierën misterioze u mbyll me një shpërthim. List thotë se do të jetë e vështirë, por e mundur për të zbuluar thesarin e kërkuar deri në fund të këtij viti.

Ai tha se autoritetet nuk po i rinovonin lejen për të gërmuar, por se gjithashtu kishte nevojë për fonde shtesë. “Ne kemi nevojë për investitorë që nuk i investojnë paratë e tyre në kompanitë e mbrojtjes, por përkundrazi i dhurojnë ato për këtë projekt paqeje” – tha ai. Ai tha se 200,000 € do të ishte shuma minimale e nevojshme për të realizuar projektin ambicioz. Sipas kërkimit rigoroz të List, SS e çuan plaçkën e tyre të grabitur nga Budapesti në Rosenheim me kamion dhe më pas në Berlin me tren.

Por historia nuk është aq e thjeshtë – List thotë se në fakt ishin dy vagonë që u shkëputën nga treni nga Rosenheim në Berlin. Dhe këto dy vagonë të ndarë që mbanin kryeveprat e vjedhura u drejtuan në vend të Deutschkatharinenberg. Pavarësisht se List beson se koleksioni është ende atje poshtë ai nuk mund të specifikojë saktësisht se cilat piktura mund të gjenden.

Fatkeqësisht për Listin kërkimi i tij u ndal kohët e fundit në momentin e fundit. Autoritetet ia hoqën lejen e kërkimit në janar 2024 pasi një send i Epokës së Gurit u gjet pak më shumë se gjysmë milje larg. Gjuetari i thesarit e ka apeluar vendimin për heqjen e lejes së gërmimit.

“Zbulimi im është diçka krejtësisht ndryshe nga zbulimi i një shkopi guri nga periudha neolitike rreth 1000 metra larg. Këto rrethana janë aq qesharake sa është e pamundur të kuptohet se si njerëzit e rritur mund ta përdorin seriozisht këtë si një argument për të hequr lejen time të gërmimit, por ata e bënë” – tha ai.