Institucioni Kërkimor i Mbrojtjes Norvegjeze ka drejtuar misionin për dy vjet pasi ka kryer disa inspektime të automjeteve operuese në distancë, ose ROV, të zonave të liqenit ku ishin hedhur sasi të mëdha të municionit. Sipas Universitetit Norvegjez të Shkencës dhe Teknologjisë, liqeni është burim ujit të pijshëm për rreth 100 mijë njerëz në Norvegji, kështu që municionet paraqisnin rrezik për shëndetin. Anija e fundosur ishte parë gjatë vëzhgimit të liqenit.

“Pritja ime ishte që mund të zbulonim edhe anije të fundosura, ndërkohë që po kërkonim municionet e hedhura – që doli të ishte kështu”, ka thënë Oyvind Odegard, studiues i vjetër i arkeologjinë detare në Universitetin Norvegjez të Shkencës dhe Teknologjisë dhe hetuesi kryesor i këtij misioni. “Ishte thjesht një shans i pastër dhe statistikë mjaft e lartë për të gjetur mbetje anijesh që ishin ruajtur mirë”.

Anija e mbytur e zbuluar së fundmi ndodhet në një thellësi prej rreth 411 metrash dhe u kap në imazhet sonare, një sistem që përdor pulset e zërit për të zbuluar dhe matur zonën nën sipërfaqen e ujit. Imazhet zbuluan se anija ishte e gjatë 10 metra.

Mjedisi i ujërave të ëmbla dhe mungesa e aktivitetit të valëve në atë thellësi e kishin mbajtur anijen në gjendje të mirë, me përjashtim të korrozionit të disa gozhdëve prej hekuri në çdo skaj të anijes. Për Odegard, konsumimi i metalit është tregues i qartë se rrënojat kanë qëndruar në shtratin e liqenit për shumë kohë, pasi korrozioni do të kërkonte qindra vjet. Përfundimisht, anija do të humbasë strukturën e saj kur të gjitha gozhdët shpërbëhen, ka thënë ai.

Në pjesën e pasme të anijes ka të dhëna se ka një timon qendror, i përdorur për drejtim, i cili ishte shfaqur para shekullit XIII. Duke kombinuar këto dy karakteristika, arkeologët ishin në gjendje të vlerësonin se ndërtimi i anijes kishte ndodhur jo më herët se në vitet 1300 dhe jo më vonë se më 1850.

Anija duket se është ndërtuar duke përdorur një teknikë nordike, në të cilën dërrasat e trupit mbivendosen mbi njëra-tjetrën. Kjo metodë u përdor gjatë kohës së vikingëve si një mënyrë për ta bërë anijen më të lehtë dhe më të fortë dhe njihet si ndërtimi i klinkerit.

Qëkur anija e fundosur u gjet në mes të liqenit, Odegard beson se ajo u mbyt për shkak të motit të lig. Ai ka shtuar se ka shumë gjasa që anija të përdorte vela në formë katrore, që sipas tij, kishte qenë e vështirë për të lundruar në kushte me erë ekstreme.

Anija më e vjetër që është zbuluar në ujërat e Norvegjisë deri më sot është varka Sorum i gjetur në Bingen Booms në lumin Glooma dhe daton nga viti 170 para Krishtit. Anija gati 2200-vjeçare e fundosur u ruajt relativisht mirë edhe pse ishte mijëra vjet e vjetër.

“Anijet e fundosura prej druri mund të ruhen shumë mirë në ujërat e ëmbël, pasi atyre u mungojnë organizmat që zakonisht hanë dru që gjenden në oqean, për shembull”, ka thënë Odegard. “Unë supozoj se nëse do të gjejmë gjëra të epokës së hekurit ose automjete mesjetare në Norvegji, atëherë Liqeni Mjosa do të ishte vendi për t’u parë, pasi është mjaft i madh që të ketë pasur historinë e tij të veçantë detare me shumë detari dhe tregti”.

Sipas Odegard, liqeni kishte shërbyer si rrugë e madhe tregtare gjatë epokës së vikingëve, megjithëse ka boshllëqe të dukshme në atë që dihet para dhe gjatë këtyre kohërave. “Pavarësisht nga mosha, çdo gjetje do të na ndihmojë të kuptojmë më mirë se si ishte zhvillimi në traditës së ndërtimit të anijeve”.

Për të hartuar pjesën e poshtme të liqenit, ekipi hulumtues ka përdorur automjetin autonom nënujor më të fundit të quajtur “Hugin”, nga kompania norvegjeze e teknologjisë “Kongsberg Maritime”. Sipas Odegardit, kjo është hera e parë që një pajisje e tillë është përdorur në një mjedis me ujë të ëmbël dhe që nuk është përdorur shumë në arkeologji. Ai e ka quajtur aplikimin kërkimor të “Hugin” për këtë rast si “trajtim të rrallë”.

Në ditën e fundit të eksplorimit, studiuesit kishin dërguar një ROV në përpjekje për të kapur pamjet e rrënojave, por ata duhej të ndërprisnin misionin për shkak të motit të keq. Odegard synon të kthehet vitin e ardhshëm për të provuar përsëri.

Ndërkohë, studiuesit vazhdojnë të kërkojnë në pjesën e poshtme të liqenit. Deri tani ata kanë kërkuar vetëm në 39 kilometra katrorë dhe kanë shumë më shumë për të bërë. Odegard ka thënë se ai parashikonte se do të zbuloheshin më shumë anije të fundosura.

“Ne mund të gjenim anije që nga fillimi i aktivitetit njerëzor në zonë. Ato mund të jenë të pranishme dhe në gjendje të mirë. Nuk mund të përjashtojmë asgjë”, ka thënë Odegard.