20 Shkurt 2024

Kuazari Avery i ndritshëm, objekti më i ndritshëm i vëzhguar ndonjëherë në Univers, është zbuluar nga astronomët duke përdorur teleskopin shumë të madh (VLT) të Observatorit Jugor Evropian (ESO). Hulumtimi është publikuar sot në revistën Nature Astronomy.

Kuazarët janë bërthamat ndriçuese të galaktikave të largëta dhe fuqizohen nga vrimat e zeza supermasive. Vrimat e zeza që fuqizojnë kuazarët mbledhin lëndë nga rrethina e tyre në një proces kaq energjik sa që lëshojnë sasi të mëdha drite.

Në këtë kuazar të quajtur J0529-4351, vrima e zezë ka një masë prej 17 miliardë Diejsh dhe po rritet në masë në ekuivalentin e një Dielli në ditë duke e bërë atë vrimën e zezë me rritjen më të shpejtë deri më sot! Është aq larg nga Toka saqë dritës së saj iu deshën mbi dymbëdhjetë miliardë vjet për të arritur tek ne

J0529-4351 lëshon aq shumë energji sa është më shumë se 500 trilion herë më i shndritshëm se Dielli. Është për t’u shquar se megjithëse ishte… në pamje të zakonshme, mbeti i panjohur deri më sot dhe kjo ndodh sepse gjetja e kuazarëve kërkon të dhëna të sakta vëzhgimi nga zona të mëdha të qiellit.

Të dhënat që rezultojnë janë aq të mëdha sa studiuesit shpesh përdorin modele të mësimit të makinerive për t’i analizuar ato dhe për të dalluar kuazarët nga objektet e tjera qiellore. Megjithatë, këto modele janë trajnuar mbi të dhënat ekzistuese, të cilat i kufizon kandidatët e mundshëm në objekte të ngjashme me ato të njohura tashmë, kështu që nëse një kuazar i ri është më i ndritshëm se çdo i vërejtur më parë, programi mund ta refuzojë atë dhe të klasifikohet si yll.

Studiuesit identifikuan J0529-4351 si një kuazar të largët vitin e kaluar duke përdorur vëzhgimet me teleskopin 2.3 metra të Universitetit Kombëtar Australian, por zbulimi se ai është kuazari më i ndritshëm i vëzhguar ndonjëherë kërkonte një teleskop më të madh dhe matje nga një instrument më i saktë. Spektrografi X-shooter në VLT të ESO-s dha të dhënat thelbësore.

Më shumë të dhëna për vrimën e zezë me rritjen më të shpejtë të vëzhguar ndonjëherë do të sigurohen nga përmirësimi i GRAVITY+ në interferometrin e VLT, i krijuar për të matur me saktësi masën e vrimave të zeza. Përveç kësaj, teleskopi jashtëzakonisht i madh i ESO-s (ELT), gjithashtu në ndërtim e sipër në shkretëtirën Atacama të Kilit, do ta bëjë edhe më të mundshëm zbulimin dhe karakterizimin e objekteve të tilla të pakapshme.