28 Gusht 2024

Eksperti i njohur i ekonomisë, Kujtim Hoxha ka komentuar gjendjen e vështirë të pensioneve përballë sfidave të plakjes së popullsisë dhe informalitetit në ekonomi. Në një intervistë, Z. Hoxha u shpreh se ne ishim populli me moshën më vitale në Europë dhe sot jemi në listën e vendeve që po plaket me shpejtësi të frikshme.

Sipas tij, Shqipëria po zbrazet, edhe sot që po flasim nga 710 mijë pensionistë, 160 mijë janë pensionistë të punësuar. Ai thotë se për të rregulluar këtë problematikë qeveria duhet të stimulojë mbështetje të madhe financiare. Z.Hoxha shprehet se drejtuesit e këtij vendi aktualisht nuk u garantojnë asgjë qytetarëve dhe nuk japin asnjë mbështetje për pensionistët. Sipas tij, qeveria duhet të rrisë më shumë pensionet dhe jo me 3%-4% në 5%, duke u tallur me pensionistët.

-Një studim i fundit tregoi se vendet e Bashkimit Europian po plaken, njerëzit jetojnë më gjatë. Më shumë se një e pesta e popullsisë në BE është mbi 65 vjeç ose më të moshuar. Në vitin 2050 do të jenë një e treta. Edhe në Shqipëri po ndodh e njëjta gjë. Si ndikon kjo te skema e pensioneve dhe cilët janë rrugët që mund të dilet nga kjo krizë?

Tendenca për plakjen dhe zvogëlimin e popullsisë në Shqipëri këtë drejtim ka patur gjithmonë. Në lidhje me plakjen e popullsisë në vend unë jam i mendimit se në vitin 2010 kemi qenë 4 milion e 302 mijë qytetar dhe pas censusit të 2023, popullsia ka qenë në kufirin e 2 milion e 400 mijë. Pra, ka qenë një boshatisje gjatë periudhës e barabartë me diferencën ndërmjet 4 milion e 302 mijë dhe 2 milion e 400 mijë, nëse të dhënat janë të sakta. Sot duhet të jemi të ndërgjegjshëm që ne kemi një popullsi që është në moshë pensioni prej 710 mijë pensionistë që marrin pensione në skemën e Sigurimeve Shoqërore.

Thënë ndryshe është e barabartë me 30% të gjithë popullsisë së regjistruar në regjistrin e shtetasve shqiptar. Me këto trende, duke marrë parasysh dhe lindjet e vdekjet në katër vjeçarin e fundit, na rezulton që një femër në Shqipëri është e barabarte me 1.4 lindje, e duke qenë se janë të çiftëzuara një femër e një mashkull, i bie që nga dy persona do të mbeten 1.4. Në vitin 2050, popullsia e Shqipërisë parashikohet të zbresë në 800 mijë banorë. Kjo është një shifër katastrofike për Shqipërinë, sepse me politikat që ndjek sot qeveria rezulton që kjo popullsi po largohet. Duhen politika shumë të holla në mënyrë që të mbrojë popullsinë që është gjendje në Shqipëri. Kjo është shumë e rëndësishme dhe për faktin tjetër, shtresat e popullsisë që plotësojnë moshën për pension pleqërie, ata që i quajnë të moshuar, do të vij koha që popullsia te ne të jetë tejet e plakur.

Nëse ne ishim populli me moshën më vitale në Europë, sot jemi në listën e vendeve që po plaket me shpejtësi të frikshme. Ndaj, duhen politika që të dalë nga kjo gjendje. Kjo gjendje ndryshon duke patur parasysh faktorin e pensioneve se ku do të punojë pensionisti. Ky vend po mbetet i zbrazët, e në këtë mënyrë, edhe sot që po flasim nga 710 mijë pensionistë, 160 mijë i bie të jenë pensionist të punësuar. Mund të them se nga kjo shifër vetëm 5% punon në moshë pensioni pasi e dashuron profesionin ndërsa pjesa tjetër punon pasi nuk mbulon dot shpenzimet mujore pasi pensionet janë shumë të vogla.

Duhet një koordinim shumë i madh mes të gjithë faktorëve politik dhe vendimmarrje që të realizojnë pikërisht këtë detyrë patriotike për mos zbrazjen e popullsisë. Pra të ketë një angazhim shumë më të madh të qytetarëve në vendin e tyre, atë kontribut që do e japin në vendet e tjera, ta japin në Shqipëri. Dhe kjo bëhet me politika mbështetëse në të gjitha fushat, duke filluar që nga shtimi i popullsisë. Nuk mund t’i thuash një qytetari që për lindjen e parë do të jap 400 mijë lekë e për lindjen e dytë 800 mijë lekë të vjetra. Janë gjëra shumë qesharake dhe vendet e tjera të cilat e kanë kaluar krizën për shtimin e popullsisë, e kanë zgjidhur duke stimuluar me mbështetje financiare shumë më të mëdha sesa rasti në Shqipëri.

Edhe popullsia që do të kontribuoje për pensionet, duhet të mendojë që këto politika të jenë funksionale dhe t’i shërbejë interesit të qytetarëve për të paguar kontribute dhe faktor i dytë është shtuar numri i qytetarëve që paguajnë kontribute pasi në të kundërt skema e Sigurimeve Shoqërore vihet në rrezik dhe diferenca do të mbulohet gjithmonë nga buxheti i shtetit. Me të ardhurat e veta nuk mund të përballohet.

-Shohim shumë të rinj të cilët bëhen palë dhe pranojnë të punojnë në punë të pa siguruar krahas një page më të lartë dorazi, pa menduar vitet e pensionit. Çfarë metode mund të ndiqet për t’u vënë një lloj hendeku në kulturën e rinisë shqiptare, për t’u frenuar ky fenomen?

Kjo bëhet vetëm me politika qeveritare. Nuk mund të bëhet vetëm me diktat. P.sh., nëse do të kishte interes që pensionistët të paguanin kontribute, duhet t’ju njihen. Fakti që pensionistëve iu lejohet të punojnë por kontributet që paguajnë nuk iu njihen, secili nga qytetarët mendon që t’i shmanget kësaj gjëje e të mos paguaj siguracione.

E si e tillë në mënyrë indirekte, këtë fenomen e vuan e gjithë shoqëria pastaj. Pasi duke mos paguar për kontribute, nuk do të ketë të ardhura në arkën e shtetit. Ky fenomen vjen si rezultat i pasigurisë në vendin e punës, ku qytetarët e veçanërisht të rinjtë në vendin e punës dhe në Shqipëri. Kjo është arsye se pse të rinjtë shqiptar nuk duan të paguajnë, pasi nuk ka garanci dhe siguri në të ardhmen.

-Çfarë mënyrash të thjeshta mund të ndiqen që të rriten pensionet, por jo në shifra qesharake, por të kënaqshme që pensionistët të mbyllin çdo shpenzimet e tyre?

E gjithë politika shtetërore është demagogjike. Qeveria aktualisht nuk u garanton asgjë në lidhje me qytetarët, prandaj ndodh kjo që qeveria aktualisht duke mos patur të ardhura nga qytetarët, i bie që të sigurohen dhe të ketë garanci. E kur ka konflikt qeveria nuk mundet t’i garantoj për këtë që ka interes e gjithë shoqëria, atëherë i bie që të shmangen. Ndaj qeveria të marr masa të tilla që të rrisë më shumë pensionet dhe jo me 3%-4% në 5%, duke u tallur me pensionistët. Kjo është e gjitha.