16 Gusht 2022

Britania ka vënë nën shënjestër paratë e pista të pushtetarëve shqiptarë. Gazeta e përditshme britanike “The Guardian” i ka dedikuar një shkrim Shqipërisë, duke u fokusuar tek ndërtimet në Tiranë dhe tek mënyra sesi financohen, duke hedhur dyshime si një rrugë që po përdoret për pushtetarët e korruptuar për të pastruar para. Në artikull përmendet se vitin e kaluar, prokurorët antimafia në Itali zbuluan se grupi i krimit Ndrangheta kishte identifikuar zhvillimet e reja të larta të Tiranës si një mundësi për pastrimin e parave. Përgjimet kishin zbuluar një matematikë të thjeshtë,ku çmimi do ishte 3000-4000 euro për metër katror, ndërsa kostoja vetëm 510 €. Për të parandaluar “përdorimin”, “MVRDV” pretendon se kryen kontrolle për klientët e saj duke përdorur një kompani të palëve të treta që skanon për aktivitet kriminal, ndër të tjera, dhe nuk ka asnjë sugjerim për fonde të paligjshme deri më tani në Shqipëri. I gjithë shkrimi i “The Guardian” si fillim  nis me arkitektët e firmës “Mermer Arch Mound”, të cilët do të ndërtojnë një godinë të re në Tiranë, ku do të projektohet fytyra e heroit kombëtar, Gjergj Kastrioti Skënderbeu.Por pikëpyetjet e tyre ngrihen se kush i financon këto ndërtime.

Shkatërrimi i pasurive publike

“Por shumë banorë vendas nuk janë aq të sigurt për ndjenjën e vendit të krijuar nga Maas, dhe listën e arkitektëve të tjerë ndërkombëtarë që kanë ardhur për të riformuar qytetin.

Një grusht kullash po ngrihen rreth sheshit qendror Skënderbej të Tiranës, me katër tashmë të përfunduara dhe të paktën gjashtë të tjera në projektim e sipër. Ka pasur protesta të zëshme kundër shkatërrimit të vilave të epokës otomane për t’i hapur rrugë turmës së ndërtimeve të larta, me kritikët që ankohen për humbjen e trashëgimisë dhe rritjen e çmimeve të pronave, dhe akuzat se projektet po përdoren si skema të pastrimit të parave për krimi i organizuar.

Dy vila historike u shkatërruan për t’i hapur rrugë kullës së Skënderbeut në maj 2020, kur qyteti ishte në izolim prej pandemisë. Në të njëjtën kohë, Teatri Kombëtar, që datonte nga vitet 1930, u shkatërrua gjithashtu për t’i hapur rrugë një projekti të arkitektit danez Bjarke Ingels, i cili u kundërshtua gjerësisht”, thuhet në shkrimin e The Guardian.

Pastrimi i parave

Winy Maas, partner themelues i firmës holandeze të arkitekturës trajtoi simbolikën e hapur nacionaliste të projektimit të një ndërtese në formën e hartës së vendit. “Kam pasur një diskutim me disa nga politikanët evropianë për këtë. A mund ta bësh këtë ndërtesë? A është nacionalizmi i mirë apo i keq?,”-shtoi ai.  Duke ecur përpara dhe mbrapa në skenë, duke folur si një fëmijë hiperaktiv që kishte konsumuar shumë sheqer, Maas rapsodizoi lidhjen e tij të dashurisë me Shqipërinë. Ai e përshkroi atë si “një vend pa para, që pi vetëm kafe dhe ku nuk ka asgjë për të bërë”, është fleta e përsosur bosh për idetë e tij të çuditshme, “si një mini-Kinë” me mundësi të bollshme për arkitektët.

“Zhvilluesit po bëhen më të pasur,” tha ai i emocionuar, por nuk përmendi se nga mund të vinin paratë për të ndërtuar vizione të tilla marramendëse, duke pasur parasysh ekonominë e varfër të vendit.

Një raport i vitit 2020 nga Iniciativa Globale kundër Krimit të Organizuar Transnacional vuri në dukje se industria shqiptare e ndërtimit ishte bërë një pikë e nxehtë e njohur për bandat kriminale ndërkombëtare për të pastruar paratë, kryesisht nga trafiku i drogës. Ai vlerësoi se 1.6 miliardë euro “para të pista” ishin pastruar përmes sektorit shqiptar të pasurive të paluajtshme në tre vitet e mëparshme, me 60% të financimit të projektit që vinte nga burime të paligjshme.

Vetë Zyra e Drejtorisë së Përgjithshme të Parandalimit të Pastrimit të Parave në Shqipëri tha se vëzhgoi “investime të konsiderueshme në pasuri të paluajtshme me burim të panjohur fondesh”, të cilat i klasifikoi si “të dyshimta”, shkruan The Guardian.

Përgjimet nga prokurorët e Antimafias në Itali për Tiranën

Shkrimi i The Guardian nxjerr në skenë dhe përgjimet e Antimafias italiane ku dolën në pah pazaret që personazhe të krimit në shtetin fqinj bëjnë për të fituar leje ndërtimi në Tiranë.

Aty thuhej se sipërmarrësit italianë nën hetim flasin për kontakte të afërta me politikanë shqiptarë. “Vitin e kaluar, prokurorët antimafia në Itali zbuluan se grupi i krimit Ndrangheta kishte identifikuar zhvillimet e reja të larta të Tiranës si një mundësi për pastrimin e parave.

Në një përgjim, dy nga të arrestuarit u dëgjuan duke diskutuar për një ndërtues ndërtesash në Shqipëri, i cili kishte tre leje ndërtimi për ndërtesa me vlerë 180 milionë euro, por kishte vetëm 10 milionë euro në dorë. “Rrokaqiejt e rinj do të shiten për 3000-4000 euro për metër katror”, thotë një nga të dyshuarit. “Dhe a e dini se sa kushton ndërtimi? 510 €.” MVRDV thotë se, në përputhje me ligjin holandez, ajo kryen kontrolle për klientët e saj duke përdorur një kompani të palëve të treta që skanon për aktivitet kriminal, ndër të tjera, dhe nuk ka asnjë sugjerim për fonde të paligjshme”, thuhet në shkrimin e të përditshmes britanike.

Një zëdhënës i Bashkisë të Tiranës tha: Detyra e bashkisë është të sigurojë që të respektohen planet e ndërtimit, estetika, rregullat e arkitekturës dhe planet e lëvizshmërisë. Ne e kuptojmë se jetojmë në një mjedis politik toksik në Ballkan dhe u kemi kërkuar vazhdimisht liderëve të opozitës të theksojnë: cila nga këto kulla është e dyshuar për një aktivitet të tillë kriminal? Deri më sot nuk kemi asnjë përgjigje dhe nuk ka pasur asnjë pretendim zyrtar në prokurorinë e Tiranës”, thuhet ndër të tjera në shkrimin e The Guardian.

NGA ELMAS BOGDANI

Gazeta Sot