18 Nentor 2024

Një depozitë pesë yjesh deti është zbuluar në vendin e lashtë të Toltekut në Tula, duke zbuluar rëndësinë e thellë kulturore dhe shpirtërore të jetës detare për toltekët. Të datuara midis viteve 950 dhe 1000 pas Krishtit, këto mbetje yje deti, të gjetura në strukturën e Pallatit të Djegur, nënvizojnë lidhjet e toltekëve me oqeanin dhe krijesat e tij, si dhe integrimin e tyre të elementeve detarë në praktikat rituale dhe artistike.

Arkeologët nga Instituti Kombëtar i Antropologjisë dhe Historisë i Meksikës (INAH) dhe Universiteti Kombëtar Autonom i Meksikës kanë studiuar pllaka gëlqerore – strukturat e karbonatit të kalciumit nga jovertebrorët detarë – që formojnë mbetjet e ekinodermave si yjet e detit, kastravecët e detit dhe iriqët. Të publikuara në Mexican Archaeology (Arqueología Mexicana), këto gjetje nxjerrin në pah sesi toltekët inkorporuan yjet e detit në modele simbolike të universit, ose kozmograme, që përfaqësojnë drejtimet themelore me sende të ndryshme detare.

I zbuluar në 1993–1994 nga Elba Estrada Hernández, oferta, me nofkën “Sakrifica 1”, u gjet në një zgavër në oborrin e Pallatit të Djegur. Një tezkakuitlapilli, ose “pasqyrë shpinore” e punuar nga pllaka piriti dhe të bruzta, shtrihej në zemër të ofertës, e mbuluar nga një kozmogram. Dizajni paraqiste rruaza guaska në veri, pllaka margaritari në jug, koral të butë në lindje dhe pllaka ylli deti në perëndim. Gati 2720 pllaka gëlqerore që peshojnë së bashku 64,84 gram u kataloguan, me madhësi të ndryshme nga 2 deri në 15 milimetra, me shenja mineralizimi dhe gërryerjeje gjatë shekujve.

Nëpërmjet identifikimit të kujdesshëm, arkeologët identifikuan dy lloje specifike të yjeve të detit: Nidorellia armata, e njohur si “ylli i çokollatës” dhe Pentaceraster cumingi, “ylli jastëk”. Të dyja speciet banojnë në Paqësor, duke sugjeruar që toltekët mbajtën kontakt me rajonet bregdetare të Paqësorit gjatë periudhës së hershme postklasike (900-1200 pas Krishtit). Veçanërisht, specie të ngjashme ylli deti u gjetën gjithashtu në flijimet e Tenoçtitlanit, duke treguar vazhdimësi në përdorimin e simboleve detare në kulturën mezoamerikane.

Tula, e vendosur fillimisht rreth vitit 400 pes, u bë kryeqyteti i perandorisë tolteke pas rënies së Teotihuakanit dhe lulëzoi deri në shekullin e 12-të. Duke mbuluar afërsisht 14 kilometra katrorë me një popullsi prej rreth 60,000 banorësh, shtresat historike të Tulës zbulojnë një lidhje të fortë simbolike dhe shpirtërore me oqeanin, e reflektuar në objekte të tilla si këto yje deti, të ruajtura sot nga Koordinimi Kombëtar i INAH për Ruajtjen e Trashëgimisë Kulturore. / Ancient Origins –