9 Shkurt 2025

Origjina: Rajoni i Moravias së jugut, Republika Çeke

Koha e krijimit: Rreth vitit 24,000 para Krishti.

Çfarë na tregon për të shkuarën: Kjo skulpturë, e zbuluar në vitet 1920 në vendbanimin arkeologjik të Dolni Vestonice-s në Republikën Çeke, konsiderohet si portreti më i vjetër i mbijetuar i një personi në botë, dhe është 26,000 vjeçare.

E gdhendur me mjete prej guri në fildish mamuthi, koka e vogël është vetëm 4.8 centimetra e gjatë dhe 2.4 centimetra e gjerë. Skulptura duket se përfaqëson fytyrën e një gruaje, me sy të gdhendur, një mjekër me gropëz, një hundë dhe gojë të ngritur. Ajo mund të ketë flokët e mbledhura lart ose të mbuluara me një kapelë. Ndryshe nga objekte të tjera të gjetura në të njëjtin vend, si statuja e Venusit të Vestonice-s, e cila nuk ka tipare fytyre, kjo fytyrë duket e individualizuar, duke e bërë atë paraqitjen më të hershme të njohur të një personi specifik.

Gjatë periudhës së Paleolitit të Sipërm, një grup gjuetarësh mamuthësh fushuan në Dolni Vestonice-s, një fshat i vogël pranë kufirit jugor të Republikës Çeke. Ky grup vendbanimesh, i njohur ndonjëherë si “Pompei i Epokës së Gurit,” ka prodhuar dhjetëra mijëra objekte qeramike, vegla prej guri dhe kockash gjatë një shekulli gërmimesh, së bashku me shumë varre.

Në një nga këto varre, i mbuluar me okër të kuq dhe i rrethuar me dhjetë dhëmbë të shpuar dhelpre, arkeologët zbuluan skeletin e një gruaje të moshës mesatare në vitin 1949. Kafka e saj ishte asimetrike, ndoshta për shkak të një dëmtimi në fëmijëri. Kur studiuesit përdorën teknika mjekoligjore për të rindërtuar fytyrën e gruas nga kafka në vitin 2018, ata zbuluan se ajo ngjante shumë me kokën e vogël prej fildishi, e cila kishte një sy të majtë dukshëm më të vogël se i djathti.

Dolni Vestonice është unik në Europë për bollëkun e artefakteve që datojnë në periudhën e Vonë të Gravetianit (29,000 deri në 24,000 para Krishtit), përfshirë disa nga qeramikat e para të pjekura në furrë në botë. Prandaj, nuk është befasuese që kjo kokë e vogël, e gdhendur nga fildishi i mamuthit, është ndoshta portreti më i hershëm personal në botë.

Shumë artefakte nga Dolni Vestonice, përfshirë këtë kokë të gdhendur, mund të shihen në Pavionin Anthropos, një muze në Brno të Republikës Çeke./Livescience – Syri.net