Monedha e lashtë prej ari dëshmon se perandori romak ‘i rremë’ ishte i vërtetë!
24 Janar 2023
Një monedhë e lashtë ari dëshmon se një perandor romak i shekullit të tretë, i shkruar jashtë historisë si një personazh imagjinar, ekzistonte vërtet, thonë shkencëtarët. Monedha mban emrin e Sponsian dhe portreti i tij u gjet më shumë se 300 vjet më parë në Transilvani, dikur një postë e largët e perandorisë romake. Besohej se ishte false dhe për këtë ishte mbyllur në një dollap muzeu.
Tani shkencëtarët thonë se shenjat e gërvishtjeve të dukshme nën një mikroskop vërtetojnë se ai ishte në qarkullim 2000 vjet më parë. Monedha ishte ndërmjet një grupi thesari të vogël të zbuluar në vitin 1713. Mendohej se ishte një monedhë e mirëfilltë romake deri në mesin e shekullit të 19-të, kur ekspertët dyshuan se ato mund të ishin prodhuar nga falsifikatorët e kohës, prej dizajnit të tyre të papërpunuar.
Goditja përfundimtare erdhi në 1863 kur Henry Cohen, eksperti kryesor i monedhave të kohës në Bibliothèque Nationale de France, e konsideroi problemin për katalogun e tij të madh të monedhave romake. Ai tha se ato nuk ishin vetëm falsifikime ‘moderne’, por të bëra keq dhe “të imagjinuara në mënyrë qesharake”. Specialistë të tjerë ranë dakord dhe sot e kësaj dite Sponsian është përjashtuar në katalogë shkencorë.
Studiuesit tani duhet t’i përgjigjen pyetjes, kush ishte Sponsian?
Studiuesit besojnë se ai ishte një komandant ushtarak që u detyrua të kurorëzohej si perandor i provincës më të largët dhe më të vështirë për ta mbrojtur të Perandorisë Romake, të quajtur Dacia. Studimet arkeologjike kanë vërtetuar se Dacia ishte shkëputur nga pjesa tjetër e Perandorisë Romake rreth vitit 260 pas Krishtit. Kishte një pandemi, luftë civile dhe perandoria po copëtohej.
I rrethuar nga armiqtë dhe i shkëputur nga Roma, Sponsian ka të ngjarë të ketë marrë komandën supreme gjatë një periudhe kaosi dhe lufte civile, duke mbrojtur popullsinë ushtarake dhe civile të Dacia derisa të rivendosej rendi dhe provinca u evakuua midis 271 pas Krishtit dhe 275 pas Krishtit, sipas ekspertëve. Kjo teori do të shpjegonte pse monedhat janë ndryshe nga ato të Romës.
Pasi studiuesit kishin vërtetuar se monedhat ishin autentike dhe se ata kishin zbuluar atë që ata besonin se ishte një perandor romak i humbur, ata paralajmëruan studiuesit në Muzeun Brukenthal në Sibiu në Transilvani, i cili gjithashtu ka një monedhë sponsiane. Ishte pjesë e amanetit të baronit Samuel von Brukenthal, Guvernatori Habsburg i Transilvanisë. Baroni po studionte monedhën në kohën e vdekjes së tij dhe historia thotë se gjëja e fundit që bëri ishte të shkruante një shënim duke thënë “e vërtetë”.
Monedha u mbyll në një dollap në Muzeun Hunterian sepse mendohej se ishte false. Specialistët në muzeun Brukenthal e kishin klasifikuar monedhën e tyre si false historike, ashtu si edhe të gjithë të tjerët. Por ata ndryshuan mendje kur panë hulumtimin në Mbretërinë e Bashkuar. Zbulimi është me interes të veçantë për historinë e Transilvanisë dhe Rumanisë, sipas menaxherit të përkohshëm të Muzeut Kombëtar Brukenthal, Alexandru Constantin Chituță.
Edel Strazimiri