Ndihmesë për studimin e lahutarëve të Sanxhakut të Pazarit të Ri dhe për epikologjinë. –

Nga Zymer Neziri.

Shoqata “Kosova për Sanxhakun” organizoi simpoziumin shkencor ’’Lahutarët e Sanxhakut të Pa¬zarit të Ri’’ në Institutin Albanologjik, në Prishtinë, më 8.8.2018. Në këtë simpozium u tubuan studiues, shumica epikologë të njohur, nga Milano, Varshava, Pazari i Ri, Prishtina, Tirana, Tetova, Prizreni etj. Pos dy kumtesave, që të gjitha ishin të lidhura me temën bosht. Ata trajtuan kryesisht këngët e Koleksionit të Millmen Perit, të mbledhura në Ballkanin Perëndimor, mbi 12 mijë tekste dhe incizime në rreth 3 500 pllaka gramafoni: në Sanxhak: Pazari i Ri, Bjellopolja e Kolashini; në Bosnjë: Gacko, Stollci e Bihaqi, si dhe në një pjesë e Maqedonisë. Të pranishëm qenë edhe mysafirë të jetës intelektuale e politike nga Pazari i Ri, Rozhaja, etj., në emër të të cilëve përshëndeti prof. dr. Hasim Mekiq, nga Këshilli Kombëtar Boshnjak (Bošnjačko nacionalno vijeće), si dhe Nezir Daci (Daciq). Fjalën e mirëseardhjes e mbajti ma.sc. Ismet Azizi, kryetar i shoqatës “Kosova për Sanxhakun”, ndërsa fjalën përshëndetëse e pati i dërguari i z. Kujtim Ga-shi, ministër, MASHT, z. Bajram Kashtanjeva, kurse fjalën hapjes e mbajti prof. dr. Adem Zejnullahu.

Kumtuan në seancën e parë : prof. dr. Nicola Scaldaferri, Universiteti i Milanos, “Muji and Gav-ran Kapetani”, by Salih Ugljanin (Sali Uglla). Remarks about the musical performance; prof. dr. Rigels Halili, Universiteti i Varshavës, Sanxhaku si një zonë ndërkufitare – gjeografia, historia dhe tradita e këngës epike; prof. dr. Zymer Neziri, Instituti Albanologjik, Prishtinë, Lahutarët e Sa¬nxhakut të Pazarit të Ri në Koleksionin e Millmen Perit në Universitetin e Harvardit; prof. dr. Redžep Škrijelj, Pazari i Ri (Novi Pazar), Bilingvalni guslari iz Sandžaka; prof. dr. Sabahajdin Cena, Universiteti i Prishtinës, Roli i interpretëve bilingualë në ruajtjen e trashëgimisë epiko-lirike: Fatime Arifi-Biberoviq e Koleksionit të Millmen Perit në Harvard; prof. dr. Hamit Xhaferi, Universiteti i Evropës Juglindore, Tetovë, Realiteti autentik në trashëgiminë e Eposit të Kreshnikëve te lahutarët shqiptarë dhe boshnjakë në Sanxhak.

Në seancën e dytë kumtuan: prof. dr. Mazllum Baraliu, Universiteti ’’Ukshin Hoti’’, Prizren,Vështrim i shkurtër recensional përkitazi me disa rapsodë të njohur shqiptarë të Sanxhakut; prof. dr. Rexhep Doçi, Instituti Albanologjik, Prishtinë, Onomastikë shqiptare-boshnjake e Sanxhakut të Pazarit të Ri, sipas këngëve të Koleksionit të Millmen Perit (Milman Parry) në Universitetin e Harvardit; ma. sc. Ismet Azizi, Gjilan, Popullarizimi i Sanxhakut të Pazarit të Ri nëpërmjet lahutarëve të tij, në Koleksionin e Millmen Perit (Milman Parry) në Universitetin e Harvardit; dr. sc. Harun Crnovršanin, Pazari i Ri (Novi Pazar); Poznati sandžački guslari, sa posebnim osvrtom na Džemaila Arnautovića (1925-2017); ma. sc. Fitim Veliu, Prishtinë, Kryelahutarët e Sanxhakut të Pazarit të Ri, Salih Uglla dhe Avdullah Zeneli, në studimet e deritashme të Zymer Nezirit; prof. dr. Adem Zejnullahu, Instituti Albanologjik, Prishtinë, Tragjika e vëllezërve Kastrati dhe e vëllezërve Muriqi në dy balada historike; prof. as. dr. Shefqet Hoxha, Tiranë, Jemin Zeneli (Ukperaj), bartës i njohur i Eposit të Kreshnikëve në krahinën e Hasit të Bri¬njës; ma. sc. Izet Duraku, Tiranë, Portreti i Qamil Hoxhës (1908-1989), bashkëpunëtor i studiuesit amerikan Albert Lord.

Zymer Neziri.

Pas dy seancave u zhvilluan edhe diskutime me interes për lahutarët e Sanxhakut të Pazarit, dhe për këngët e tyre në Koleksionin e Millmen Perit në Universitetin e Harvardit. Fjalën e mbylljes e mbajti prof. dr. Zymer Neziri dhe konstatoi se ky simpozium shkencor për lahutarët e Sanxhakut të Pazarit doli i suksesshëm: – për përpjekjet e ndriçimit të mëtutjeshëm të këtij thesari etnokulturor shqiptar, i kënduar shqip e boshnjakisht, që konsiderohet vlerë artistike e shkallës evropiane dhe botërore; – se ai është edhe thirrje për studiuesit vendorë dhe të jashtëm që të vazhdojnë me hulumtimet në terren dhe t’i thellojnë analizat e vlerave poetike të këngëve të Eposit të Kreshnikëve të Sanxhakut të Pazarit; – se është njëkohësisht vazhdim i dëshmimit kundër konstatimeve politike dhe kundërshkencore, që synojnë mënjanimin e përkatësisë etnike shqiptare të këtyre lahutarëve dhe të popullsisë shqiptare të atij sanxhaku, dikur pjesë e Vilajetit të Kosovës, që tash flet boshnjakisht; – me idenë që në Pazar të Ri të hapet katedra e gjuhës shqipe; -se është po ashtu vazhdim i kërkesës që Universiteti i Harvardit t‘i botojë të gjitha materialet në gjuhën shqipe, si dhe t’ia japë emrin e vërtetë Koleksionit të Millmen Perit, sepse në emërtimin e tij zyrtar nuk përmenden kryesorët, shqiptarët e boshnjakët. Kumtesat do të botohen.

Foto nga: Adem Miftari – Muriqi