29 Nentor 2024

Duke përdorur një nga teleskopët më të fuqishëm në Tokë, një ekip shkencëtarësh vëzhguan dy galaktika që përplaseshin me njëra-tjetrën me një shpejtësi prej 3.2 milionë kilometrash në orë. Kur galaktikat u përplasën, ato lëshuan një valë tronditëse të ngjashme me atë që krijon një avion luftarak kur arrin shpejtësinë e zërit. Është një nga fenomenet më të fuqishme në univers. Ai u vëzhgua në Kuintetin Stephane, një grup prej pesë galaktikash në konstelacionin Pegasus, i zbuluar gati 150 vjet më parë nga astronomi francez Édouard Stephane.

Të dhënat nga WEAVE mbivendosin një imazh të Kuintetit Stefan nga Teleskopi Hapësinor James Webb, me konturet e gjelbra që përfaqësojnë të dhënat nga radio teleskopi LOFAR. Një ekip shkencëtarësh të udhëhequr nga Universiteti i Hertfordshire kapën ngjarjen duke përdorur spektrografin e ri të fushës së gjerë të teleskopit William Herschel (WEAVE) prej 20 milionë eurosh në La Palma, Spanjë.

“Që nga zbulimi i tij në 1877, Kuintet i Stephanit ka magjepsur astronomët sepse përfaqëson një udhëkryq galaktik ku përplasjet e kaluara midis galaktikave kanë lënë pas një fushë komplekse mbeturinash”, tha Dr. Marina Arnaudova.

“Aktiviteti dinamik në këtë grup galaktikash tani është rindezur nga një galaktikë që po e përshkon atë me një shpejtësi të pabesueshme prej 3.2 milionë. kilometra në orë, duke çuar në një tronditje tepër të fuqishme, që i ngjan një bumi zanor nga një avion luftarak,” tha ai.

Studiuesit zbuluan se ndërsa vala e goditjes lëviz nëpër xhepat e gazit të ftohtë, ajo udhëton me shpejtësi supersonike, mjaft të forta për të shkëputur elektronet nga atomet, duke lënë pas një gjurmë të ndezur gazi të ngarkuar.

Ngjyrat blu tregojnë plazmën më të vjetër dhe me energji të ulët, ndërsa zonat portokalli dhe të kuqe shënojnë rajone të aktivizuara fort. Megjithatë, kur kalon përmes gazit të nxehtë që e rrethon, ai bëhet shumë më i dobët. Imazhi i ri dhe detajet e paprecedentë erdhën nga WEAVE, duke kombinuar të dhëna nga instrumente të tjera më të avancuara, dhe teleskopi hapësinor James Webb.

Gjetjet janë publikuar në revistën Monthly Notices of the Royal Astronomical Society dhe studiuesit besojnë se WEAVE është vendosur të revolucionarizojë të kuptuarit tonë për Universin.

Gazeta Dita