Patozi krijon parti të re pa Rudina Hajdarin, Lubonja: Po përdoren si fasadë për zgjedhjet. –

23 prill 2019

Analisti Fatos Lubonja ishte i ftuar dje në rubrikën “Opinion”, në televizionin “News 24”, ku komentoi idenë e krijimit të një partie të re politike nga anëtarë të Partisë Demokratike. –

Sipas Lubonjës, Rudina Hajdari dhe Astrit Patozi po shërbejnë si fasadë e qeverisë për të treguar se në Shqipëri ka një demokraci funksionale. Ai ishte i ashpër në qëndrimin e tij, duke theksuar se në Shqipëri demokracia ka rënë dhe Partia e re Bindja Demokratike i shërben qeverisë për ta fshehur këtë gjë.

Dimë që opozita ka parashikuar një tjetër protestë të madhe kombëtare. Dimë që maxhoranca është e përgatitur për zgjedhje dhe u bën thirrje të gjithëve që të shkojnë në zgjedhje në 30 qershor. Ka edhe një fakt tjetër, e cila është ideja që po hidhet për krijimin e partive të reja politike. Sot, në fakt, Rudina Hajdari ka folur, nuk është shprehur qartë nëse vërtet po shkon drejt krijimit të një force të re politike apo jo, por këmbëngul te nevoja për ndryshimin e sistemit. Si e keni parë këtë moment?

Janë disa momente që flisni ju. Nëse nisem nga pyetja e fundit që bëtë ju lidhur me lëvizjen ‘Hajdari’, unë e shikoj me shumë dyshim dhe skepticizëm këtë lëvizje dhe në përgjithësi të gjitha këto lëvizjet e reja opozitare që kanë lindur në Shqipëri dhe që, e para punës, është problemi se çfarë përfaqësojnë këta, kë përfaqësojnë. Sepse nëse flitet për opozitë, për njerëz që duan të ndryshojnë pushtetit, duan të ndryshojnë gjendjen që është në vend, veçanërisht arrogancën e një maxhorance, arrogancë në rritje, por jo vetëm kaq, por edhe një përfaqësim tjetër.

Ajo që iu njihet këtyre deri tani për t’u identifikuar, pasi duhet të kesh një identitet, është se janë opozitë e opozitës, vetëm kaq. Të jetë opozitë e opozitës në një situatë kur kemi një maxhorancë kaq arrogante, është një problem. Çështja e dytë tek ajo se çfarë përfaqësojnë është se nga vijnë këta njerëz. Këta që vijnë nga Partia Demokratike, si Astrit Patozi apo Rudina Hajdari, kanë një problem. Sepse zonjës Hajdari i thonë se e zgjodhën se është e bija e Azem Hajdarit. Për mua problemet e PD-së fillojnë që nga Azem Hajdari. Pse u vra Azem Hajdari? Askush nuk e thotë ende. E them këtë sepse Hajdari u vra, pikërisht sepse partia dhe partitë politike në Shqipëri filluan të mbështeten tek ata që sot quhen të fortë. Historia e të fortëve që mbështesin partitë politike në pushtet dhe politikanë që bashkëpunojnë me të fortë. Hajdari vetë u vra nga disa të fortë të Tropojës që ishin të lidhur me PS-në dhe Hajdari vetë u vra sepse përfaqësonte si me thënë të fortët e PD-së.

Dhe këtu fillon problemi, ne sot problemin e kemi pikërisht nga të fortët dhe kjo analizë mungon nga këta. Kur them të fortët, besoj se e keni parasysh se për çfarë flas, për oligarkinë dhe për të gjithë ata të fortë në zona të ndryshme elektorale. Përmenda Tropojën, por mund të përmend Shkodrën, Durrësin e Dakos etj. Ky është problemi ynë. Këta nuk kanë asnjë analizë për këtë. Të thuash ti që Azem Hajdari ishte një idealist dhe kjo vajza erdhi si përfaqësuese e idealizmit të rinisë sonë, është të mashtrosh dhe të tallesh me njerëzit. Ky është një problem shumë i madh që ka. Pastaj, e treta, po mirë, a i keni dëgjuar ndonjëherë këta që të flasin për “Astirin”, për vjedhjen galopante që u bë tek “Astiri”. Se kjo lidhet edhe me çfarë përfaqësojnë, qoftë Patozin, qoftë Hajdarin. I keni dëgjuar ndonjëherë të flasin për teatrin që po prishet, për kullat që do të ndërtojë Edi Rama. I vetmi problem është demokracia në PD. Kjo ka qenë. Por a kanë qenë këta në kohën e Sali Berishës, flas në këtë rast për Patozin më shumë sesa Hajdarin. Kanë thënë ndonjë gjë këta për autoritarizmin e Sali Berishës vetë, që e ka themeluar atë parti mbi autoritarizmin e vet?

Pra, në këtë kumtim, këta nuk përfaqësojnë dhe nuk sjellin asgjë në këto zgjedhje, përveç një shërbimi për Edi Ramën që të paraqesë një fasadë demokratike gjoja se ja ku e kemi opozitën. Edhe ky, nga pikëpamja pragmatiste, nuk shkon kjo lëvizje. Domethënë, janë të dështuara. Mos harroni një gjë, që kjo lëvizje që doli kundër PD-së, për mendimin tim e shëndetshme në vitet ‘90 siç ishte Aleanca Demokratike me Neritan Cekën, Arben Imamin e kompani që i keni parasysh, u thith nga PD më vonë dhe u eliminua nga PS që kishte një përfaqësim. Përfaqësonte njerëzit e moderuar në këtë vend. Ndërsa këta, përveç emrave të tyre, nuk duket të kenë asnjë mbështetje asgjëkund, përveç mbështetjes së pushtetit që duhet t’i instrumentalizojë. Nëse duan të bëhen instrumentë të Edi Ramës, atëherë janë të dështuar që në vezë.

Po idetë për një ndryshim të sistemit, të mënyrës sesi i zgjedhim përfaqësuesit?

Kjo temë ka një rëndësi, por për mendimin tim i jepet shumë rëndësi, pasi ne i kemi provuar të gjitha sistemet. Tani kontestohet se i zgjedh kryetari dhe janë ushtarë të kryetarit. Por, kur nuk i kemi pasur ushtarë të kryetarit, i kemi pasur, siç thashë, këta të fortët e zonave, me sistem qoftë edhe maxhoritar. E mira e maxhoritarit është që ka një përfaqësim real të vendit ku ti del, por çfarë na ka dalë neve në Shqipëri? Neve na ka dalë që në vende të caktuara kanë fituar votën me një sistem maxhoritar ose janë caktuar njerëz që kanë qenë të fortët e atyre zonave. Përsëri nuk jemi në demokraci, jemi në instrumentalizim. Prandaj, thelbi i kësaj vërejtje qëndron deri diku. Më e mira do të jenë ato që quhen listat e hapura, ku ti mundesh të zgjedhësh në listë dhe jo të caktohen në radhë, është për t’u diskutuar, por nuk është thelbi ky. Thelbi është që të ndërrojë fryma e politikës.

Fryma është që të ndërrojë diçka që të na bindë më në fund që këta njerëz do të përfaqësojnë interesat tona të njerëzve dhe jo interesat e një grupi të fortëve, të parasë, krimit etj. Është një rrugë e gjatë dhe duhen gjëra komplekse dhe jo thjesht reforma elektorale. Sigurisht që jam për një reformë elektorale që duhet t’i heqë pushtet kryetarëve, të cilët pastaj marrin përgjegjësinë dhe bëjnë gjithçka. Sepse është më kollaj të kesh një njeri dhe me atë i bën të gjitha punët dhe është më vështirë të bësh korrupsion kur ke shumë njerëz që janë përgjegjës për një gjë, shumë politikanë. Shqipëria këtu ka shkuar, që i merr përsipër një njeri gjithmonë. Por mendoj se duhet të jetë kompleksive ajo që kërkohet.

Mbi të gjitha, kërkohet një opozitë që të ndërtojë një alternative më të besueshme dhe për ekonominë sesi do ta zhvillojë vendin, sesi do ta pastrojë me lidhjet me krimit, mbi Reformën në Drejtësi, edhe mbi reformën në media. Duhet një projekt alternativ që të ngjallë shpresë dhe mbi të gjitha figura, që në një farë mënyrë ngjallin besim dhe jo që të konsiderohen si instrumente të një oligarku, të një partie, të një interesi që nuk është interesi publik.

Si e keni parë deri tani diskursin politik të Rudina Hajdarit? A mund të jetë një lidere e re kundër politikës së vjetër?

Tani, unë e thashë mendimin tim. Unë lider të re kundër politikës së vjetër quaj ata që s’e shikojnë të kaluarën se nga vijnë dhe e shikojnë në mënyrë kritike dhe e thashë, që të mbështetesh te figura e Azem Hajdarit si një idealist, është një gjë që nuk qëndron fare. Pasi po të heqim periudhën e parë, pasi edhe ajo është një problem i madh i asaj se kush na e solli neve demokracinë, Azem Hajdari apo Ramiz Alia me gjithë perëndimin që ra Muri i Berlinit, sepse ne po të kishim pasur demokraci të vërtetë dhe rini të vërtetë në ato vite, nuk do të ishim në këtë gjendje që jemi tani. Duhet parë me sy kritik që nga fillimi dhe pastaj vazhdimësia e asaj që thashë më parë, që këta më shumë ishin figurat e të fortëve që kapnin politikën, që bënin kërcënime sesa figura demokratike. Nëse nuk bën këtë kritikë, atëherë je i dënuar të përsërisësh të njëjtin model. Në këtë kumtim, BD nuk besoj se ka ndonjë shpresë.

Pra, ju nuk shikoni një përfaqësim të vërtetë, një forcë të vërtetë te fraksionet që mund të dalin nga Partia Demokratike. Atëherë, nga këtu në 30 qershor ju shikoni vetëm një përplasje mes atyre që mbajnë maxhorancën dhe atyre që drejtojnë opozitën politike?

Pa dyshim që konflikti politik ky është. Pavarësisht se këto parti bëjnë pjesë në konflikt politik. Këto, siç thashë, janë më shumë instrumente për të ndërtuar fasadën që ka rënë, fasadën e demokracisë. Opozita, duke dalë nga Parlamenti, hoqi fasadën demokratike dhe tha që këtu nuk kemi të bëjmë me demokraci. Këtë fasadë kërkon ta arnojë Edi Rama, duke marrë këto figura, duke i lancuar dhe këta, për fat të keq, dalin më shumë si pe i përdorur për të qepur këtë fasadë të grisur, por nuk mund të përfaqësojnë gjithsesi një forcë politike të besueshme.

Konflikti ky do të jetë. Nuk kam dyshim se nëse Edi Rama hyn në zgjedhje, do të marrë të gjithë pushtetin lokal dhe këtu pastaj loja do të zhvillohet mbi atë që sa ky do të marrë gjithë përgjegjësitë për vendin. Dhe, siç duken shenjat, vendi më shumë po shkon në humnerë nga pikëpamja ekonomike. S’po flasin vetëm për demokracinë. Kështu që gjithë përgjegjësitë do të bien mbi këtë siç ka rënë mbi regjimet autoritare, ku ka pasur një diktator që në fund fare është rrëzuar me turp.