15 Prill 2024

Shumë shpesh ndryshimet klimatike shoqërohen me fenomenin e shkrirjes së akullnajave, pa shpjeguar megjithatë përmasat e pasojave që mund të lindin nga ky fenomen.

Shkrirja e akullit polar, në fakt, po ndikon në formën dhe rrotullimin e Tokës dhe për rrjedhojë edhe në orën tonë globale. Kjo për shkak se ndryshimet në strukturën e Tokës po ngadalësojnë shpejtësinë e rrotullimit të Planetit rreth boshtit të tij, duke sjellë kështu pasoja në Kohën e Koordinuar Universale (UTC), e njohur më mirë si zona kohore.

Çfarë thotë studimi

Sipas hulumtimit të publikuar në revistën Nature nga Duncan Carr Agneë i Universitetit të Kalifornisë në San Diego, prezantimi për herë të parë i të ashtuquajturit “sekondë e kërcimit negativ”, pra një sekondë më pak, fillimisht ishte planifikuar për vitin 2026, mund të shtyhet për në vitin 2029. Arsyeja i atribuohet ndryshimit klimatik i cili tani është i ndërthurur me matjen e kohës: shkrirja e akullit polar, në Grenlandë dhe Antarktidë, po ngadalëson shpejtësinë këndore të Tokës, pra shpejtësinë e rrotullimit të planetit tonë rreth boshtit të tij. Kjo ka pasoja të rëndësishme në rregullimin e Kohës Universale të Koordinuar, ose UTC, e cila është zona kohore e zgjedhur si referencë globale për llogaritjen e të gjitha zonave kohore në botë dhe që ka pësuar korrigjime periodike që nga viti 1972. “Shkrirja e akullnajave të Grenlandës dhe Antarktidës ndryshon shpërndarjen e masës dhe rrjedhimisht formën e planetit tonë, i cili nuk është një sferë, por një gjeoid”, shpjegon për ANSA Massimo Frezzotti, glaciolog dhe profesor në Universitetin Roma Tre.

“Në 40 vitet e fundit shkrirja e akullit në pole është rritur rreth gjashtë herë, këto janë ndryshime minimale në nivel global, por të mjaftueshme për të ndikuar në shpejtësinë e rrotullimit të Tokës”, shtoi ai.

Koha Universale e Koordinuar aktualisht llogaritet duke përdorur të dhëna nga afërsisht 450 orë atomike të vendosura në më shumë se 80 laboratorë në mbarë botën.

Orët atomike matin kohën bazuar në dridhjet e atomeve të ceziumit dhe kanë një saktësi të miliardat e sekondës. Problemi është pikërisht saktësia e tyre: lëvizja e Tokës në vetvete ka parregullsi të vogla, për shembull nga baticat, të cilat e bëjnë kohën e rrotullimit paksa të ndryshueshme nga dita në ditë dhe që e bëri të nevojshme, në vitin 1972, futjen e sekondës së brishtë, në mënyrë që “UTC” të përkojë me kohën e orëve atomike. Që atëherë ka qenë e nevojshme të shtohen 27 sekonda të brishta, të kryera sa herë që diferenca midis dy metodave të matjes së kohës i afrohet 0,6 sekondave: e fundit u shtua në vitin 2016, por tani jemi përballur me sfidën për të hequr, në vend që të shtohet një sekondë e brishtë, për shkak të ngadalësimit të shpejtësisë këndore të Tokës.

Problemet

Mundësia e heqjes së sekondës së brishtë nuk është trajtuar kurrë dhe mund të krijojë probleme të paprecedentë për sistemet e navigimit satelitor, kompjuterët dhe tregjet financiare, të cilat mbështeten në UTC. Duncan Agneë më pas përdori modele matematikore për të studiuar efektin e ndryshimeve në lëvizjet e Tokës në sistemet e matjes së kohës, duke zbuluar se shkrirja e akullit polar po përshpejton ngadalësimin e rrotullimit të Tokës. Studiuesi më pas përdori këto të dhëna për të parashikuar shpejtësinë këndore të Tokës në të ardhmen, duke vlerësuar se sekonda e kërcimit negativ do të jetë e nevojshme jo në vitin 2026, siç u llogarit fillimisht, por rreth tre vjet më vonë, në 2029.