Tomografia kompjuterike zbulon moshën e vdekjes dhe sëmundjet e mumieve 2 mijë vjet më parë

Dhjetor, 2020

Studiuesit gjermanë zbuluan përmes tomografisë kompjuterike të tre mumieve moshën e vdekjes, gjatësinë dhe sëmundjet e njerëzve që jetuan 2 mijë vjet më parë.

Shkencëtarët skanuan mbetjet e tyre me tomografi kompjuterike.

Dy nga këto mumie kanë një histori të veçantë, ato gjenden në Gjermani, por u gjetën më shumë se 400 vjet më parë në një varr të prerë në shkëmb në Egjipt; së bashku me të tretën, e cila është tani në Egjipt, ato përfaqësojnë të vetmet “mumie me portrete llaçi” të njohura nga Saqqara, një nga nekropolet më të njohura egjiptiane.

Dekorimet. Stephanie Zesch, egjiptologe e Projektit Gjerman të Mumieve në Muzeun Reiss Engelhorn në Mannheim të Gjermanisë dhe autore e studimit, thekson se trupat e tyre, ishin vendosur në dërrasa druri, të mbështjella me qefinë dhe të zbukuruar me suva lehtësuese, duke përdorur edhe ar, në ndryshim nga mumiet e tjera, të cilat ishin varrosur në sarkofag.

Skanimet tani zbulojnë se mumiet ishin varrosur duke ruajtur organet e brendshme, përfshirë trurin (zakonisht mumieve iu hiqeshin organet) dhe dy femrat ishin varrosur bashkë me gjerdanët e tyre të bukur.

Pas vdekjes së këtyre njerëzve, që janë një burrë, një grua dhe një adoleshente, të cilët  jetuan në një periudhë midis 30 para Krishtit dhe 395 pas krishtit, skanimet treguan se mumiet e tyre u varrosën së bashku me objekte që konsideroheshin të dobishme në jetën e përtejme, të tilla si, për shembull, monedhat me të cilat do të duhej të paguanin Caronte-n, hyjninë greke dhe romake që mendohej se transportonte shpirtra përtej lumit Stige.

Problemet e shëndetit. Skanimet zbuluan gjithashtu disa probleme shëndetësore, përfshirë artritin e rëndë që kishte prekur gruan. “Ekzaminimi i individëve zbuloi se ata vdiqën në një moshë mjaft të re, megjithatë shkaku i vdekjes nuk mund të përcaktohej,” shpjegoi Zesch.

Dy nga këto mumje, para se t’i nënshtroheshin studimeve të thelluara, udhëtuan shumë. Në vitin 1615, kompozitori Pietro Della Valle (1586-1652), i bleu gjatë një udhëtimi në Tokën e Shenjtë dhe në Egjipt, i prekur nga ata qefinë të zbukuruar në një mënyrë kaq të veçantë dhe i çoi në Romë për t’i bërë të njohur, të cilët ishin diçka e re për Evropën.

Detaje. Më pas, mumiet kalonin nga dora në dorë midis pronarëve të ndryshëm, derisa u bënë pjesë e koleksioneve shtetërore të artit në Dresden, Gjermani, ku u radiografuan në fund të viteve 1980. Tani, tomografia ka zbuluar shumë më tepër sesa rrezet X. Përveç konfirmimit të pranisë së organeve të brendshme, ky ekzaminim zbulon shumë detaje të tjera. Për mashkullin ishte e mundur të përcaktohej një moshë e vdekjes midis 25 dhe 30 vjeç, gjatësia prej rreth 163 cm) dhe disa informacione të tjera të hollësishme, si prania e dy dhëmbëve të thyer dhe disa karies.

Për më tepër, disa nga kockat ishin të hapura dhe të pozicionuara në mënyrë konfuze, ndoshta sepse dikush e kishte hapur mumien menjëherë pas zbulimit të saj dhe e kishte mbyllur pa ndonjë kujdes. Tomografia kompjuterike zbuloi gjithashtu vulat që mund të jenë vulat nga laboratori i mumifikimit.

Për sa i përket gruas ishte e mundur të gjurmohej mosha e vdekjes, midis 30- 40 vjeç dhe gjatësia e saj rreth 151 cm. Gruaja vuante nga artriti i avancuar në gjurin e majtë. Adoleshentja, e cila, sipas skanimit me tomografi kompjuterike, kishte një karficë në flokët e saj, kishte vdekur mes moshës 17-19 vjeç dhe ishte e gjatë 156 cm. Ajo kishte një tumor beninj të shtyllës kurrizore dhe është e vetmja që e ka ruajtur mirë trurin e saj. Të dy gratë u varrosën me shumë gjerdanë, në shenjë dashurie për to nga njerëzit që i varrosën.

j.l./ dita