21 Gusht 2024

Shkencëtarët kanë lëshuar një paralajmërim për librat antikë që përmbajnë substanca toksike. Librat që datojnë më shumë se 100 vjet më parë janë zbuluar se kanë ngjyra helmuese.

Ato përfshijnë plumbin dhe kromin deri në gjashtë herë mbi nivelet e pranueshme ligjore, sipas hulumtimeve të reja. Njerëzve u është kërkuar që të shmangin plotësisht çdo libër me ngjyra të ndezura, të lidhura me rroba nga epoka viktoriane.

Bojërat që krijojnë kopertina të guximshme mund të paraqesin rreziqe serioze shëndetësore për lexuesit, koleksionistët dhe bibliotekarët, thonë shkencëtarët. Nivelet e larta të ekspozimit ndaj plumbit mund të shkaktojnë dëmtim të trurit dhe sistemit nervor, duke çuar në koma dhe madje edhe vdekje.

Një sërë librash tani janë hequr nga raftet e bibliotekave, ndërsa të tjerët që datojnë në shekullin e 19-të, të cilët ende nuk janë testuar, janë mbyllur në qese plastike me zinxhir për t’u përdorur dhe ruajtur.

“Këta libra të vjetër me ngjyra toksike mund të jenë në universitete, biblioteka publike dhe koleksione private,” tha bashkëautorja e kërkimit Abigail Hoermann, nga Universiteti Lipscomb në Nashville.

Ekipi përdori tre teknika – duke përfshirë një që nuk është aplikuar më parë në libra – për të vlerësuar ngjyrat e rrezikshme në koleksionin e librave të universitetit dhe zbuloi se disa vëllime mund të jenë të pasigurta për t’u trajtuar.

Përqendrimet e metaleve në disa nga kopertinat e librave u zbuluan se ishin mbi kufijtë e pranueshëm ligjorë për ekspozimin kronik.

Në kampionin e tretur nga mbulesa më e kontaminuar, përqendrimi i plumbit ishte më shumë se dyfishi i kufirit të Qendrave për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (CDC), ndërsa përqendrimi i kromit ishte pothuajse gjashtë herë më i lartë.

Ekspozimi kronik ndaj plumbit ose kromit të thithur mund të çojë në probleme shëndetësore, duke përfshirë kancerin, dëmtimin e mushkërive ose çështjet e fertilitetit. Librat e konfirmuar se përmbajnë ngjyra të rrezikshme gjithashtu u mbyllën në thasë dhe u hoqën nga qarkullimi publik. Studiuesit prezantuan gjetjet e tyre në një takim të Shoqatës Amerikane Kimike (ACS) në Denver, Kolorado.