24 Dhjetor 2024

Një rreth bronzi i gërryer, me një diametër prej 30cm, i zbukuruar me forma të arta, u zbulua rastësisht në vitin 1999 në Nebra të Gjermanisë, tani i njohur si Disku Qiellor i Nebrës. Më shumë se 3600 vjet i vjetër, ai konsiderohet gjerësisht si përshkrimi më i hershëm i njohur i kozmosit. Aktualisht është subjekti i një studimi të ri, ku analiza metalurgjike ka treguar se ai është prodhuar duke përdorur një proces të ndërlikuar falsifikimi me ngrohje, me dhjetë cikle ngrohjeje deri në 700°C!

Një proces prodhimi eluziv

Pjesë e regjistrit “Memoria e Botës” të UNESCO-s që nga viti 2013, disku konsiderohet si një nga objektet arkeologjike më të studiuara. Studimi i ri, i botuar në edicionin më të fundit të revistës Scientific Reports, më në fund na çon në drejtimin e procesit eluziv të prodhimit.

Bazuar në përbërjen e tij materiale dhe hulumtimet e mëparshme, duket se procesi ka përfshirë ngrohjen në 700°C përgjatë 10 cikleve, më pas farkëtimin, dhe së fundi njësimin për të qetësuar përsëri strukturën e metalit.

Kjo konfirmon atë që më herët besohej bazuar në përbërjen materiale, e cila tregonte se disku nuk mund të ishte derdhur thjesht në madhësinë përfundimtare. Imagjinoni këtë: një disk bronzi me një diametër rreth 31 centimetra dhe disa milimetra i trashë, farkëtimi i tij gjatë Epokës së Bronzit, pa asnjë nga mjetet moderne dhe teknologjitë e disponueshme sot, ishte një arritje e jashtëzakonshme.

“Fakti që hetimet vazhdojnë të prodhojnë gjetje kaq themelore edhe më shumë se 20 vjet pas zbulimit të diskut qiellor, jo vetëm që tregon edhe një herë karakterin e jashtëzakonshëm të këtij zbulimi të shekullit, por edhe sa shumë e zhvilluar ishte arti i përpunimit të metaleve që në Epokën e Bronzit të Hershëm,” tha arkeologu shtetëror prof. dr. Harald Meller në një deklaratë për shtyp.

Nga shpëtimi i diskut te krijimi 

I zbuluar në vitin 1999 në kodrën e Mittelberg-ut pranë Nebrës në Gjermani, Henry Westphal dhe Mario Renner e bënë këtë zbulim gjatë një gjuetie të paligjshme thesaresh me detektor metalesh. Zbulimi i përgjithshëm përfshinte 2 shpata bronzi, sëpata, një daltë dhe fragmente byzylykësh spirale, të cilat iu shitën një tregtari privat. Policia zhvilloi një operacion të fshehtë dhe e rikuperoi diskun në vitin 2002, ku tashmë ekspozohet në Muzeun Shtetëror të Parahistorisë në Halle, Saksoni-Anhalt, Gjermani.

Arkeologët e kanë lidhur diskun, me një patinë blu në jeshile (ndoshta me një nuancë të thellë bronzi fillimisht), dhe të dekoruar me zbukurime ari, me kulturën Unetice, e cila shfaqet në fillim të Epokës së Bronzit në Europën Qendrore rreth viteve 2300 deri 1600 para Krishtit.

Ai është prodhuar me gjasë përgjatë 4 fazave dhe në fund u depozitua në tokë si një ofertë rituale. Studimet e mëparshme kanë treguar se paraqitja e kozmosit në të nënvizonte rëndësinë e madhe që ai kishte për komunitetet bujqësore – me shumë gjasa një aludim për këtë.

“Për më tepër, disku qiellor tregon sa e rëndësishme është të rishikohen zbulimet që konsiderohen si mirë të njohura kur bëhen të disponueshme metoda të reja,” thotë dr. Meller.

Pas rikuperimit të tij, një mostër e vogël u mor përkohësisht nga pjesa e jashtme e diskut në vitin 2002 (që më vonë u rivendos), dhe u hoq përsëri për hulumtime arkeometalurgjike. Ai iu nënshtrua “analizave mikrostrukturore në sipërfaqet e lyera me ngjyrë me mikroskop të dritës”, me metoda moderne imazherike të përdorura: spektroskopi me rreze X të shpërndarjes së energjisë dhe difraktim të shpërndarjes së pasme të elektronëve, analizat më të përparuara metalurgjike të disponueshme.

Pas kësaj, disku iu nënshtrua matjeve të fortësisë dhe testeve eksperimentale paralele.

Bakërpunuesi i njohur, Herbert Bauer, krijoi më pas një kopje nga një bllok derdhjeje, i cili në fakt iu nënshtrua shumë më tepër cikleve të farkëtimit për të prodhuar kopjen; blloku fillestar i derdhur i origjinalit duhet të ketë qenë më i madh dhe më i hollë.

“Rezultatet më të fundit të kërkimeve e bëjnë të qartë se zejtarët e Epokës së Bronzit të Hershëm jo vetëm që ishin farkëtues të jashtëzakonshëm, por gjithashtu zotëronin teknikën e përpunimit të ndërlikuar të bronzit, për shembull farkëtimin me ngrohje, në nivelin më të lartë. Me përvojën dhe njohuritë e tyre të gjera, ata jo vetëm që ishin në gjendje të prodhonin sëpata të shumta në prodhim serial, por edhe të farkëtonin një vepër të rrallë nga këndvështrimi i sotëm, siç është disku qiellor i Nebrës,” thotë deklarata për shtyp.

– Syri.net