Pergatitjet per te arritur te 'viti i mbrapshte' 1913, kur territore te banuara teresisht ose pjeserisht nga shqiptaret u lane jashte kufijve te shtetit te sapoformuar shqiptar, kishin filluar shume kohe me pare. Fillimisht u perpiluan, u botuan dhe u shperndane disa fjalore ose glosare shumegjuhesh.

Brikena Smajli foli me 13 tetor ne Akademine e Arteve per Arkivin Migjeni ne Muzeun Historik te Shkodres. Ajo pati aftesine te paraqese lenden e ketij arkivi me kthjelltesi e pa bezdi sikurse nuk ndodh shpesh me leximin e dokumenteve per nje publik.

Nje bashkebisedim i gjate mes dy kolegesh per zhvillimet e Kosoves nga vitet ’60 deri me sot, eshte libri qe Shkelzen Maliqi dhe Baton Haxhiu sollen dje per lexuesin shqiptar permes botimeve UET Press.

Ne perkujtim te 100-vjetorit te lindjes se Marie Krajes, nje nder solistet e para te Teatrit te Operas dhe Baletit, Arkivi Qendror i Filmit neser shfaq nje dokumentar mbi jeten e saj artistike, produksion i TVSH-se. Marie Kraja eshte emblematike ne historiografine e klasikes shqiptare, duke shenuar nje nga pervojat me te gjalle ne kulturen tone, dale nga plejada e viteve ‘30.

'Me 1982 ishte vendosur te zhvillohej mbledhja e Byrose Politike per linçimin e Ismail Kadarese, por ne Paris, miqte e tij, te njoftuar per kete fakt, kishin vendosur qe, sapo Enver Hoxha te godiste Kadarene, menjehere ata do ta shpallnin disident. I njoftuar nga Sigurimi, Hoxha nderroi tematiken e mbledhjes, duke theksuar: 'Nuk i jap une Perendimit asnje disident'

Shkrimtari mbushi dje 80 vjeç. Ne kete pervjetor Akademia e Shkencave organizoi 'Takim Jubilar' me shkrimtarin, ndersa Universiteti Europian i Tiranes promovon sot nje liber me intervista te perzgjedhura, ese dhe polemika gjate 50 viteve te krijimtarise se shkrimtarit si dhe nje ekspozite fotografie.

Deri me sot nuk i eshte kushtuar asnje studim i posaçem vjershes Shkendija te Migjenit, ashtu si nje vargu te gjate krijimesh te tjera te tij. Shkendija vleresohet ne kuader te ciklit Kanget e Ringjalljes si thirrje drejtuar kombit per t’u zgjuar dhe per te ‘flakur tej prangat’ e tij (A. Pipa), si shprehese e tendences drejt nje triumfi, drejt nje bote te re dhe nje perspektive te ndritur (

Angjelina Ceka qe eshte e mbesa, por edhe te gjithe shqiptaret, i perulen edhe sot e kesaj dite me nderim. Ata kane mesuar qe te vegjel ne librat e shkolles vargjet e forta te Migjenit, poetit te madh, te cilit i eshte perkujtuar ne Shkoder 100-vjetori i lindjes.

Nga data 9-13 nentor ne Pallatin e Kongreseve do te hapet Panairi i 14-te i librit 'Tirana 2011', ku lexuesit do te njihen me botimet shqiptare te vitit te fundit, por gjithashtu ai eshte dhe vendtakimi me i rendesishem dhe me i madh i autoreve dhe shtepive botuese nga te gjitha trevat ku jetojne shqiptare, ku flitet e shkruhet shqip.

Migjeni 'komplet i panjohur' ose pjeserisht, per fajet e censures se diktatorit Hoxha, te eksperteve te realizmit socialist shqiptar dhe te sendukeve te trashegimtareve letrare Replikim e debat miqesor me dr. prof. Moikom Zeqo...

Migjeni i Panjohur? Tingellon paradoksale? Aspak. eshte e vertete qe ka nje popullarizim te pazakonte per te, per emrin e tij. Por studimi i vepres se tij epokale eshte ende siperfaqesor, sidomos ne rrafshin estetik.

Eshte i njohur qendrimi i Faik Konices ne çeshtjen e fese tek Shqiptaret, te cilen vazhdimisht ai e ka pare te lidhur ngushte me çeshtjen kombetare, per çlirimin e vendit jo vetem nga vargonjte peseqind vjeçare te Turqise otomane, por edhe per çlirimin shpirteror te njeriut shqiptar, drejt emancipimit shoqeror te perparuar evropian.

Lideri i ‘Vetevendosjes’ zhvillon nje bisede te lire me studentet e Universitetit Europian te Tiranes, ne zyren e tij ne Prishtine. ‘Vetevendosja’ nuk ka qene asnjehere kunder bashkesise nderkombetare, por kunder sundimit te tyre.