Gejët shqiptarë mes mitit dhe realitetit

Termi “gay, i shqipëruar “gej”, dhe në shumës (trajta e shquar) “gejët”, nuk ka pasur kurdoherë kuptimin që i jepet sot. Referenca e parë zyrtare që ua atribuon këtë term, homoseksualëve meshkuj, mund të gjendet në fjalorin e N. Erskine të vitit 1933, kur autori, termin “gay-cat” (fjalë për fjalë: “maçok i hareshëm”) ia atribuon djalit homoseksual. Referenca të tjera sugjerojnë se termi përdorej për djemtë që shërbenin si mantenuta të meshkujve më të rritur dhe më të pasur. Fjalori në fjalë quhet “Underworld & Prison Slang”, domethënë “Zhargon i botës së krimit dhe burgut”. Megjithatë, mund të gjenden referenca shumë të hershme në letërsi, që nga 1800-a e deri tek Xhek London, ku “gay” shoqërohet me sjellje të pahijshme seksuale apo dyshime për të tilla.

Termi origjinal “gay”,në anglisht nënkupton: i hareshëm, gazmor, i lumtur, e të tjera sinonime të kësaj linje, duke u përdorur gjerësisht në këtë kuptim. Nuk dihet ekzaktësisht, si dhe pse ai mori një formë praktikisht zyrtare për të emëruar homoseksualët. Një hamendësim ka të bëjë me sjelljen e hareshme, hokatare dhe të prapë, të personave homoseksualë të angazhuar në prostitucion, të cilët pa turp e ndrydhje e ekspozonin këtë sjellje në publik.

Në Shqipëri ama, është përdorur për një kohë të gjatë, dhe ekziston ende sot, një term i huazuar por deri diku autokton: Dylber. Dylberi ishte një djalë i ri, i cili gëzonte përkujdesjet ekonomike dhe vëmendjen seksuale të një personi më të moshuar dhe përgjithësisht, të pasur. Kështu, “gay-cat”-i i gjuhës angleze është bash dylberi i shqipes (huazuar nga osmanët).

Ndryshe nga ç’mund të thotë zv.ministri i Mbrojtjes dhe ish-zv.ministri i Kulturës, Z. Ekrem Spahia, pseudonimi: “Do t’i kapim me hu!”, homoseksualizmi i shfaqur në publik në forma të ndryshme, nuk është i ri për Shqipërinë. Ekzistojnë me dhjetëra bejte, vjersha e këngë që flasin për “dylberllëkun”, të cilat shtrihen nga jugu në veri. Sa për të dhënë ndonjë shembull, mund të përmendim këngën e bukur kavajase dhe që rëndom luhet nëpër dasma “M’u rrit mjekra m’u bo greth” (e interpretuar me mjeshtëri edhe nga Ustai i Madh Myslym Lela), nga e cila po ekspozojmë një strofë:

Po na vjen nji vark’ me vela,
Thon’ se ka manifaturë,
qenka mushun me dylbera,
jalla Zot shkarkoji ktu.

Lumë kush i ban bahçes hysmet,
Vjen nji vaht që çelin’ trandafilat’
Ç’i merr malli për dyllberat,
Kur zan’ e këndojn’ bilbilat.

S’gjen ndonji zok qi këndon,
Të gjith’ janë e po qájnë.
I mjeri ashik sa fort po duron,
Prej dyllberit po e dajnë.

Kaq sa për krenarinë kombëtare. Çuditërisht, ai që historia shkollore na e ka mësuar si turku i tmerrshëm, despotik dhe ekstremist fetar, nuk i ndalonte vjershërimet që haptas propagandonin: “Lumë kush i ban bahçes hysmet”. Ndërkohë që “hysmeti” nuk ishte diçka fort e fshehtë, apo nga e cila rrezikohej integriteti fizik i “përdoruesve”, duke qenë se “bahçeja” e tyre mbrohej nga ligji me të njëjtat të drejta si ajo e qytetarëve të tjerë. Këtu rrëzohet pikësëpari teoria sipas së cilës, kinse shqiptarët nuk kanë marrë vesh nga punë të tilla. Një pikë tjetër që bie poshtë është se shqiptarët na qenkan tradicionalisht homofobë, të ndikuar edhe nga e shkuara e tyre osmane. Ekziston një rregull universal, sipas të cilit,çdo perandori e madhe dhe jetëgjatë priret të lejojë dekadencat dhe lezetllëqet e çdo lloji. Sa për kuriozitetin e lexuesit, Perandoria Osmane dekriminalizoi homoseksualitetin në vitin 1856, ndërsa Mbretëria e Bashkuar në 1967-ën, më shumë se një shekull më vonë.

Jo për të shfajësuar Shqipërinë, por mjafton të hedhim një sy nga disa prej vendeve fqinje për të kuptuar sesa serioze është çështja e diskriminimit dhe brutalitetit me të cilin përballen homoseksualët e atjeshëm. Pa dyshim, Mali i Zi dhe Sebia (kjo e fundit përfitoi edhe statusin e vendit kandidat për në Familjen Europiane) janë kampionë të brutalizimit dhe nëpërkëmbjes së të drejtave njerëzore të komunitetit në fjalë.

Që ndër shqiptarët ka homofobi dhe diskriminim seksual, kjo është diçka e qartë sa as nuk vlen të diskutohet. Por, masa dhe intensiteti hanë diskutim. Realiteti mund të mos jetë aq tragjik sa ç’bëhet nga propaganduesit e kauzës në fjalë, apo nga të nderuarit përfaqësues të vlerave europiane në Shqipëri. Ndërkohë që diskriminimi ekziston, rastet e provuara të shkeljes së të drejtave të gejëve e të tjerëve, kufizohen në shumë pak raste të izoluara dhune, ofendime dhe batuta. Nëse këtu përfshihen edhe anekdotat për homoseksualët, pa dyshim, që “diskriminimi” rritet ndjeshëm, në vëllim por edhe në cilësi. Por, kjo panoramë – joshkencore dhe jofaktike duke qenë se ky autor nuk disponon shifra të besueshme për incidencën e ngjarjeve të tilla nga asnjëra palë – vështirë se legjitimon apokalipsin që fabrikohet në epruvetat e asaj pjese të shoqërisë civile, e cila pavarësisht fushave ku operon, ideologjisë, apo ngjyrës së mbathjeve, shohin vetëm euro e dollarë në gjithçka që lëviz e merr frymë.

Provokimi i egërsirave që rrahin gratë sa herë u teket, që vrasin fëmijët se vodhën te ara e komshiut, që therin vëllezër e motra për “çështje nderi”, e të tjera makabritete të kësaj natyre, nuk mund të sjellë asgjë tjetër veçse telashe. Është sikur të ngacmosh një koshere grerëzash e pastaj të ankohesh publikisht se të pickuan. Nganjëherë grerëzat pickojnë kot, por nuk ndodh sa herë ndez televizorin.

Diçka tjetër që është servirur gabim në diskutimin publik mbi këtë çështje është se pavarësisht faktit që “bahçeja” është një çështje intime, në Shqipëri ka ca kohë që është vendosur në mënyrë të sforcuar, nën projektorët e vëmendjes së publikut. Diskutimi mbi të drejtat e barabarta të këtij komuniteti (sepse termi LGBT më duket stereotipizues dhe diskriminues) duhej shtruar në rrafshin e të drejtave universale dhe të rrahjes së argumenteve racionale, dhe jo përmes spërkatjes së çdo zjarri budalla me benzinë mediatike.

Pavarësisht kësaj, nuk ka asnjë dyshim se çdo njeri meriton trajtim të barabartë, pavarësisht prirjeve të tij seksuale, dhe çdo lloj nëpërkëmbjeje duhet denoncuar si e dënueshme. Dhe më kujtohet kur një mik homoseksual vërejti: “Përdorimi i organeve përkatëse për të bërë seks, quhet thjesht seks, pavarësisht orientimit individual. Përdorimi i tyre për të bërë para quhet prostitucion. Sërish, pavarësisht orientimit”.