Vdekja e trishte e Cobanit Cjapi

Sikur në një edicion nate të lajmeve të mos ishte thënë në “Levan të Tepelenës” dhe jo thjesht në “Levan”, të gjithë do ta kishin ngatërruar këtë fshat me vendin ku ndodhet Apolonia e famshme. Ndryshe nga fshati i madh afër Fierit, Levani i Rrethit të Tepelenës nuk është dhe aq i njohur. Atë e njohin ata që banojnë ende rreth e rrotull nëpër disa kodra të buta që shkojnë që nga Mallakastra e deri tutje në Jug.

Banorët e këtij fshati nuk e mbajnë veten as për labë, as për mallakastriotë, as për dëshnicarë, me të cilët kufizohen. Ata e quajnë veten me një emër fort të vjetër: thjesht toskë. Nuk e mbajnë veten me të madh, as nuk mburren për beteja që nuk i kanë bërë, as këndojnë me të madhe këngë trimërie. Janë shquar gjithnjë si bujq e blegtorë të mirë, duke parë gjithnjë hallet e tyre. Madje aq shumë, saqë kurveleshasit përballë për shumë kohë i quanin, duke i vënë në lojë, “kërci i kuq”.

Në këto kodra të buta, të stërmbushura me ullinj të vjetër, jeta duket sikur bën mundim të bëjë tutje. Vetëm ndonjë makinë e rrallë, e cila gjarpëron në rrugën e ngushtë, që të shpie pas kodrave mbi Krahës, e prish qetësinë e këtij vendi të paqtë ku deri para pak ditësh dukej sikur ishte vendosur mbretëria e asgjësë. E pikërisht këtu, mbase në vendin më të qetë të krejt Shqipërisë, ka ndodhur një tragjedi.

Vdekja e dhunshme nuk kursen askënd. Një djalosh 16-vjeçar ka vrarë aksidentalisht me çiften e të atit çobanin Cjapi, 52-vjeçar. Megjithëse nuk ishte nga ato lajmet e bujshme të aksidenteve masive, apo të krimit të organizuar, e aq më shumë të propagandës së shfrenuar elektorale, lajmi bëri ç’bëri dhe e çau disi si me ndrojtje murin e heshtjes dhe kështu mbërriti deri në redaksitë tona. Pastaj, si gjithnjë vijoi heshtje e shurdhët. Ishte një aksident fatkeq dhe aq. Për banorët e hidhëruar të Krahësit kishte vetëm një zhurmë, ajo e erës që vërshëllen mes degëve të ullinjve.

Për çobanin Cjapi nuk dimë fort gjëra. Porse mund ta marrim me mend lehtësisht jetën e tij. Ai ishte nga një zonë e Mallakastrës aty afër. Ishte pajtuar hyzmeqar te një fshatar që kishte një tufë bagëtish. Nuk e dimë, por mund ta marrim me mend sesa paguhej për të ndenjur që nga e gdhira e deri në të ngrysur, majë kodrave me sytë hapur mbi tufën e dhive, pikërisht ai që e kishte mbiemrin Cjapi. Në lajme u tha se kur një saçme i përshkoi zemrën, ishte 52 vjeç. Barinjtë, dëgjojnë pak zhurma në jetën e tyre, aq sa me ato që dëgjojnë (e lehura e qenit, këngët e zogjve, vërshëllima e stuhisë që po afrohet, hapi tinëzar i hajdutit, dihatja e ujkut) u mësohen veshët aq shumë saqë hutohen kur në vesh u bien të tjera zhurma. Kështu duhet t’i ketë ndodhur edhe çobanit Cjapi. Ka dëgjuar një krismë të thatë dhe pastaj ka ardhur errësira. Vetëm kaq në ato kodra të gërryera.

Me këtë histori mund të shkojmë përpara sa të doni. Është rasti tipik i thënies “daullja shpohet aty ku është më e hollë”. Porse kjo ngjarje, që ndodhi mes asgjësë, do të kishte kuptim tjetër sikur të mos ishte e shoqëruar me vrasje, plagosje, kanosje që ngjasin përditë. Krimi – fjalë me të cilën më së shumti barazohet vrasja – i është mveshur në kurriz policisë dhe vetëm asaj. Si për çudi, edhe vetë ministri i Brendshëm e pranoi këtë teksa mori përsipër në një debat në Parlament, para disa kohëve, të gjithë barrën e sukseseve. Duke bërë këtë ka marrë përsipër edhe atë të dështimeve. Puna është se ai sot është ministër, po nesër mbase nuk do të jetë më. Përballë krimit, të vetëm, do të mbeten ata, policë e prokurorë.

Na duket se është harruar një gjë fort e rëndësishme në betejën kundër krimit, a më mirë me thënë në përpjekjet që bëhen për të ulur numrin e vrasjeve. Më e para nga të gjitha është se vrasja, aksidentale, apo e qëllimtë qoftë, duhet konsideruar si problem i të gjithë shoqërisë, jo vetëm i Policisë apo i Prokurorisë.

Kur dikush vret një njeri do të thotë se ai është aq i papërgjegjshëm dhe aq i mbaruar saqë nuk e ka për gjë të vdesë edhe vetë. Kështu që kjo gjendje lidhet me një mijë e një arsye sociale e ekonomike, për të cilat nuk mund të flitet në pak rreshta gazete. Dimë të themi se krimi është më i lulëzuar në një vend, lagje, qytet, periferi, fshat, ku mungon shpresa. Dhe të tilla, për fatin tonë të keq, kemi ende shumë.

Le ta zëmë se kjo gjendje social-ekonomike varet nga koha. Le ta zëmë se për t’u kthyer shpresën njerëzve na u dashkan edhe ndoca dekada të tjera. Po armët? Këto gjenden sheshit. Në Shqipëri është më lehtë të gjesh një pistoletë TT, e aq më lehtë një kallashnikov, sesa një playstation. Në mbledhjen e armëve jemi më mbrapa edhe se vetë Ahmet Zogu. Dhe mos harroni, ky ua mblidhte disa burrave që e kishin pushkën më të shtrenjtë se jetën. Sot sigurisht që ka ikur koha e ekspeditave ndëshkimore, porse sikur politika të merrej disi më shumë me sigurinë e njerëzve dhe jo vetëm me hallet e saj, do ta kuptonte se duhen forcuar deri në palcë ligjet që kontrollojnë lëvizjen e armëve në Shqipëri. Shtylla është zgjatim i shtyllës kurrizore të shqiptarit, shkruante dikur një shkrimtari ynë i njohur. Nuk e dimë nëse ka ndryshuar mendim tani, dimë të themi vetëm se kjo lloj kulture popullore, apo e kultivuar, ajo që i bën lavde trimërisë, pushkës, shpatës, prerjes së kokës, topave, tankeve e bajonetave, është krijuar në kushte të tjera historike, atëherë kur për të mbijetuar na duhej të luftonim vërtet, por kundër armikut dhe jo kundër njëri-tjetrit. Autori i këtyre radhëve nuk mund të nxitohet e të thotë ndonjë gjë mbi programet mësimore në këtë pikë, sepse nuk është ekspert, porse është i bindur se kultura e refuzimit të armës ka ende shumë rrugë për t’u futur në programet tona edukative.

Pastaj, e fundit, por jo për nga rëndësia, është familja. Nëse një djalë i vogël shikon të atin që e ruan si qëmoti vajin e ullirit për të përkëdhelur kallashnikovin, me siguri nuk ka gjasë që të jetë një i rritur i paqtë. Pastaj babi i blen pistoleta e kallashë lodër, me të cilat djaloshi zbavitet duke u munduar t’i nxjerrë syrin shokut të klasës. Ja pra sesa shumë rrugë kemi për të bërë. Më e para nga të gjitha është ajo ndër mendjet tona. Duke mos i lënë vetëm organet e rendit do të kemi më pak armë, e si rezultat më pak vrasje aksidentale apo të qëllimta ndër rrugë, sheshe, lagje, kodra e malet tona. Mbase kjo punë do kohë, por ne, politikanë, gazetarë, OJQ, mësues, juristë le të nisim të hedhim hapat e parë, përndryshe gjithnjë do të marrim vesh për vdekje të trishta si ajo e çobanit fatkeq me mbiemrin Cjapi.