Gjeopolitika e negociatave te paralajmeruara

Ndër kriteret kryesore që një vend duhet ta plotësojë për të aderuar në BE është fqinjësia e mirë. Serbia këtë kriter edhe do të mund ta përmbushte në raport me shtetet e tjera me të cilat kufizohet, por jo edhe me Kosovën. Njohja e pavarësisë së Kosovës nga Beogradi do të ishte pothuajse e mjaftueshme nga pikëvështrimi i Brukselit për të thënë që Serbia i ka marrëdhëniet e mira me fqinjët. Kjo njohje do ta çlironte Serbinë nga Kosova për rrugëtimin e saj drejt BE-së. Por, Serbia aspiron që edhe të përparojë drejt BE-së, edhe të mos e pranojë Kosovën si shtet të pavarur. Negociatat që mendohet të nisin vitin e ardhshëm shërbejnë që Serbia e Kosova të bëjnë një sërë dakordimesh, të cilat do t’i mundësonin Serbisë të thotë në Bruksel që ka fqinjësi të mirë me Kosovën, ndonëse nuk e njeh Kosovën si shtet të pavarur. Qëndrimi bashkëpunues i qeveritarëve të Kosovës për fillimin e negociatave dhe përgjatë atyre negociatave me Serbinë është i domosdoshëm për Serbinë në mënyrë që ajo të mos ngecë në shtegun e integrimeve europiane.

Mirëpo, as në këtë pikë nuk përfundojnë apetitet e Serbisë. Përmes atyre negociatave ajo dëshiron që edhe ta sajojë një republikë serbe përbrenda Kosovës sipas modelit të Bosnjës. Plani i Ahtisaar-it tashmë e ka hedhur farën e bosnjëzimit të Kosovës, dhe në negociatat e ardhshme Serbia synon që brenda Kosovës t’i formësojë konturet e një republike të re serbe në Ballkan. Tashmë po flitet për autonominë për veriun dhe për komunat shtesë me shumicë serbe në Prilluzhë të Vushtrrisë e në Osojan të Burimit. Pranimin e pavarësisë së Kosovës, Serbia shumë më tepër e lidh me sajimin e një shteti të tillë serb brenda shtetit të Kosovës sesa me aspiratën për integrim në BE. Zaten, asgjë e re në krahasim me Milosheviçin i cili në Konferencën e Dejtonit në vitin 1995 e pat pranuar Bosnjën si shtet të pavarur jashtë Serbisë atëherë kur lideri boshnjak, Alija Izetbegoviç, e pat pranuar Serbinë brenda Bosnjës në formën e Republikës Serbe atje.

Nëse ky plan i Serbisë realizohet, atëherë okupimi total i Kosovës nga Serbia nga fundi i shekullit të kaluar do të zëvendësohej me kontroll total të Kosovës nga Serbia në dekadën e dytë e të tretë të shekullit XXI. Nga lart, Serbia do ta dirigjonte politikën kosovare nëpërmjet kushtëzimeve nga pozita e vendit që ka avancuar drejt BE-së shumë më tepër se ne, e më vonë edhe nga pozita e shtetit anëtar të BE-së. Nga poshtë, ajo do ta kushtëzonte Kosovën përmes republikës së re serbe brenda Kosovës ngjashëm siç vepron me Bosnjën e cila, përkundër vullnetit të boshnjakëve dhe kroatëve, nuk e njeh pavarësinë e Kosovës meqë Republika Serbe atje e ka përdorur të drejtën e vetos për këtë çështje. Pra, Serbia edhe do të mund ta pranojë pavarësinë e Kosovës pas disa viteve, por vetëm atëherë kur do ta ketë të siguruar ndikimin e saj dominues në Kosovë, duke formuar një Serbi të vogël brenda Kosovës, dhe pasi që t’i jetë afruar fare pranë portës ku shkruan: BE.

Megjithatë, BE-ja s’do ta toleronte realizimin e gjithë këtij plani hegjemonist të Serbisë, apo jo? BE-ja nuk do të lejojë që Serbia të udhëtojë drejt BE-së pa e pranuar pavarësinë e Kosovës? Dhe, BE-ja patjetër që nuk do ta durojë Serbinë gjersa ajo e bën Kosovën tërësisht jofunksionale përmes riprodhimit të modelit të Bosnjës, apo jo? Nuk jam aspak i sigurt për këto. BE-ja, para së gjithash e mbi të gjitha, dëshiron që Serbinë ta shkëpusë nga ndikimi i Rusisë, nga përdorimi i saj si dorë e zgjatur e Rusisë. Shkatërrimi i BRSS-së rezultoi me një Rusi që si një oktopod i madh ka për tentakula Bjellorusinë, Ukrainën, Transdniestrinë, Abhazinë, Osetinë Jugore, por pak a shumë edhe Armeninë, Taxhikistanin e Kirgistanin. Në anën tjetër, edhe shkatërrimi i RSFJ-së rezultoi me një Serbi që si një oktapod i vogël ka për tentakula Republikën Serbe në Bosnjë, 30% të popullsisë në Mal të Zi që janë deklaruar serbë, duke qenë kundër pavarësisë së Malit të Zi, veriun e Kosovës dhe enklavat serbe në Kosovë, si dhe ndikimin e Kishës Ortodokse serbe në Mal të Zi, Kosovë e Maqedoni. Interesi parësor i BE-së është që ta ndajë oktapodin e vogël (Serbinë) nga oktopodi i madh (Rusia) përmes procesit të integrimeve europiane, meqenëse që nga viti 2007, atëherë kur Rumania e Bullgaria u bënë anëtare të BE-së, Serbia në oborrin europian mbeti si Kalë i Trojës që i shërben Rusisë. Interesi parësor i Kosovës dhe i shqiptarëve është që tentakula e Serbisë e llojit të veriut dhe enklavave serbe në Kosovë të shkëputet sa më parë nga Serbia. Interes i yni është edhe ky interesi parësor i BE-së, porse ai s’mund të jetë interes parësor yni, aq më pak nëse për ta realizuar interesin e saj parësor BE-ja është e gatshme që këtë ta bëjë edhe në kurriz të interesit parësor të Kosovës dhe të shqiptarëve. BE-ja e di mirë që Serbia qysh në origjinën e saj si shtet veten ia ka borxh Rusisë. Prandaj, BE-ja, edhe pse nuk e do Serbinë menjëherë në BE, e do atë në binarët e integrimeve europiane ku do ta tërhiqte lëmueshëm Serbinë prej një stacioni në tjetrin drejt Brukselit.

Por, cila është pozita dhe roli i SHBA-ve në këtë mes? SHBA-të, përkundër qëndrimit tradicionalisht më të shpejtë dhe më të avancuar për Kosovën dhe shqiptarët në krahasim me BE-në, nuk mund t’i dëmtojnë marrëdhëniet e tyre me BE-në për hir të Kosovës. Për më keq, SHBA-ja s’mund të ketë ambicie më të mëdha për Kosovën sesa vetë krerët institucionalë të saj që pranojnë të negociojnë me Serbinë për Kosovën. Dhe, njëkohësisht, nuk mund të kërkojnë nga BE-ja favore për Kosovën dhe shqiptarët përderisa ne udhëhiqemi nga politikanë e zyrtarë shtetërorë të korruptuar e të diskredituar. BE-ja nuk do të lëshojë pe për kërkesat që e avancojnë Kosovën, përderisa nga këto koncesione do të përfitonte edhe pushteti i korruptuar në Kosovë.

Ndërrimi i pushtetit në vitin 2011 gjithandej na shfaqet si kushti i mundësisë për përparim për Kosovën dhe shqiptarët.