Komente (0)
Rezultati në pamje të parë duket i çuditshëm dhe për rrjedhojë është keqlexuar, sidomos nga "fituesit". Nga një analizë e parë, natyrisht më e thellë duhet e do të bëhet në vijim, rezulton se rezultati i Kasharit nuk mund dhe nuk duhet të ndryshojë konceptin e filozofinë, objektivat e synimet, linjat kryesore të programimit e të sjelljes, taktikat, axhendën dhe kalendarin e veprimeve të PS. Në këtë kontribut modest të mëposhtëm do të përqendrohem në atë "çfarë nuk ndryshon dhe nuk duhet të ndryshojë" përgjithësisht te koncepti dhe veprimi politik i PS.
1. Debati pozitiv dhe etik,...Nuk ndryshon...
Zhvillimi i një debati të brendshëm dhe pranimi i mendimit alternativ e dallojnë PS nga PD. Përgjithësisht opinioni alternativ është prezent përderisa për shumë çështje jo të gjithë bashkëndajnë të njëjtën analizë, vlerësim e qëndrim. Mjedisi mediatik ka qenë shpesh një terren, ky debat i brendshëm është kthyer në publik. Nuk kanë qenë të rralla rastet gjithashtu kur insistimi për një opinion ndryshe ka kaluar caqet përtej momentit të vendimmarrjes. Mbeten ende tipike vetëm për PS debatet mediatike për çështje të brendshme apo të së majtës, ndërkohë që një gjë e tillë nuk ndodh në krahun e djathtë. Sidoqoftë më shumë koherencë e disiplinë politike apo më saktë një raport më i drejtë midis pranimit të mendimit alternativ dhe respektimit të vendimmarrjeve do të rriste efikasitetin politik. Kohët e fundit, përveç pak rasteve, debati është bërë edhe shumë më etik. Ka filluar të shmanget personalizimi i debatit. Jo vetëm personazhet politikë me eksperiencë, por edhe mjaft të rinj, janë të orientuar të reagojnë asimetrikisht, duke respektuar maksimalisht mendimin e kundërt e duke tentuar të gjejnë atë që është racionale e pozitive te mendimi alternativ. Por duhet pranuar se edhe në këtë aspekt situata nuk është perfekte, ndonëse ekziston një tendencë për një debat me sens pozitiv, që natyrisht kërkon dhe duhet të përsoset edhe në përmbajtje edhe në formë...
2. Agresiviteti përballë racionalitetit..., Nuk ndryshon...
Veprimi i PS gjithnjë, por sidomos aktualisht, është shumëpërmasor, më shumë alternativ se sa reaktiv, më shumë proaktiv se sa pasiv, më shumë racional se sa emocional, më shumë perspektiv se sa afatshkurtër, më shumë i projektuar në funksion të suksesit në zgjedhjet e vitit 2009 se sa të rezultatit ditor. Dhe kjo vjen se PS është ndryshe në thelb, në themel, në përbërje, në sjellje, në kapacitete, në cilësi dhe deri në formë nga PD. Deri më sot, PS nuk ka fituar asnjë betejë me agresivitet ndaj PD, e cila në këtë aspekt është e avantazhuar. Por nga ana tjetër, PD nuk ka fituar asnjë betejë racionale me PS. Kjo është arsyeja që mbështetja për PS mund të rritet vetëm duke theksuar këtë ndryshim thelbësor me PD. Kjo është arsyeja përse, ndonëse duket paradoksale për shumë nga militantët, që PS duhet të vazhdojë të diferencohet nga PD, duke rritur racionalitetin përballë agresivitetit në rritje të PD. Vetëm kështu kjo betejë totalisht asimetrike avantazhon PS që duhet jo vetëm të fitojë betejën e ardhshme elektorale me PD, por mbi të gjitha duhet përfundimisht të "ekzekutohet" koncepti se "pushteti fitohet vetëm përmes një opozite shkatërrimtare e antiintegruese".
3. Jashtë kurthit të "tangos konfliktuale"..., Nuk ndryshon...
PS duhet të distancohet nga implikimi në një tango dyshe konfliktuale, pavarësisht se PD e synon dhe e tenton një gjë të tillë sepse ajo e kupton që vetëm në këtë mënyrë mund të rriste shanset e suksesit ndaj PS. Mendoj se ky duhet të jetë funksioni dhe sjellja e opozitës socialiste dhe e çdo opozite tjetër pas saj. Kjo është gjithashtu një detyrë historike për PS në mënyrë që ajo të sjellë në politikën shqiptare karakteristikat e një demokracie moderne, perëndimore e liberale, në rast se pretendon minimalisht të jetë ndryshe nga PD dhe maksimalisht të jetë forca që do të anëtarësojë vendin në BE. PS në opozitë nuk mund të jetë një kopje e keqe e PD në opozitë, dhe nuk duhet të jetë e tillë, për më tepër që shqiptarët e lodhur nuk do të votonin as origjinalin dhe as kopjen e një qeverisjeje të keqe të ardhshme. Po ashtu besoj se sjellja e PS, qoftë e grupit parlamentar, qoftë e strukturave të partisë, është mbështetur maksimalisht edhe nga shumica e zgjedhësve të zonës "përtej së majtës e së djathtës", ndonëse militantët tanë ndjehen jo fort komodë, ndërkohë që një pjesë e fanatikëve të PD, për shkak edhe të kodit të tyre gjenetik ndryshe, mbeten mbështetës të flaktë të këtyre sjelljeve. Mbështetja integrale ndaj PS do të vazhdojë të rritet në rast se sjellja politike e PS do të jetë asimetrikisht e ndryshme nga ajo e PD. Jashtë PS ka forca që na shtyjnë drejt një ballafaqimi simetrik për të na akuzuar më tej "të njëjtë me PD", "njëlloj agresivë dhe të paaftë si dhe PD" dhe "për rrjedhojë që mund të prodhojnë qeverisje të njëjtë". Ky është një kurth që është lehtësisht i dallueshëm dhe natyrisht që është shmangur në mënyrë inteligjente e duhet vazhduar të evitohet.
4. Synimi edhe i elektoratit "përtej së majtës dhe së djathtës"..., Nuk ndryshon...
Jo vetëm në teori, por edhe në praktikë, bile edhe në atë shqiptare, nga analiza e rezultateve zgjedhore mund të arrihet në përfundimin se fati i zgjedhjeve varet fuqimisht nga sjellja e elektoratit që ndodhet midis dy blloqeve. Njihen emërtimet "elektorati fluid", "elektorati i lëkundur", "elektorati i pavendosur", apo "zona gri e spektrit", e tjerë e tjerë. Në vendet me demokraci të stabilizuar, ky elektorat arrin deri në 30 për qind. Po ashtu përgjithësisht sjellja e elektoratit ka ndryshuar duke marrë karakter konsumator, në kuptimin që lidhjet e zgjedhësve me partitë politike nuk janë thjesht ideologjike e njëherazi të vendosura. Ato kanë filluar të jenë të lëvizshme e kontraktuale, të përkohshme dhe pragmatiste. Një numër gjithnjë në rritje votuesish mbështesin atë parti politike që, përmes programit dhe ekipit, garanton kontratën më të mirë për kërkesat e tij "konsumatore". Bazuar në këtë aspekt konsumator, votuesit e prishin një kontratë të vjetër jofunksionale dhe janë të gatshëm të lidhin një kontratë të re me atë parti që garanton më mirë realizimin e interesave të saj. Në spektrin e votuesve, krahas "votuesve fanatikë", numri i të cilëve me maturimin e demokracisë ka ardhur duke u zvogëluar, ekziston edhe "elektorati kryesisht konsumator e tejet pragmatist", që është rritur pothuajse në të gjitha vendet demokratike me maturimin e demokracisë. Ky është një elektorat i "vështirë" në kuptimin që nuk vendos lehtësisht dhe me sy mbyllur. Ai është shumë kritik e skeptik dhe merr vendime me shumë vështirësi. Përgjithësisht abstenon. Por është ai që vendos se cila forcë fiton zgjedhjet, aq më tepër që me reduktimin e dallimeve midis së majtës e së djathtës votuesit janë bërë përgjithësisht hezitues dhe mospjesëmarrës. Në demokracitë e stabilizuara, beteja zhvillohet pikërisht për të "stimuluar" të marrin pjesë në zgjedhje dhe "tërhequr" me vete këta votues. Natyrisht, duke respektuar maksimalisht "votuesit e përhershëm e besnikë, apo ata që quhen militantë, simpatizantë e mbështetës", përqendrimi i vëmendjes dhe i veprimit politik te zgjedhësit midis "së majtës e së djathtës", apo "përtej së majtës e së djathtës", përbën detyrën më të vështirë elektorale. Kjo pjesë e elektoratit është e orientuar kryesisht nga forca politike që garanton stabilitet, qetësi dhe racionalitet. Suksesi në tërheqjen e kësaj pjese të elektoratit varet gjithashtu nga madhësia e dallimit që njëra forcë politike krijon ndaj tjetrës për çështjet që kjo pjesë e elektoratit interesohet. Për rrjedhojë, karakteristikat e tezës politike për tërheqjen e kësaj pjese të elektoratit janë I) qetësia II) gjenerimi i stabilitetit III) racionaliteti i propozimeve IV) prekja dhe zgjidhje e çështjeve konkrete për të cilat interesohet ky grupim dhe së fundi që është më i rëndësishmi V) dallimi maksimal që do të sjellë PS në qeverisje nga PD aktualisht...
5. "Kodi gjenetik" i PS ndryshe nga ai i PD...Nuk ndryshon...
A duhet të veprojë PS në opozitë si PD në opozitë për të fituar pushtetin? Mendoj se "kodi gjenetik" i PS është i ndryshëm nga ai i PD dhe për rrjedhojë PS nuk mund të sillet si PD. Bile mendoj se as që duhet menduar të sillet PS si PD gjatë viteve të saj në opozitë, 1997-2005. PD nuk fitoi asnjëherë mbështetjen mazhoritare të zgjedhësve, qoftë në vitin 2001 qoftë në vitin 2005, pikërisht nga sjellja e saj agresive. PD fitoi më shumë deputetë, jo sepse fitoi më shumë mbështetje, por sepse ishte pikërisht PS ajo që humbi zgjedhjet në vitin 2005 ose më saktë e majta nuk fitoi pavarësisht se votuesit votuan për të majtën me 4.31 për qind më shumë sesa për të djathtën. Analiza e mosfitimit të zgjedhjeve në vitin 2005 është komplekse, por e rëndësishme është se votuesit nuk kanë votuar për fitoren e PD pikërisht se elektorati "përtej së majtës e së djathtës" nuk e mbështeti PD nisur nga fakti që ai nuk e parapëlqen agresivitetin e saj dhe destabilitetin që ajo gjeneron. Për me tepër duhet pasur parasysh se forca e PS qëndron te racionaliteti, inteligjenca dhe kapacitetet e burimeve njerëzore, aftësia për reformim e progres, aftësia për ndërtim e integrim. Dhe aspak tek agresiviteti, apo te forca e shkatërrimi. Kjo tezë besoj është në linjë me tendencat e zhvillimeve në vendet demokratike të maturuara. Dhe PS duhet ta zhvillojë këtë kapacitet...
5. "Opozitë ndryshe sot për qeverisje ndryshe nesër"...Nuk ndryshon...
Lidhur me bashkëveprimin midis mazhorancës dhe opozitës, gjithnjë e më shumë, në shtetet demokratike perëndimore e liberale, po dominon teza e ruajtjes së stabilitetit politik dhe e respektimit të mandateve qeverisëse. Më konkretisht kjo do të thotë se konkurrimi politik zhvillohet një herë në katër vjet dhe nga ky konkurrim përcaktohet mazhoranca fituese. Opozita e respekton rezultatin e zgjedhjeve dhe vepron kryesisht në Parlament, por edhe në të gjithë hapësirën politike, duke paraqitur gjatë së gjithë kohës deri në zgjedhjet e ardhshme alternativën e saj, natyrisht duke e shoqëruar me reagimin e saj politik ndaj dukurive negative të qeverisjes së mazhorancës drejtuese. Qëllimi kryesor i opozitës është diferencimi konstruktiv me qeverisjen e mazhorancës dhe evidentimi i alternativës së saj, në mënyrë të tillë që në konkurrimin e ardhshëm të fitojë mbështetjen që e kthen atë më mazhorancë qeverisëse. Janë të pakta rastet për të mos thënë që ato nuk ekzistojnë, së paku me vendet e stabilizuara demokratike, ku në mes të mandatit qeverisës tentohen zgjedhje të parakohshme për shkak të veprimeve agresive të opozitës. Përveç rasteve kur mazhoranca nga analiza e sondazheve apo nga vlerësimi politik i situatës vendos vetë të organizojë zgjedhje të parakohshme. Duket paradoksale, por ky është realiteti, zgjedhjet e parakohshme nuk i kërkon më opozita në shumë nga vendet me demokraci liberale, por i përcakton në shumicën e rasteve vetë mazhoranca. Opozita mbetet vetëm të bëjë transparente në mënyrë inteligjente imazhin e qeverisjes dhe përmes diferencimit të saj me mazhorancën qeverisëse të përgatisë largimin e saj me votën popullore në zgjedhjet e ardhshme, pra në ballafaqimin e radhës.
6. Koncepti i bashkëpunimit me shtetasit dhe për interesat e tyre...Nuk ndryshon...
Sistemi i ri zgjedhor favorizon më shumë koalicionin paszgjedhor, por nuk i përjashton të gjitha format e tjera të bashkëpunimit parazgjedhor e paszgjedhor. Me siguri pas përfundimit të reformës zgjedhore, do të ketë mundësi dhe rregulla më të qarta për një bashkëveprim politik e pragmatik shumë më të gjerë sesa midis dy forcave politike. Synimi i PS do të jetë pa dyshim maksimalizimi i suksesit në zgjedhjet e 2009, maksimalizim që do të funksionojë në dy përmasa, përmasën socialiste dhe përmasën e majtë. Por ky maksimalizim kalon përmes bashkëveprimit me shtetasit e votuesit dhe jo përmes tavolinave dhe aq më pak përmes negocimeve për interesa të ngushta e individuale. Objektivi ynë është që çdo votë socialiste të përkthehet në mandat përfaqësimi dhe që votat socialiste të maksimalizohen brenda së majtës. Nga ana tjetër ne mbetemi shumë të interesuar dhe të angazhuar që çdo votë e majtë të transformohet po ashtu në mandat përfaqësimi. Bile synojmë të shkojmë akoma më larg, në funksion të ndërtimit të qeverisjes së mirë për shtetasit, që votat nga zona e elektoratit të lëvizsshëm të përkthehen në mandate përfaqësimi për forcën tonë politike. Sistemi i ri zgjedhor dhe elementët e tjerë të reformës zgjedhore krijojnë kushtet për më shumë realizëm në bashkëveprimin midis forcave politike. Të gjithë tanimë mund të kenë shanset e barabarta të bëhen pjesë e suksesit dhe e qeverisjes mbi bazën e vlerave, kontributeve dhe të mandateve të përfaqësimit. PS nuk ka qenë dhe nuk është indiferente me aleatët tradicionalë, por edhe ata të rinj që mund të shfaqen në skenën politike. PS mbetet serioze e luajale për çështjen e bashkëpunimit me të gjitha forcat e majta, e padyshim edhe përtej kësaj pjese të spektrit. Bashkëpunim që mund të jetë përgjithësisht politik e afatgjatë, por pa përjashtuar bashkëpunimin pragmatik e në funksion të suksesit në zgjedhjet e vitit 2009. Por gjithmonë do të orientohet drejt një bashkëpunimi realist, sipas peshës së mandateve të përfaqësimit të përcaktuara nga vullneti i zgjedhësve dhe në funksion të ndërtimit të qeverisjes për shtetasit dhe jo të koalicioneve e të interesave të politikanëve.
7. "Qeverisja aktuale gërdeciane...ndryshohet vetëm nga PS"... Dhe kjo mbi të gjitha nuk ndryshon...
Ngjarja e Gërdecit nuk ishte e rastësishme, ajo ishte rezultati i një qeverisjeje të keqe e të papërgjegjshme, është simboli i qeverisjes aktuale. Nëse do të pyesnin si është qeverisja aktuale, përgjigja lakonike do të ishte "qeverisje gërdeciane". Dhe pas kësaj ngjarjeje e gjithë qeverisja, dhe kryesisht Kryeministri e shumë nga drejtuesit e lartë politikë të institucioneve kryesore janë në ankth e panik. Ata të gjithë pa përjashtim kanë humbur sensin e qetësinë. Janë emocionalë dhe reagojnë vetëm emocionalisht e me inat. Janë agresivë dhe reagojnë brutalisht. Dy rastet e fundit janë pasqyrë e kësaj gjendjeje. Nuk jam aspak i habitur nga kjo sjellje. Me thellimin e hetimeve për ngjarjen e Gërdecit e zbulimin e së vërtetës, si dhe me afrimin e ditës së zgjedhjeve, kjo sjellje do të bëhet akoma më agresive, më brutale, më e papërgjegjshme dhe mund të mos të kursejë as edhe partnerët tanë. Dhe për më tepër që kjo ngjarje oshilon si zhiva në dy anët e një ene komunikuese midis dy krahëve të investigimit në Tiranë e Uashington. Rreziku i dëmtimit të proceseve të integrimit mbetet i lartë. Vlerësoj se PS duhet të vazhdojë të mbetet e qetë, racionale e institucionale në reagimin e saj. Veprimet e saj inteligjente asimetrike do ta rrudhin mazhorancën aktuale për ta kthyer pa asnjë dyshim në opozitë përmes zgjedhjeve të ardhshme. PS duhet të vazhdojë të japë kontributin maksimal që proceset integruese as të mos bllokohen dhe as të mos vonohen apo frenohen, sepse ato lidhen edhe me kontributin tonë në të kaluarën, por mbi të gjitha me objektivat tanë të ardhshëm. Për shembull do të ishte e palejueshme që të pengohej, vonohej, bllokohej apo shtyhej "lëvizja e lirë e qytetarëve shqiptarë", ne në asnjë rast nuk do ta lejonim një gjë të tillë.
Në vend të përfundimit...
Përmirësimi vazhdon...
Nga gjithçka më sipër nuk do të thotë aspak që nuk duhen analizuar zgjedhjet e Kasharit, apo edhe rezultati i saj. Të gjithë janë koshientë për këtë gjë. Maksimalizimi i suksesit pikërisht bazuar nga ajo "çfarë nuk ndryshon" varet natyrisht edhe nga "ajo çfarë do të ndryshojë dhe sesi do të ndryshojë". PS e ka të qartë çfarë mbetet jo thjesht për të ndryshuar, por për të përmirësuar. Kjo mbetet sfida kryesore në muajt në vijim, për t‘u larguar qoftë nga paniku që kërkon të krijojnë "fituesit virtualë" të një beteje lokale nga njëra anë, qoftë nga euforia nga ana tjetër. Ndërkohë që analiza multifaktoriale është në proces. Ajo do të jetë serioze dhe do të bëhet me qetësi.
1. Debati pozitiv dhe etik,...Nuk ndryshon...
Zhvillimi i një debati të brendshëm dhe pranimi i mendimit alternativ e dallojnë PS nga PD. Përgjithësisht opinioni alternativ është prezent përderisa për shumë çështje jo të gjithë bashkëndajnë të njëjtën analizë, vlerësim e qëndrim. Mjedisi mediatik ka qenë shpesh një terren, ky debat i brendshëm është kthyer në publik. Nuk kanë qenë të rralla rastet gjithashtu kur insistimi për një opinion ndryshe ka kaluar caqet përtej momentit të vendimmarrjes. Mbeten ende tipike vetëm për PS debatet mediatike për çështje të brendshme apo të së majtës, ndërkohë që një gjë e tillë nuk ndodh në krahun e djathtë. Sidoqoftë më shumë koherencë e disiplinë politike apo më saktë një raport më i drejtë midis pranimit të mendimit alternativ dhe respektimit të vendimmarrjeve do të rriste efikasitetin politik. Kohët e fundit, përveç pak rasteve, debati është bërë edhe shumë më etik. Ka filluar të shmanget personalizimi i debatit. Jo vetëm personazhet politikë me eksperiencë, por edhe mjaft të rinj, janë të orientuar të reagojnë asimetrikisht, duke respektuar maksimalisht mendimin e kundërt e duke tentuar të gjejnë atë që është racionale e pozitive te mendimi alternativ. Por duhet pranuar se edhe në këtë aspekt situata nuk është perfekte, ndonëse ekziston një tendencë për një debat me sens pozitiv, që natyrisht kërkon dhe duhet të përsoset edhe në përmbajtje edhe në formë...
2. Agresiviteti përballë racionalitetit..., Nuk ndryshon...
Veprimi i PS gjithnjë, por sidomos aktualisht, është shumëpërmasor, më shumë alternativ se sa reaktiv, më shumë proaktiv se sa pasiv, më shumë racional se sa emocional, më shumë perspektiv se sa afatshkurtër, më shumë i projektuar në funksion të suksesit në zgjedhjet e vitit 2009 se sa të rezultatit ditor. Dhe kjo vjen se PS është ndryshe në thelb, në themel, në përbërje, në sjellje, në kapacitete, në cilësi dhe deri në formë nga PD. Deri më sot, PS nuk ka fituar asnjë betejë me agresivitet ndaj PD, e cila në këtë aspekt është e avantazhuar. Por nga ana tjetër, PD nuk ka fituar asnjë betejë racionale me PS. Kjo është arsyeja që mbështetja për PS mund të rritet vetëm duke theksuar këtë ndryshim thelbësor me PD. Kjo është arsyeja përse, ndonëse duket paradoksale për shumë nga militantët, që PS duhet të vazhdojë të diferencohet nga PD, duke rritur racionalitetin përballë agresivitetit në rritje të PD. Vetëm kështu kjo betejë totalisht asimetrike avantazhon PS që duhet jo vetëm të fitojë betejën e ardhshme elektorale me PD, por mbi të gjitha duhet përfundimisht të "ekzekutohet" koncepti se "pushteti fitohet vetëm përmes një opozite shkatërrimtare e antiintegruese".
3. Jashtë kurthit të "tangos konfliktuale"..., Nuk ndryshon...
PS duhet të distancohet nga implikimi në një tango dyshe konfliktuale, pavarësisht se PD e synon dhe e tenton një gjë të tillë sepse ajo e kupton që vetëm në këtë mënyrë mund të rriste shanset e suksesit ndaj PS. Mendoj se ky duhet të jetë funksioni dhe sjellja e opozitës socialiste dhe e çdo opozite tjetër pas saj. Kjo është gjithashtu një detyrë historike për PS në mënyrë që ajo të sjellë në politikën shqiptare karakteristikat e një demokracie moderne, perëndimore e liberale, në rast se pretendon minimalisht të jetë ndryshe nga PD dhe maksimalisht të jetë forca që do të anëtarësojë vendin në BE. PS në opozitë nuk mund të jetë një kopje e keqe e PD në opozitë, dhe nuk duhet të jetë e tillë, për më tepër që shqiptarët e lodhur nuk do të votonin as origjinalin dhe as kopjen e një qeverisjeje të keqe të ardhshme. Po ashtu besoj se sjellja e PS, qoftë e grupit parlamentar, qoftë e strukturave të partisë, është mbështetur maksimalisht edhe nga shumica e zgjedhësve të zonës "përtej së majtës e së djathtës", ndonëse militantët tanë ndjehen jo fort komodë, ndërkohë që një pjesë e fanatikëve të PD, për shkak edhe të kodit të tyre gjenetik ndryshe, mbeten mbështetës të flaktë të këtyre sjelljeve. Mbështetja integrale ndaj PS do të vazhdojë të rritet në rast se sjellja politike e PS do të jetë asimetrikisht e ndryshme nga ajo e PD. Jashtë PS ka forca që na shtyjnë drejt një ballafaqimi simetrik për të na akuzuar më tej "të njëjtë me PD", "njëlloj agresivë dhe të paaftë si dhe PD" dhe "për rrjedhojë që mund të prodhojnë qeverisje të njëjtë". Ky është një kurth që është lehtësisht i dallueshëm dhe natyrisht që është shmangur në mënyrë inteligjente e duhet vazhduar të evitohet.
4. Synimi edhe i elektoratit "përtej së majtës dhe së djathtës"..., Nuk ndryshon...
Jo vetëm në teori, por edhe në praktikë, bile edhe në atë shqiptare, nga analiza e rezultateve zgjedhore mund të arrihet në përfundimin se fati i zgjedhjeve varet fuqimisht nga sjellja e elektoratit që ndodhet midis dy blloqeve. Njihen emërtimet "elektorati fluid", "elektorati i lëkundur", "elektorati i pavendosur", apo "zona gri e spektrit", e tjerë e tjerë. Në vendet me demokraci të stabilizuar, ky elektorat arrin deri në 30 për qind. Po ashtu përgjithësisht sjellja e elektoratit ka ndryshuar duke marrë karakter konsumator, në kuptimin që lidhjet e zgjedhësve me partitë politike nuk janë thjesht ideologjike e njëherazi të vendosura. Ato kanë filluar të jenë të lëvizshme e kontraktuale, të përkohshme dhe pragmatiste. Një numër gjithnjë në rritje votuesish mbështesin atë parti politike që, përmes programit dhe ekipit, garanton kontratën më të mirë për kërkesat e tij "konsumatore". Bazuar në këtë aspekt konsumator, votuesit e prishin një kontratë të vjetër jofunksionale dhe janë të gatshëm të lidhin një kontratë të re me atë parti që garanton më mirë realizimin e interesave të saj. Në spektrin e votuesve, krahas "votuesve fanatikë", numri i të cilëve me maturimin e demokracisë ka ardhur duke u zvogëluar, ekziston edhe "elektorati kryesisht konsumator e tejet pragmatist", që është rritur pothuajse në të gjitha vendet demokratike me maturimin e demokracisë. Ky është një elektorat i "vështirë" në kuptimin që nuk vendos lehtësisht dhe me sy mbyllur. Ai është shumë kritik e skeptik dhe merr vendime me shumë vështirësi. Përgjithësisht abstenon. Por është ai që vendos se cila forcë fiton zgjedhjet, aq më tepër që me reduktimin e dallimeve midis së majtës e së djathtës votuesit janë bërë përgjithësisht hezitues dhe mospjesëmarrës. Në demokracitë e stabilizuara, beteja zhvillohet pikërisht për të "stimuluar" të marrin pjesë në zgjedhje dhe "tërhequr" me vete këta votues. Natyrisht, duke respektuar maksimalisht "votuesit e përhershëm e besnikë, apo ata që quhen militantë, simpatizantë e mbështetës", përqendrimi i vëmendjes dhe i veprimit politik te zgjedhësit midis "së majtës e së djathtës", apo "përtej së majtës e së djathtës", përbën detyrën më të vështirë elektorale. Kjo pjesë e elektoratit është e orientuar kryesisht nga forca politike që garanton stabilitet, qetësi dhe racionalitet. Suksesi në tërheqjen e kësaj pjese të elektoratit varet gjithashtu nga madhësia e dallimit që njëra forcë politike krijon ndaj tjetrës për çështjet që kjo pjesë e elektoratit interesohet. Për rrjedhojë, karakteristikat e tezës politike për tërheqjen e kësaj pjese të elektoratit janë I) qetësia II) gjenerimi i stabilitetit III) racionaliteti i propozimeve IV) prekja dhe zgjidhje e çështjeve konkrete për të cilat interesohet ky grupim dhe së fundi që është më i rëndësishmi V) dallimi maksimal që do të sjellë PS në qeverisje nga PD aktualisht...
5. "Kodi gjenetik" i PS ndryshe nga ai i PD...Nuk ndryshon...
A duhet të veprojë PS në opozitë si PD në opozitë për të fituar pushtetin? Mendoj se "kodi gjenetik" i PS është i ndryshëm nga ai i PD dhe për rrjedhojë PS nuk mund të sillet si PD. Bile mendoj se as që duhet menduar të sillet PS si PD gjatë viteve të saj në opozitë, 1997-2005. PD nuk fitoi asnjëherë mbështetjen mazhoritare të zgjedhësve, qoftë në vitin 2001 qoftë në vitin 2005, pikërisht nga sjellja e saj agresive. PD fitoi më shumë deputetë, jo sepse fitoi më shumë mbështetje, por sepse ishte pikërisht PS ajo që humbi zgjedhjet në vitin 2005 ose më saktë e majta nuk fitoi pavarësisht se votuesit votuan për të majtën me 4.31 për qind më shumë sesa për të djathtën. Analiza e mosfitimit të zgjedhjeve në vitin 2005 është komplekse, por e rëndësishme është se votuesit nuk kanë votuar për fitoren e PD pikërisht se elektorati "përtej së majtës e së djathtës" nuk e mbështeti PD nisur nga fakti që ai nuk e parapëlqen agresivitetin e saj dhe destabilitetin që ajo gjeneron. Për me tepër duhet pasur parasysh se forca e PS qëndron te racionaliteti, inteligjenca dhe kapacitetet e burimeve njerëzore, aftësia për reformim e progres, aftësia për ndërtim e integrim. Dhe aspak tek agresiviteti, apo te forca e shkatërrimi. Kjo tezë besoj është në linjë me tendencat e zhvillimeve në vendet demokratike të maturuara. Dhe PS duhet ta zhvillojë këtë kapacitet...
5. "Opozitë ndryshe sot për qeverisje ndryshe nesër"...Nuk ndryshon...
Lidhur me bashkëveprimin midis mazhorancës dhe opozitës, gjithnjë e më shumë, në shtetet demokratike perëndimore e liberale, po dominon teza e ruajtjes së stabilitetit politik dhe e respektimit të mandateve qeverisëse. Më konkretisht kjo do të thotë se konkurrimi politik zhvillohet një herë në katër vjet dhe nga ky konkurrim përcaktohet mazhoranca fituese. Opozita e respekton rezultatin e zgjedhjeve dhe vepron kryesisht në Parlament, por edhe në të gjithë hapësirën politike, duke paraqitur gjatë së gjithë kohës deri në zgjedhjet e ardhshme alternativën e saj, natyrisht duke e shoqëruar me reagimin e saj politik ndaj dukurive negative të qeverisjes së mazhorancës drejtuese. Qëllimi kryesor i opozitës është diferencimi konstruktiv me qeverisjen e mazhorancës dhe evidentimi i alternativës së saj, në mënyrë të tillë që në konkurrimin e ardhshëm të fitojë mbështetjen që e kthen atë më mazhorancë qeverisëse. Janë të pakta rastet për të mos thënë që ato nuk ekzistojnë, së paku me vendet e stabilizuara demokratike, ku në mes të mandatit qeverisës tentohen zgjedhje të parakohshme për shkak të veprimeve agresive të opozitës. Përveç rasteve kur mazhoranca nga analiza e sondazheve apo nga vlerësimi politik i situatës vendos vetë të organizojë zgjedhje të parakohshme. Duket paradoksale, por ky është realiteti, zgjedhjet e parakohshme nuk i kërkon më opozita në shumë nga vendet me demokraci liberale, por i përcakton në shumicën e rasteve vetë mazhoranca. Opozita mbetet vetëm të bëjë transparente në mënyrë inteligjente imazhin e qeverisjes dhe përmes diferencimit të saj me mazhorancën qeverisëse të përgatisë largimin e saj me votën popullore në zgjedhjet e ardhshme, pra në ballafaqimin e radhës.
6. Koncepti i bashkëpunimit me shtetasit dhe për interesat e tyre...Nuk ndryshon...
Sistemi i ri zgjedhor favorizon më shumë koalicionin paszgjedhor, por nuk i përjashton të gjitha format e tjera të bashkëpunimit parazgjedhor e paszgjedhor. Me siguri pas përfundimit të reformës zgjedhore, do të ketë mundësi dhe rregulla më të qarta për një bashkëveprim politik e pragmatik shumë më të gjerë sesa midis dy forcave politike. Synimi i PS do të jetë pa dyshim maksimalizimi i suksesit në zgjedhjet e 2009, maksimalizim që do të funksionojë në dy përmasa, përmasën socialiste dhe përmasën e majtë. Por ky maksimalizim kalon përmes bashkëveprimit me shtetasit e votuesit dhe jo përmes tavolinave dhe aq më pak përmes negocimeve për interesa të ngushta e individuale. Objektivi ynë është që çdo votë socialiste të përkthehet në mandat përfaqësimi dhe që votat socialiste të maksimalizohen brenda së majtës. Nga ana tjetër ne mbetemi shumë të interesuar dhe të angazhuar që çdo votë e majtë të transformohet po ashtu në mandat përfaqësimi. Bile synojmë të shkojmë akoma më larg, në funksion të ndërtimit të qeverisjes së mirë për shtetasit, që votat nga zona e elektoratit të lëvizsshëm të përkthehen në mandate përfaqësimi për forcën tonë politike. Sistemi i ri zgjedhor dhe elementët e tjerë të reformës zgjedhore krijojnë kushtet për më shumë realizëm në bashkëveprimin midis forcave politike. Të gjithë tanimë mund të kenë shanset e barabarta të bëhen pjesë e suksesit dhe e qeverisjes mbi bazën e vlerave, kontributeve dhe të mandateve të përfaqësimit. PS nuk ka qenë dhe nuk është indiferente me aleatët tradicionalë, por edhe ata të rinj që mund të shfaqen në skenën politike. PS mbetet serioze e luajale për çështjen e bashkëpunimit me të gjitha forcat e majta, e padyshim edhe përtej kësaj pjese të spektrit. Bashkëpunim që mund të jetë përgjithësisht politik e afatgjatë, por pa përjashtuar bashkëpunimin pragmatik e në funksion të suksesit në zgjedhjet e vitit 2009. Por gjithmonë do të orientohet drejt një bashkëpunimi realist, sipas peshës së mandateve të përfaqësimit të përcaktuara nga vullneti i zgjedhësve dhe në funksion të ndërtimit të qeverisjes për shtetasit dhe jo të koalicioneve e të interesave të politikanëve.
7. "Qeverisja aktuale gërdeciane...ndryshohet vetëm nga PS"... Dhe kjo mbi të gjitha nuk ndryshon...
Ngjarja e Gërdecit nuk ishte e rastësishme, ajo ishte rezultati i një qeverisjeje të keqe e të papërgjegjshme, është simboli i qeverisjes aktuale. Nëse do të pyesnin si është qeverisja aktuale, përgjigja lakonike do të ishte "qeverisje gërdeciane". Dhe pas kësaj ngjarjeje e gjithë qeverisja, dhe kryesisht Kryeministri e shumë nga drejtuesit e lartë politikë të institucioneve kryesore janë në ankth e panik. Ata të gjithë pa përjashtim kanë humbur sensin e qetësinë. Janë emocionalë dhe reagojnë vetëm emocionalisht e me inat. Janë agresivë dhe reagojnë brutalisht. Dy rastet e fundit janë pasqyrë e kësaj gjendjeje. Nuk jam aspak i habitur nga kjo sjellje. Me thellimin e hetimeve për ngjarjen e Gërdecit e zbulimin e së vërtetës, si dhe me afrimin e ditës së zgjedhjeve, kjo sjellje do të bëhet akoma më agresive, më brutale, më e papërgjegjshme dhe mund të mos të kursejë as edhe partnerët tanë. Dhe për më tepër që kjo ngjarje oshilon si zhiva në dy anët e një ene komunikuese midis dy krahëve të investigimit në Tiranë e Uashington. Rreziku i dëmtimit të proceseve të integrimit mbetet i lartë. Vlerësoj se PS duhet të vazhdojë të mbetet e qetë, racionale e institucionale në reagimin e saj. Veprimet e saj inteligjente asimetrike do ta rrudhin mazhorancën aktuale për ta kthyer pa asnjë dyshim në opozitë përmes zgjedhjeve të ardhshme. PS duhet të vazhdojë të japë kontributin maksimal që proceset integruese as të mos bllokohen dhe as të mos vonohen apo frenohen, sepse ato lidhen edhe me kontributin tonë në të kaluarën, por mbi të gjitha me objektivat tanë të ardhshëm. Për shembull do të ishte e palejueshme që të pengohej, vonohej, bllokohej apo shtyhej "lëvizja e lirë e qytetarëve shqiptarë", ne në asnjë rast nuk do ta lejonim një gjë të tillë.
Në vend të përfundimit...
Përmirësimi vazhdon...
Nga gjithçka më sipër nuk do të thotë aspak që nuk duhen analizuar zgjedhjet e Kasharit, apo edhe rezultati i saj. Të gjithë janë koshientë për këtë gjë. Maksimalizimi i suksesit pikërisht bazuar nga ajo "çfarë nuk ndryshon" varet natyrisht edhe nga "ajo çfarë do të ndryshojë dhe sesi do të ndryshojë". PS e ka të qartë çfarë mbetet jo thjesht për të ndryshuar, por për të përmirësuar. Kjo mbetet sfida kryesore në muajt në vijim, për t‘u larguar qoftë nga paniku që kërkon të krijojnë "fituesit virtualë" të një beteje lokale nga njëra anë, qoftë nga euforia nga ana tjetër. Ndërkohë që analiza multifaktoriale është në proces. Ajo do të jetë serioze dhe do të bëhet me qetësi.
